شرط بندی اسلامی در مسابقات اسبدوانی ایران

ویس ‌بابا" که اکنون چهار ساله است، نمی داند چه قیمتی دارد و هر هفته با قهرمان شدنش در مسابقات کورس، ارزش بیشتری پیدا می کند. او یکی از صدها اسبی است که جمعه‌ها در مسابقات مختلف اسبدوانی ایران به میدان می‌آید تا اوقات فراغت علاقه‌مندانی را که بیشتر ترکمن هستند، پر کند.

پیش بینی برد و باخت اسب ها در ایران از طریق فدراسیون سوارکاری صورت می گیرد

در میدان‌های اسبدوانی ایران، پیش بینی برد و باخت اسب ها به صورت رسمی و از طریق فدراسیون سوارکاری صورت می گیرد اما شرط بندی بر روی آن ها به صورت غیر رسمی هم در حال انجام است. اتفاقی که به صورت اصل ماجرای سوارکاری ایران درآمده و جنبه حاشیه ای ندارد.

"رضازاده" مسئول سابق پیش‌بینی کامپیوتری مسابقات کورس، انواع شرط بندی یا پیش بینی رسمی موجود در مسابقات اسبدوانی ایران را چنین شرح می دهد:"پیش‌بر، نوعی شرط بندی است که در آن، فرد شرکت کننده باید اسبی را انتخاب کند که مقام اول را به دست آورد. در شرط بندی دو قلو، دو اسب انتخابی باید مقام های اول و دوم را از آن خود کنند. شرط بندی که در آن اسب انتخابی مقام اول، دوم یا سوم را کسب کند پی‌بر گفته می شود. در شرط بندی سه پره، امتیازی که سه اسب در دورهای ششم تا هشتم به دست می آورند، در نظر گرفته می شود و جوایز، بین دارندگان بالاترین امتیازها تقسیم می‌شوند و در نوع شرط بندی پنج‌پر، پنج اسب انتخابی در پنج دور، باید بیشترین امتیاز را کسب کند ".

به گفته وی، جوایز این شرط بندی ها که تنها به پیش‌بینی رسمی فدراسیون مربوط می‌شوند، بر اساس تعداد شرکت کنندگان و برندگان پرداخت می شود.

نگین، که به تازگی دانشگاه خود را تمام کرده، بیشتر از این نوع پیش‌بینی استفاده می‌کند: "قیمتش زیاد نیست و در صورت باخت، ضرری بیش از ۱۰۰۰ تا ۵ هزار تومان نمی کنی. چون نرخ این نوع شرط بندی، بیشتر از این ارقام نیست. پیش‌بینی کامپیوتری، هیجان تماشای مسابقات را هم بالا می برد و هر لحظه می توانی نتیجه را دنبال کنی."

"اگر خوش شانس باشی، می توانی پس از پایان هر دور برای دریافت جایزه به باجه های کامپیوتری بروی." نگین تنها یک بار شانس بردن در مسابقات را پیدا کرده است.

اما خارج از نظام رسمی شرط بندی، قیمت گذاری بر روی اسب ها هیچ قانونی ندارد. فدراسیون سوارکاری، با نصب کامپیوتر در کنار میدان ها، تلاش زیادی کرده تا از رونق فروش کاذب اسب ها جلوگیری و شرط بندی ها را "اسلامی" کند، اما یکی از پر رونق ترین بخش های مسابقات اسبدوانی، ‌شرط بندی های غیر رسمی بر روی اسب هاست.

فروش مجازی اسب‌ها

	برخی از اسب ها در فروش مجازی، تا یک میلیون تومان قیمت گذاری می شوند

موسی، از اهالی گنبد که مسابقات اسب دوانی گنبد،‌ ترکمن صحرا و تهران را از نزدیک دنبال می کند، درباره نحوه قیمت گذاری اسب ها می گوید: "افرادی که از سوی فدراسیون انتخاب شده‌اند، در روز قبل یا صبح روز مسابقه، اسب ها را به صورت مجازی به علاقه مندان می‌فروشند و در پایان هر دور مسابقه، پول‌ها با کسر حدود ۱۰ در صد – که به برگزار کننده تعلق می گیرد– به نفر برنده می رسد. قیمت‌ها بر اساس سابقه عملکرد هر اسب تفاوت دارد."

در این نوع از شرط بندی، یک نفر طی مراسم مزایده، مالک مجازی اسب در طول مسابقه می شود. در صورت برنده شدن اسب، او برنده تمام شرط بندی هایی می شود که شرکت کنندگان پیشنهاد داده اند.

