سیاست آموزش عالی کشور انگلستان

تاریخچه


تا پیش ازقرن 19 میلادی، سیاست آموزش عالی کشور انگلستان بر پرورش فکر و قوه خلاقیت دانشجویان تاکید داشته و آموزشهای تخصصی به مشاغل سنتی نظیر پزشکی و حقوق محدود می گردید. تا پیش از سال 1877 و تاسیس انجمن کتابداران انگلستان تنها تعداد 7 دانشگاه درانگلستان و اسکاتلند فعالیت داشت.تعداد 15 دانشگاه دیگرمن جمله دانشگاه لندن درفواصل سالهای 1955-1877تاسیس گردید. دراین اثناء اگرچه دامنه مطالعات موضوعی ازرشد چشمگیری برخوردار گردید، اما همچنان اساس تحقیقات و مطالعات دانشگاهی بررشته های علمی سنتی استوار بود.درآن اثنا، هیچ گونه دوره های آموزش عالی ویژه رشته هایی نظیرحسابداری؛ آموزش و... وجود نداشت ،چراکه اساساً این گونه رشته هاتخصصی محسوب نمی گردید.این درحالیست که پس از وقوع انقلاب صنعتی رشته های دانشگاهی گسترش یافته ؛ کالج های بازرگانی در اغلب شهرهای بزرگ کشور دایر گردیده و پلی تکنیک های متعددی آغاز به فعالیت نمودند.


طی سال1958،موسسه متخصصان اطلاع رسانی انگلستان با عنوان (HS) آغاز به فعالیت نمود. موسسه مذکور ازسال1961 به ارائه برنامه های آموزشی خود در کالج فنی پیشرفته نورتمپتون مبادرت نمود. این کالج بعدها به کالج لندن تغییر وضعیت داده ودوره های آموزشی تمام وقت جایگزین دوره های پاره وقت آموزشی آن گردید. طی سال 1964، شورای تائیدیه علمی کشور(CNNA) با هدف اعطای مدارک دانشگاهی به افراد فعال درموسسات عالی غیردانشگاهی تاسیس گردید.درهمین اثنا، تغییرساختار آموزش عالی کشور به پیدایش سیستم دوگانه آموزش عالی و تشکیل پلی تکنیک های آموزشی با درجات مختلف اجرایی و علمی منتهی گردید.طی دهة 80، توجه به خدمات اطلاعاتی ، به ویژه تاکید برسیستم های خودکارآموزشی،در بخش خصوصی افزایش یافت . این امر تاثیرعمده ای بر انتظارات شغلی دانشجویان ، محتوای برنامه های آموزشی و ماهیت ساختاری دانشگاههای کشور معطوف داشت .ازنیمة دوم دهه80، کلیه دانشکده ها و مراکز آموزش عالی کشور انگلستان به تجدیدنظر و بازنگری اساسی برنامه ریزیهای آموزشی ،طراحی خط مشی جدید جذب نیروهای آموزشی و ارزیابی مهارت ها و تخصص های فارغ التحصیلان مراکز آموزش عالی مبادرت نمودند. طی دهة 95- 1985، ساختارهای سازمانی ، برنامه های آموزشی ، سازماندهی دوره ها و سیاست جذب دانشجو تغییر نمود.طی سال 1992، پلی تکنیک های انگلستان به دانشگاه تغییروضعیت دادند.


طی دهة 90 ، تاکید براطلاع رسانی درمراکز آموزش عالی کشور افزایش یافت .درحال حاضردردانشکده ها و مراکزآموزش عالی کشور، رئوس مطالب درسی براساس آخرین پیشرفت های آموزشی مورد تجدیدنظرقرار گرفت. علاوه بر این ، بازنگری های سالانه درخصوص محتوای برنامه های آموزشی و روزآمد نمودن کادرآموزشی دانشگاهی کشور صورت می گیرد.با انعطاف پذیری سیاستها و ضوابط جدید پذیرش دانشجو طی سال های اخیر،تعداد دانشجویان دانشگاههای کشور انگلستان افزایش یافته و دامنه سنی وسیع تری تحت پوشش قرار گرفته است.


