طرح بلر , نقاط بحران خیز خاورمیانه به هم پیوند می خورد؟

تونی بلر، نخست وزیر بریتانیا، در سخنان اخیر خود خطاب به کمیته تحقیق آمریکا درباره جنگ عراق تاکید کرده است که بحران عراق راه حل داخلی ندارد و از طریق یک استراتژی کلان برای کل خاورمیانه می توان به ثبات در عراق دست یافت.

ابتکار عمل آقای بلر به خلاف برخی از تفسیرهای رسانه ای، به جای آنکه فرصتی تازه به دولت ایران ارائه کند، آن را در شرایط دشوارتری قرار داده است

برخی از رسانه های جهانی سخنان آقای بلر را که در عین حال خواستار کمک ایران به غرب برای بازگشت آرامش به عراق شده بود، نشانه ای از تغییر سیاست بریتانیا در برابر جمهوری اسلامی و بروز اختلاف بین این کشور و آمریکا تفسیر کردند.

در واقع، تاکید تونی بلر بر تاثیر محیط پیرامون عراق بر نا آرامی های این کشور و درخواست طراحی یک استراتژی کلان برای کل منطقه خاورمیانه از سوی جهان غرب، به معنای پیوند زدن نقاط بحران زده خاورمیانه به یکدیگر و تلاش برای حل آنها در چارچوب یک راه حل کلی است.

به عبارت دیگر، از نگاه تونی بلر، همانطور که خود تصریح کرده است، مناقشه اسراییل و فلسطین، بحران داخلی لبنان، موقعیت سوریه، نا آرامی های عراق و پرونده هسته ای ایران با یکدیگر پیوند خورده اند و حل هر یک از آنها بدون توجه به دیگری امکان پذیر نیست.

آقای بلر به صراحت ایران را بر سر دو راهی همکاری یا تقابل قرار داده است و این مساله به بغرنج شدن تصمیم گیری در داخل حکومت ایران منجر می شود

بر همین مبنا، آقای بلر جمهوری اسلامی را متهم کرده است که فشارهای جهانی مربوط به برنامه هسته ای خود را به سمت کارشکنی در روند صلح خاورمیانه و نا آرامی در عراق منحرف می کند و از همین رو، از ایران خواسته است در برابر دو گزینه همکاری با غرب برای ایجاد ثبات در منطقه خاورمیانه و یا انزوای بین المللی، یکی را انتخاب کند.

از منظر تونی بلر، ادامه مناقشه فلسطین، به برنامه دولت ایران برای رادیکالیزه کردن اسلام گرایان میانه رو در خاورمیانه و افزایش شورش ها درعراق کمک می کند و به همین دلیل به گمان او، اسلام گرایان رادیکال از جمله دولت ایران در جهت دامن زدن به مناقشه فلسطین تلاش می کنند.

راه حلی که آقای بلر برای حل همه بحران های خاورمیانه ارائه می کند، با تلاش جدی جامعه بین المللی برای ایجاد صلح بین اسراییل و فلسطینی ها آغاز می شود. از نظر نخست وزیر بریتانیا، حل مساله فلسطین می تواند به ثبات در لبنان، آرامش در عراق و خنثی کردن برنامه های سیاسی ایران در خاورمیانه منجر شود.

آقای بلر اما اذعان دارد که بدون همکاری ایران، استقرار صلح در فلسطین و به تبع آن برقراری ثبات در لبنان و آرامش در عراق کار چندان آسانی نیست، از همین رو عملا ایران را دعوت کرده است که در کوشش های جهان غرب برای حل بحران های خاورمیانه شریک شود.

به سخن دیگر، از نگاه نخست وزیر بریتانیا، جمهوری اسلامی اکنون بخشی مهم از مشکل خاورمیانه است، اما با یک تصمیم استراتژیک می تواند به بخشی مهم از یک راه حل تبدیل شود.

آنچه تونی بلر از ایران خواسته است، بیان صریح و شفاف چیزی است که پیش از این از سوی مقام های آمریکایی و اروپایی به طور ضمنی مطرح شده بود، ضمن آنکه آقای بلر درخواست خود را در قالب یک استراتژی کلان برای خاورمیانه ارائه کرده است.

صراحت و شفافیت تونی بلر اما برای دولت ایران چندان سودمند نیست، زیرا نخست وزیر بریتانیا ایران را به انتخاب بین دو گزینه همکاری با غرب و یا تقابل با آن فرا خوانده است، دو گزینه ای که به نظر می رسد مجموعه نظام جمهوری اسلامی علاقه ای به انتخاب شفاف بین هیچ کدام از آنها را ندارد و بیشتر ترجیح می دهد که به راههای بینابین و مبهم گام بگذارد.

در واقع، سیاست خارجی ایران همواره بر این اصل استوار بوده است که به انتخاب بین رویارویی تمام عیار و یا همکاری تمام عیار با غرب مخیر نشود و ترکیبی از همکاری و تقابل را که از یک سو باعث بقای نظام و از دیگر سو، سبب حفظ هویت و ایدئولوژی آن می شود، به کار گیرد.

اینک اما آقای بلر به صراحت ایران را بر سر دو راهی همکاری یا تقابل قرار داده است و این مساله به بغرنج شدن تصمیم گیری در داخل حکومت ایران منجر می شود.

روشن است که همکاری تمام عیار با غرب بویژه در مساله فلسطین که جمهوری اسلامی آن را به صورت بخشی تغییر ناپذیر از ایدئولوژی خود در آورده است، به «استحاله » نظام می انجامد و باعث تغییرات بنیادینی در صف بندی های سیاسی در ایران می شود.

رویارویی تمام عیار نیز خطر انزوای روزافزون، تحریم اقتصادی و حتی در بدترین شرایط رویارویی نظامی را در پی دارد که هیچکدام مورد علاقه سران جمهوری اسلامی نیست.

بر این اساس، ابتکار عمل آقای بلر به خلاف برخی از تفسیرهای رسانه ای، به جای آنکه فرصتی تازه به دولت ایران ارائه کند، آن را در شرایط دشوارتری قرار داده است.

مساله مهم اما این است که آیا مجموعه جهان غرب ابتکار آقای بلر را برای پیوند دادن مناطق بحران خیز خاورمیانه به یکدیگر خواهد پذیرفت؟ در این مورد تردید وجود دارد.