محرومیت بهائیان از تحصیلات عالی در ایران

اعضای اقلیت بهائی در ایران می گویند با اینکه در نتیجه تغییر برخی مقررات در ایران، امکان شرکت آنان در آزمونهای ورود به دانشگاهها فراهم آمده، همچنان از تحصیل آنان در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی جلوگیری می شود.

بنابر آمار دفتر جامعه بین المللی بهائیان در سازمان ملل متحد، در سال تحصیلی جاری در ایران، 369 بهائی برای ورود به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی در نقاط مختلف ایران پذیرفته شدند که از ثبت نام 191 تن از آنان جلوگیری به عمل آمده و دست کم هفتاد نفر از آنان پس از آنکه هویت مذهبی شان مشخص شده، تا پیش از پایان نیمسال نخست، از تحصیل محروم شده اند.

این دفتر برای نمونه، تصویر نامه محرمانه ای از حراست منطقه پنج دانشگاه پیام نور را در اختیار بی بی سی قرار داده که در آن با استناد به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و دستور وزارت اطلاعات و حراست کل سازمان مرکزی دانشگاه پیام نور آمده است: "بهائیان نمی توانند در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی ثبت نام کنند لذا در صورت مشاهده ضمن گزارش امر از ثبت نام ایشان جداً خودداری به عمل آورده و در صورت ثبت نام شدن اخراج گردند".

یکی از بهائیانی که می گوید به دلیل مذهب خود از تحصیل در دانشگاه محروم شده، پگاه نام دارد.

گفتگو با پگاه، دانشجوی اخراجی از دانشگاه شیراز

بهائیان نمی توانند در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی ثبت نام کنند لذا در صورت مشاهده ضمن گزارش امر از ثبت نام ایشان جداً خودداری به عمل آورده و در صورت ثبت نام شدن اخراج گردند   مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی

او در گفتگو با بی بی سی گفت در آزمون سراسری اخیر دانشگاهها در رشته علوم اقتصادی (گرایش نظری) دانشگاه شیراز پذیرفته شده اما در نهم مهرماه که نخستین روزهای آغاز تحصیل در دانشگاه بوده، مدیریت آموزشی دانشگاه طی نامه ای به دانشکده محل تحصیل او اعلام کرده است که وی را "منصرف" از تحصیل می شناسد.

پگاه می گوید: "چون این نامه را قبول نداشتم در طول نیمسال تحصیلی در کلاسها حضور داشتم و امتحانها را هم دادم اما در نیمسال دوم تحصیلی دانشگاه حاضر نشد از من ثبت نام کند و حتی کارنامه تحصیلی نیمسال نخست را هم به من ندادند".

او می گوید در جستجوی علت "منصرف" شناختن او از تحصیل به مقامات مختلف، از مسئولان دانشگاه شیراز گرفته تا مسئولان سازمان سنجش و وزارت علوم مراجعه می کند و همه این مسئولان به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی استناد می کنند که بهائیان را از آموزش عالی ممنوع می کند.

پگاه می گوید ماجرای محرومیت خود از تحصیل را برای شماری از دانشگاههای برتر دنیا نوشته و از آنها خواسته است هر کاری که می توانند برای او بکنند.

پرهام جوان دیگری است که از محرومیت خود از تحصیلات دانشگاهی در ایران حکایت می کند.

گفتگو با پرهام، دانشجوی اخراجی از دانشگاه بوعلی سینا

در قبال اخراج هیچ مدرک رسمی به من داده نشد، من شفاهی اخراج شدم   پرهام، دانشجوی اخراجی از دانشگاه بوعلی سینا

او نیز در آزمون سراسری اخیر دانشگاهها در رشته فیزیک دانشگاه بوعلی سینا در همدان پذیرفته شده است و به بی بی سی گفته که چند هفته پس از آغاز سال تحصیلی، در سیزدهم آبان او را به ملاقاتی با مسئولان بخش حراست دانشگاه فرامی خوانند که در آنجا سؤالاتی از او می شود و موضوعی در ارتباط با اخراج او مطرح نمی گردد.

آن گونه که پرهام می گوید، در سوم دی بار دیگر او را به حراست فرامی خوانند و این بار رئیس حراست به او می گوید که بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی از تحصیل در دانشگاه محروم است.

پرهام می افزاید: "در قبال اخراج هیچ مدرک رسمی به من داده نشد، من شفاهی اخراج شدم، اقدامات زیادی هم کردم، حدود دو ماه در همدان و تهران به مراجع سازمان سنجش و وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی مراجعه کردم ولی نتیجه نمی داد تا اینکه بر اثر پیگیری مستمر فقط کپی مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را به من نشان دادند که نامه اخراج من هم به آن ضمیمه شده بود اما اجازه دیدن آن را به من ندادند".

به گفته پرهام، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی که بهائیان را از تحصیلات دانشگاهی محروم می کند در تاریخ ششم اسفند 1369 (25 فوریه 1991) صادر شده و در بند سوم آن دقیقاً نوشته شده که باید از ثبت نام بهائیان در دانشگاهها جلوگیری به عمل آید و چنانچه هویت بهائی فردی هنگام تحصیل احراز گردد باید از تحصیل محروم شود.

پرهام می گوید مسئولان به او می گفتند اگر کتباً اعلام کند که تعلقی به دین بهائی ندارد و مسلمان است امکان ادامه تحصیل خواهد داشت اما از آنجا که در مذهب بهائی تقیه (پنهان کردن دین) جایز نیست او و دیگر بهائیانی که موقعیت مشابه او را دارند حاضر به پذیرفتن چنین شرطی نشده اند.