اجرای سیاستهای دولت طی نیمه دوم دهة 80 ، درخصوص افزایش تعداد دانشجویان سبب گردیدتا تعداد دانشجویان داخلی درفاصله سال های4/1993-9/1988 به میزان 53درصد افزایش یابد.علاوه بر این نسبت دانشجویان زن به مرد از توازن بیشتری برخوردار گردید.بیشترین تعداد دانشجوی نظام آموزشی تمام وقت تکمیلی در2 دانشگاه ولز و شفیلد به تحصیل مبادرت می نمایند.درنظام آموزشی پاره وقت نیز 2 دانشگاه تایمز و دانشگاه سیتی از بیشترین تعداد دانشجو برخوردار می باشند. درتعداد 13 دانشگاه نیز ، علاوه بر دوره های آموزش تکمیلی ، دوره های آموزش دیپلم و کارشناسی نیز ارائه می گردد.دوره های آموزش عالی(FE)کشور انگلستان نیز به عنوان فاکتورهای ارتقاء دهنده مهارت های پایه آموزشی برگزار می گردند. ارزیابی بازدهی مراکز آموزش عالی توسط شورای سرمایه گذاری آموزش عالی به عنوان(FEFC) صورت گرفته و هر4سال یکبار تکرار می گردد. طی سال 1998، شورای سرمایه گذاری آموزش عالی(FEFC)به طراحی سیاست های پایه آموزشی مقطع آموزش عالی بر مبنای استانداردهای آموزش عالی مبادرت نمود.


با اجرای طرح توسعه مهارتهای پایه آموزشی در دوره های آموزش عالی (FE) نقش کلیدی آن در گسترش مشارکت های آموزشی مشهود بوده است. به عبارت دیگر، برگزاری دوره های آموزش پایه دانشگاهی به برخورداری و حضور هر چه بیشتر دانش آموزان در دوره های آموزشی پیشرفته و دستیابی هر چه بیشتر آنان به فرصتهای استخدامی منجر گردیده است.


در مورخه می 1998، شورای سرمایه گذاری آموزش عالی(FEFC)، بالغ بر 1 میلیون پوند جهت اجرای مرحله مقدماتی طرح 3 ساله توسعه مهارتهای پایه آموزشی کادر آموزشی دانشگاه های کشور اختصاص داد. دایره آموزشی عالی ایرلند شمالی(FE) نیز متعهد گردید که به مشارکت در طرح توسعه مهارتهای پایه آموزشی مبادرت نماید.


سال تحصیلی


سال تحصیلی آموزش عالی در کشور انگلستان از 1 سپتامبر آغاز گردیده و تا 30 آگوست به طول می انجامد. این درحالیست که کلیه مؤسسات و مراکز آموزش عالی از تعطیلات3- 5 هفته ای در ایام کریسمس و عید پاک برخوردار می باشند. ساختار نظام آموزش عالی انگلستان از نظر سنتی سیستم آموزشی 3 ترمی را منعکس می نماید و این در حالی است که اغلب مؤسسات آموزش عالی از سیستم 2 نیمسال تحصیلی تبعیت می نمایند.


مقاطع آموزشی


مقطع آموزش کارشناسی در کشور انگلستان به طور معمول 3 سال به طول می انجامد. این درحالی است که در برخی از رشته های آموزشی نظیر زبان های خارجی گذراندن دوره آموزشی تکمیلی 1ساله در کشور مبدأ الزامی است. تعداد کمی از مؤسسات آموزش عالی انگلستان نیز به ارائه آموزش های فشرده 2 ساله کارشناسی مبادرت می نمایند. با این تفاوت که دانش جویان دوره های جهشی از تعطیلات کمتری نسبت به دوره های آموزش معمول برخوردار می باشند. آموزش در مقطع آموزش کارشناسی به احراز درجه علمی کارشناسی علوم انسانی(BA) و کارشناسی علوم تجربی(BSc) منتهی می گردد. شرایط حضور و طول دوره های آموزشی مقاطع آموزشی عالی، بنا بر ماهیت دوره متفاوت است. گذراندن مقطع آموزشی کارشناسی ارشد نیز به حداقل دوره آموزش تمام وقت 1ساله منتهی می گردد. این در حالی است که عمده رشته های آموزشی مقطع کارشناسی ارشد نیازمند دوره های آموزشی 2 ساله یا معادل پاره وقت آن می باشند.بسیاری از مؤسسات آموزش عالی انگلستان نیز بر پایه طرح امتیازات آموزشی(CAT) عمل می نمایند.


