بعد از آنکه مباحث فضیلت ازدواج و معیارهای انتخاب همسر را مورد مطالعه قرار دادیم، اکنون به مبحث ازدواج می رسیم که در این مبحث موضوعاتی نظیر خواستگاری، ازدواج دائم، ازدواج موقت و ازدواج مجدد را مورد مطالعه قرار می دهیم.
خواستگاری
خواستگاری یا خواستن: مرد، زنی را برای ازدواج و تشکیل خانواده علاوه بر مباحث حقوقی آداب و رسومی دارد که در فقه اسلام بدان تصریح شده است. شاید در طول عمر انسان هیچ تصمیم گیری به اهمیت تصمیم ازدواج نرسد و سرنوشت زن و مرد آنچنان به یکدیگر می پیوندد که هیچکس قادر نیست خود را جدای از دیگری تصور کند. وضوح پیوند شخصیت زن و مرد در حدی است که معمولا" زنها شخصیت و اقتدار شوهرشان را بر دیگران و حتی خودشان مقدم می دارند و در این مهم چه بسا فداکاری و از خود گذشتگی مادی و معنوی کنند. هم چنین مرد به قدری به خلق و خوی زن وابسته می شود که اگر محیط منزل و تدبیر آن با آرامش و صفا نباشد، شوهر رشته امور را در محیط کار و جامعه از دست می دهد و هرگز از آن اقتدار مردانه دیگری خبری نخواهد بود.
حال برای خواستگاری و پا پیش گذاشتن چنین امر خطیری چه کار انجام دهیم و اسلام در این باره چه فرموده است؟ از بو بصیر در تهذیب ج ۷، صفحه ۴۰۷، از امام صادق (ع) نقل شده است که حضرتش خطاب به یکی از اصحابش فرمود: هنگامی که یکی از شما بخواهد ازدواج کند چه کاری انجام می دهد؟ شخصی گفت نمی دانم. سپس امام فرمود: هنگامی که انسان تصمیم به ازدواج می گیرد، دو رکعت نماز بخواند و سپس حمد و سپاس خداوند منان نماید، آنگاه به خداوند عرض کند بار پروردگارا من اراده کردم تا ازدواج کنم پس برای من عفیف ترین زنها و محافظترین آنان بر نفس خود و مال من و پر روزی ترین آنان را تقدیر فرما. بار الها من زنی می خواهم که برای من فرزندی پاک در او تقدیر فرمائی و او را جانشینی صالح در زمان حیات و پس از وفات من قرار دهی. بدیهی است اولین قدم برای خواستگاری تحقیقات است، اما چگونه عروس خانم می تواند تحقیق دقیق از اوضاع و احوال شخصی داماد داشته باشد؟ و هم چنین چگونه آقا داماد می تواند از ویژگیهای اخلاقی و خانوادگی عروس خانم صددرصد به نتیجه برسد؟ بنابراین بخش عمده اتکای زوجین به دست تقدیر و سرنوشت است که در عرف از آن تعبیر به قسمت می کنیم. اما اگر ما قسمت را همان تقدیر الهی بدانیم، آیا علاوه بر تحقیقات، بهترین اقدام توکل به خداوند و توسل به اهل بیت (ع) برای توکل هر چه بهتر الهی نیست! خداوند قضا و قدر را برای بندگان خود رغم می زند و طبعا" از مهمترین تقدیرها سرنوشت ازدواج و پیوند دو انسان است و چه زیباست انسانی برای سرنوشت خود که چندان قدرتی در رقم زدن آن ندارد، به خدا پناه ببرد و از او طلب خیر کند.
جوانان عزیز به طور قطع بدانند خداوند قلب خاشع و زبان صادق و چشم اشکبار را مبتلا به گرفتاری و رسوایی نمی کند. زیرا خداوند بزرگ صادق ترین وعده دهندگان است. در مستدرک نوری (رضوان ا... علیه) ج ۱۴، صفحه ۲۱۷، از کفعمی در باره خواص سوره فرقان نقل شده است هر کس که عزب باشد و سه روز، روزه بگیرد و هنگام خواب در هر ماه بیست و یک مرتبه آیات ۷۴،۷۵،۷۶ سوره فرقان را که نوشته است بخواند، خداوند ازدواج او را آسان می کند. معنای سه گانه آیات فوق سوره فرقان چنین است : «و بندگان مومن کسانی هستند که عرض می کنند پروردگارا همسر و فرزندان صالح به ما عنایت فرما که مایه روشنی چشم و دل ما باشند و ما را پیشوای رستگاران اراده فرما، به این چنین بندگانی غرفه های عالی در بهشت به پاداش صبرشان در راه دین عنایت فرموده می شود و در آنجا دیدارها توام با سلام و تحیت و احترام است، و در آن جایگاه عالی همیشه مقیم خواهند بود». و هم چنین در همان روایت درباره سوره طه آمده است هر کسی که برای ازدواج و خواستگاری نزد قومی می رود، چنانچه سوره طه را با خود داشته باشد او را تزویج خواهد کرد.