جلوگیری از تحصیل بهائیان در دانشگاهها به مؤسسات دولتی محدود نمی شود و شماری از بهائیانی که از محرومیت خود از تحصیلات عالی سخن می گویند در مؤسسات آموزش عالی غیردولتی پذیرفته شده بودند

پرهام می گوید با این حال همچنان امیدوار است که مشکل تحصیلات عالی بهائیان در ایران حل شود و او سر کلاس دانشگاه بازگردد.

جلوگیری از تحصیل بهائیان در دانشگاهها به مؤسسات دولتی محدود نمی شود و شماری از بهائیانی که از محرومیت خود از تحصیلات عالی سخن می گویند در مؤسسات آموزش عالی غیردولتی پذیرفته شده بودند.

گفتگو با انوشه، دانشجوی اخراجی از مؤسسه آموزش عالی طبرستان - چالوس

انوشه از پذیرفته شدگان رشته روانشناسی در مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی طبرستان در شهر چالوس در شمال ایران است.

انوشه به بی بی سی گفته که او و چهار جوان بهائی دیگر برای تحصیل در این دانشگاه پذیرفته شده بودند که یکی از آنها را در همان آغاز سال تحصیلی ثبت نام نمی کنند و بقیه، در برگه ثبت نام در محلی که باید مذهب خود را مشخص می کردند تنها خط تیره ای کشیده بودند که همین امر باعث می شود در اواسط نیمسال تحصیلی از آنها خواسته شود به جای خط تیره، مشخصاً نام دین خود را در محل تعیین شده بنویسند.

انوشه ادامه می دهد: "سر جلسه امتحان آخر ترم سراغ ما آمدند و گفتند مسئول امتحانات از تهران آمده است و می خواهد با شما صحبت کند، او به ما گفت که ترم بعد اگر همین طور در قسمت مذهب نوشته باشید بهائی نمی توانیم از شما ثبت نام کنیم مگر اینکه این عبارت را عوض کنید، ولی ما امتحانات را تا آخر دادیم و برای ثبت نام ترم دوم هم رفتیم، فکر کردیم الکی این حرف را گفتند تا ما امتحانات را بد بدهیم، ثبت نام کردیم، پول هم واریز کردیم اما به من برگه انتخاب واحد ندادند و گفتند قبلاً با شما صحبت کردیم، حق انتخاب واحد ندارید".

انوشه می گوید مسئولان مؤسسه آموزش عالی طبرستان به او گفته اند که هر سال سازمان سنجش بوده است که هنگام آزمون دانشگاهها از ثبت نام بهائیان جلوگیری می کرده و از امسال این مسئولیت را به دانشگاهها داده تا بهائیان را ثبت نام نکنند، یعنی این مسئولیت را از دوش خود به دوش دانشگاهها افکنده است.

با این حال آن گونه که از آمار دفتر جامعه بین المللی بهائیان سازمان ملل بر می آید، هنوز دهها بهائی که در سال تحصیلی جاری در دانشگاههای ایران پذیرفته شده اند از تحصیل محروم نشده اند.

بانی دوگال، از مسئولان این دفتر می گوید این افراد یا هنوز هویت بهائی شان برای مسئولان دانشگاه احراز نشده یا اینکه مسئولان دانشگاه با وجود بهائی بودن به آنان امکان ادامه تحصیل داده اند، یا اینکه اساساً هنگام ثبت نام در دانشگاه مذهبشان را از آنان نپرسیده اند اما این امکان که تحت عنوان دیگری غیر از بهائی ثبت نام کرده باشند تا امکان ادامه تحصیل بیابند منتفی است چراکه چنین چیزی در کیش بهائیت پذیرفته نیست.

گفتگو با دیان علائی از دفتر جامعه بین المللی بهائیان در سازمان ملل

اما دیان علائی، از دفتر جامعه بین المللی بهائیان در مقر اروپایی سازمان ملل می گوید علت محروم نشدن شماری دیگر از بهائیان در تحصیل در دانشگاههای ایران می تواند این موضوع باشد که در برگه های ثبت نام این دانشگاهها مکانی برای مشخص کردن مذهب درنظر گرفته نشده و بنابراین بهائیان لزومی به اعلام مذهب خود ندارند.

خانم علائی در عین حال این احتمال را رد نمی کند و می گوید که اطلاعی ندارد که شاید برخی از این دانشجویان خود را مسلمان معرفی کرده باشند تا بتوانند درس بخوانند چراکه این موضوع، هرچند از لحاظ کیش بهائیت پذیرفته نیست، اما از آنجا که امری شخصی است می تواند از دیگر بهائیان پنهان مانده باشد.

پیروان کیش بهائیت در قانون اساسی ایران اقلیت مذهبی رسمی شناخته نمی شوند و از حقوق مربوط به اقلیتهای مذهبی برخوردار نیستند.

با روی کار آمدن حکومت جمهوری اسلامی در ایران، دهها تن از بهائیان، آن گونه که پیروان این دین می گویند به دست مراجع حکومتی یا هوادارانشان کشته شدند و محدودیتهای فراوانی بر زندگی بهائیان اعمال شد که از جمله آن، محرومیت از مشاغل دولتی و تحصیلات عالی بود.

در واپسین سال دولت اصلاح طلب محمد خاتمی، با حذف آن بخش از برگه ثبت نام آزمون سراسری که در آن از مذهب پرسیده می شود، امکان شرکت بهائیان در آزمونهای ورود به دانشگاهها فراهم آمد اما آن گونه که بهائیان ایران و مسئولان دفتر جامعه بین المللی بهائیان در سازمان ملل می گویند، آن دسته از این افراد که بهائی بودنشان بر مسئولان دانشگاهها معلوم شده از تحصیل محروم شده اند