عبدالرحمن،‌ از جمله شرکت کننده های فعال مسابقات اسبدوانی، در مورد اسب های گران قیمت می گوید:"ویس‌بابا، جزو اسب‌های گران قیمت رقابت های سوارکاری است که هر هفته حدود ۵۰۰ هزار تا یک میلیون تومان در مزایده به فروش می‌رسد. اسب‌هایی هم هستند که کمتر از پنجاه هزار تومان قیمت دارند."

زمانی که ویس‌بابا در کورس دور ششم مسابقات پاییزه نوروزآباد امسال، در رقابت با ماه پیکر، قافیه را باخت، عبدالرحمن هم مثل عده ای دیگر از شرکت کنندگان معتقد بود: "مالک مجازی ماه پیکر، پول کمی به چابکسوار ویس بابا داده بود تا نتیجه را عوض کند. حالا این، مالک است که پول زیادی به جیب می زند."

موسی معتقد است که در رقابت های اسب سواری، چابکسوار، که نصف زحمت شرکت در مسابقه و برنده یا بازنده شدن، بر عهده اوست، کمترین حق و حقوق را می گیرد. به نظر او، نصف دیگر زحمت را هم اسب می کشد که از هیچ حقی در برد و باخت ها برخوردار نیست.

"حکیم ایگدری" مدیر مجموعه سوارکاری گنبد که قدیمی‌ترین و بزرگترین میدان سوارکاری ایران است و یادگار دوران پیش از انقلاب محسوب می‌شود، می گوید: "در کنار این نحوه فروش اسب ها، که به نام پیش‌بینی و به صورت شرعی انجام می شوند، افرادی هم با ملیت عراقی و لبنانی هستند در کنار کورس، شرط‌ بندی می‌کنند. این افراد که با نام کابوکی در جامعه اسب‌دوانی شناخته شده اند، اسب‌ها را با قیمت هایی به مراتب بیش از دیگران به فروش می‌رسانند. این خرید و فروش‌ها در نتیجه کورس هم بی‌تاثیر نیست. چه بسا خریداری که اسبی را با قیمتی حدود پنج میلیون تومان در یک رقابت خریده حاضر است با چند صد هزار تومان اسب رقیب را از دور خارج کند. این کار را هم با پرداخت پول به چابکسوار یا مربی انجام می دهد و چون به چشم نمی‌آید، کسی متوجه ساختگی بودن آن نمی شود".

کورس‌های در حال رونق

	شرطبندی روی اسب ها به گروه و قشر خاصی محدود نمی شود

آرش، ۳۲ ساله، هرهفته میدان‌های مسابقات اسب دوانی تهران را برای رفع خستگی و کاهش فشارهای روانی ناشی از کار روزانه، انتخاب می کند. او تنها مسابقات اسبدوانی را در تهران دیده و آرزو می کند روزی برای تماشای مسابقات به گنبد برود: "شنیده‌ام مسابقه ها در گنبد با شور و هیجانی بیش از تهران برگزار می‌شود. همچنین استقبال هم بیشتر است که این، جذابیت مسابقه را بالاتر می‌برد. برای من که هر روز هفته، حتی پنج‌شنبه‌ها هم باید در محل کار حاضر باشم، امکان حضور در گنبد فراهم نیست، اما آرزو دارم تا با زندگی ترکمن ها که می‌گویند روی اسب به دنیا می آیند و روی اسب می‌میرند، از نزدیک آشنا شوم."

"خراسانی"، رییس کمیته عالی اسبدوانی توضیح می‌دهد: "مسابقات کورس عموما در گنبد، بندرترکمن و تهران برگزار می‌شود. کورس بهاره از گنبد آغاز می‌شود، در بندرترکمن، کورس تابستانه خواهیم داشت و پس از برگزاری مسابقات در نوروزآباد تهران، در پاییزدوباره گنبد میزبان کورس می‌شود. از سال گذشته هم با توافق شرکت مخابرات کیش، مسابقات کورس زمستانه را در جزیره کیش برگزار می کنیم."