هدف نهایی مؤسسات مذکور کمک به دانش جویان در جهت طراحی برنامه شخصی تحقیقاتی و مطالعاتی جهت تکمیل نمودن درجات علمی است. درطرح امتیازات آموزشی(CAT) امتیازات آموزشی کلاسی و تجارب عملی دانش جویان مد نظر قرار می گیرد.از جمله دیگر مشخصه های طرح امتیازات آموزشی می توان به برخورداری دانش جویان شاغل از دوره های آموزشی ناپیوسته اشاره نمود.گفتنی است که مؤسسات آموزش عالی در جهت ارزیابی عمل کرد طرح امتیازات آموزشی (CAT) به تشکیل کنسرسیوم های محلی آموزشی مبادرت می نمایند.


مدارک آموزشی


دوره های آموزش کارشناسی در مراکز آموزش عالی انگلستان طی4- 3سال ارائه می گردد.


از جمله رایج ترین مدارک کارشناسی مراکز آموزش عالی انگلستان می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

از رتبه های دانشگاهی درکشور انگلستان عموماً تحت عنوان Bachelor یاد می گردد، هر چند که عناوین ممکن است از موسسه ای به موسسه دیگر متفاوت باشد.


انواع متفاوتی از مدارک کارشناسی در نظام آموزش عالی انگلستان من جمله مدارک Ordinary و Honors به دانشجویان اعطاء می گردد. گفتنی است که مدرک ordinary برخلاف مدرک honors از سطوح مختلفی برخوردار نمی باشد.مدرک honors از3سطحClass1, Class2, Class3 متشکل گردیده و بر اساس چگونگی عملکرد تحصیلی افراد اعطاء می گردد.زمانی که دو موضوع آموزشی مختلف مورد مطالعه قرار گیرد مدرک دانشگاهیjointودرصورت مطالعه بیش از2موضوع درسی مدرک Combined به دانشجویان اعطاء می گردد.ازجمله رایج ترین مدارک کارشناسی ارشد و دکتری مراکز آموزش عالی انگلستان می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

دوره های کارشناسی ارشد در مراکز آموزش عالی انگلستان از9ماه تا 2سال به طول می انجامد و این درحالی است که دوره های تحقیقاتی مقطع تحصیلی مذکور تا 3 سال ادامه می یابد.


ارزشیابی تحصیلی


تا پیش از سال1989، آن دسته از دانش آموزان بریتانیایی که قصد ورود به مراکز و مؤسسات ملی را در سر می پرورانند می بایستی از مدرک آموزش متوسطه برخوردار می بودند.


طی سال1989، مطابق قوانین اصلاحات آموزشی علاوه بر مدرک سطح A ، مدرک آموزشی AS نیز برای دانش آموزان علاقه مند به تحصیل در مراکز آموزش عالی این امکان را فراهم آورد که در موضوعاتی آزمون بدهند که با رشته تحصیلی مقطع آموزشی متوسطه آنان هماهنگی داشته باشد.گفتنی است که ارزش علمی مدرک AS تقریباً 50 درصد کمتر از ارزش علمی مدرک A محاسبه می گردد. پذیرش در آزمون های سطح A و AS به منزله مجوز عمومی(GCE) حضور در مراکز آموزش عالی کشور محسوب می گردد. آزمون های مذکور معمولاً برای رده های سنی18 سال و بالاتر هر دو سال یکبار برگزار می گردد. لازم به ذکر است که در صورت آمادگی تحصیلی زودتر از موعد 2 ساله اکثریت دانش آموزان، فواصل زمانی برگزاری آزمون های مذکور نیز تقلیل می یابد. آن دسته از داوطلبانی که موفق به احراز نمرات (A-E) گردند، پذیرفته شده و دانش آموزانی که به احراز درجه (F) نائل آیند، به عنوان مردود علمی شناخته می شوند.مؤسسات آموزش عالی به پیشنهاد30- 8 موضوع آموزشی در سطح A، مبادرت می نمایند. گفتنی است که هر موضوع آموزشی به 6 تا 10 ساعت مطالعه در هفته و آموزش تمام وقت 2 سال نیاز دارد.علاوه بر دوره های AS و A، دانش آموزان مقطع پیش دانشگاهی، ملزم به گذراندن دوره های آموزشی آزمایشی جهت آمادگی برای آزمون های GCSE می باشند.سیاست ارزیابی تحصیلی آموزشی عالی توسط مؤسسات خصوصی آموزش عالی صورت می گیرد.تأکید عمده اکثر مؤسسات آموزش عالی انگلستان بر گزینش هایی است، که طی مقطع 3 ساله آموزش عالی صورت می گیرد.اصلی ترین ارزیابی تحصیلی آموزش عالی در پایان سال دوم آموزشی اجرا می گردد.دانشگاهها و مراکز آموزش عالی انگلستان در تلاش جهت هماهنگ سازی نیازهای آموزشی خود با نیازهای بازار کار می باشند.