"تویلی قربانی"، مربی گنبدی اسب، درباره تنوع مسابقات می‌گوید: "کورس کیش برخلاف کورس‌های دیگر رنگ و بوی خاص جزیره را دارد. هر قدر در گنبد، بندر ترکمن و حتی تهران، اکثریت با ترکمن‌ها و مردم عادی و کشاورز است، در کیش، مسافرانی از تمام کشور، با لباس‌های شیک و ظاهری آراسته برای تماشای رقابت اسب ها به دیدن مسابقات می‌آیند. کیش در حقیقت زنگ تفریحی است برای مسابقات اسبدوانی، چراکه به دلیل طولانی بودن مسافت تا محل اقامت مالکان اسب ها، کمتر مربی و مالکی حاضر می‌شود اسب خود را به جزیره حمل کند تا تنها پنج هفته بدود".

سلیمان، مالک اسب استاروارز در حالی که از هزینه های پر خرج این کورس ها برای صاحبانشان می گوید، پیشنهاد می کند: "اگر کرایه رفت و برگشت اسب‌ها و تامین علوفه آن‌ها از دوش مالکان برداشته شود و به حامیان مالی واگذار شود، می‌توان نسبت به رونق بیشتر مسابقات در کورس کیش و حتی تهران امیدوار تر بود، زیرا این هزینه در ماه رقمی بیش از ۷۰۰ هزار تومان است که تامین آن برای مالکین دشوار است."

با این حال کورس کیش هم مشتریان خودش را دارد. سحر ۱۱ و محمد ۱۰ ساله از جمله کودکانی هستند که با کاغذهای پیش‌بینی، در کنار پیست کیش حاضرند. سحر می گوید: "ما و خانواده مان از چهارمحال آمده ایم. من و برادرم از هفته اول در مسابقات شرکت کردیم." سحر از روی قیافه اسب، ریوکالکشن را انتخاب می کند که در پایان دوم می‌شود.

شرط بندی؛ شرعی یا غیر شرعی

	برخی روحانیون شرط‌بندی تماشاچیان را شرعی نمی دانند و پول رد و بدل شده را حرام می دانند

دفتر اطلاع‌ رسانی آیت‌الله فاضل لنکرانی در مورد این که "شرط‌بندی روی اسب‌های مسابقات کورس اسبدوانی جایز است یا نه؟ و آیا پیش ‌بینی‌هایی که در کنار این مسابقات و به صورت قانونی انجام می‌گیرد، مورد تایید است؟ می‌گوید: "مسابقه سوارکاری با شرایط شرعی آن اشکالی ندارد و جایزه تعیین شده هم حلال است. لکن شرط‌بندی افراد تماشاچی شرعی نیست و پولی هم که رد و بدل می‌‌‌‌کنند حرام است."

پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت‌الله صافی گلپایگانی هم پاسخ این سوآل را منوط به ارایه تعریف درست از شرط‌بندها دانسته و اعلام کرده: "این سوآل تا حدودی اجمال دارد".

آنچه که امروز فدراسیون با آن به دید یک مساله می‌نگرد، گسترش پیش‌بینی برای جذب مردم به میدان های سوارکاری است. "زین‌العابدین واردی"، نایب رئیس فدراسیون سوارکاری، با اشاره به موضوع شرط‌‌‌ بندی روی اسب‌های مسابقات اسبدوانی می گوید: "پیش‌بینی، وجه شرعی شرط‌بندی است و شکل کار به این صورت است که اشخاص، پیش‌بینی خود را از نتایج مسابقات اعلام می‌کنند و چنانچه درست باشد، هدایایی به آنها تعلق می‌گیرد."

واردی درباره اقدامات فدراسیون برای رونق بخشیدن بیشتر به شرط بندی های رسمی می گوید: "ما در تلاشیم که شرط‌بندی از طریق اختیار وکیل امکان پذیر باشد، به این صورت که سوارکار، به اشخاص دیگر، اختیار دهد تا به وکالت از او با سوارکار دیگر یا با وکیل او شرط‌بندی کند." او البته تاکید می کند که "این موضوع هنوز عملی نشده است ."

به گفته او اگر این موضوع عملی و مجوزهای شرعی صادر شود، دستگاه‌های مدرنی وارد سیستم شرط‌بندی می‌شوند که امکان شرکت‌کردن فرد علاقه‌مند به شرط‌بندی از سراسر کشور وجود خواهد داشت. در صورت عملی شدن این طرح، فروش مجازی اسب ها و نرخ بالای قیمت گذاری ها هم می تواند به صورت رسمی ادامه پیدا کند و بخش بین المللی بازی ها هم قابل اجرا و پیاده سازی خواهد شد. بخشی که هنوز به دلایل مختلف که قانونی نبودن شرط بندی های کلان، یکی از آن هاست، هنوز در ایران قابل اجرا نیست.