لذا برنامه های آموزشی به طور مستمر مورد ارزیابی و بازنگری واقع می گیرد.به عبارت دیگر هر 5 سال یکبار، ارزیابی تحصیلی مراکز آموزش عالی توسط انجمن کتابداران و موسسات اطلاع رسانی کشور صورت می گیرد.درمیان کشورهای اروپایی؛ کشورانگلستان از قدمت زیادی درحوزه آموزش و کنترل کیفی مؤسسات آموزش عالی برخوردار می باشد .درنظام آموزش دانشگاهی انگلستان، ازدهه 1960 دو الگوی مدیریت کیفی آموزش عالی توسعه یافته است .الگوی نخست در حوزه آموزشی غیر دانشگاهی من جمله مراکز پلی تکنیک و کالج های آموزشی تحت نظارت شورای ملی مدارک دانشگاهی (the councilnational acedemic awards ) اجرا می گردید. شورای مذکور که درابتدا به عنوان سازمانی مستقل فعالیت می نمود؛در سال 1964امتیاز سلطنتی کسب نموده و به ارائه مدارک علمی هم سطح دانشگاهها مبادرت می نمود.شورای مذکور همچنین به برگزاری دوره های معتبر آموزشی در کالج هاو مراکز پلی تکنیک مبادرت نموده و از طریق هیأتهای متخصص همتا من جمله اساتید فعال در زمینه های مشابه به بررسی و ارزیابی آموزشی می پرداخت. هیأتهای مذکور نیز به ارزیابیهای آموزشی برمبنای توضیحات مندرج در فرمهای اطلاعاتی نمایانگر ساختار و محتوای دوره های آموزشی مبادرت می نمودند.آندسته از مؤسساتی که مورد تایید واقع نمی گردید، برمبنای طرح پیشنهادی مؤسسات، مورد ارزیابی مجدد قرار می گرفت .


از سال 1988، بنا برمجوز شورای ملی مدارک دانشگاهی انگلستان ، مسوولیت ارزیابی دوره های آموزش عالی در سطوح کارشناسی ، کارشناسی ارشدو...)به مراکز آموزشی پلی تکنیک تفویض گردید.از این روی مؤسسات آموزش عالی کشور انگلستان از استقلال عمل برخوردار گردیدند. بعدها ارزیابی کیفی دوره های آموزش عالی گسترش یافته و ترکیب جدیدی به عنوان مقاله سفید طی سال1991 انتشاریافت. طی سال1992،چهارچوب جدیدی در زمینه سیاستهای آتی آموزش عالی طراحی گردید.درهمین اثنا ، سیستم دوگانه آموزشی طراحی شده و مراکز پلی تکنیک به دانشگاهها تغییر وضعیت دادند.بدین ترتیب شورای ملی مدارک دانشگاهی انگلستان با آغاز سال تحصیلی 1992ـ1991 فعالیت خود را به پایان رساند.در این اثنا، ساختار جدید مدیریت کیفی دانشگاههای انگلستان با ارائه دو گزارش به شرح ذیل در نیمه 1980 ارائه گردید:


گزارش رینولدز به کمیته اعطای امتیازات آموزشی دانشگاهها


گزارش جارت به کمیته معاونین و رؤسای دانشگاهها


برمبنای گزارش رینولدز، عمده تمرکز بر سیستمهای مدیریت کیفی داخلی دانشگاه های کشور قرار گرفته و بر این اساس کلیه دانشگاههای کشور ملزم به معرفی خود به سطوح مختلف جامعه گردید.گزارش جارت نیز به عنوان نقطه عطف تعیین شاخصهای عملکرد مراکزآموزش عالی مطرح می باشد. چنین شاخصه هایی در تخصیص بودجه های آموزشی برمبنای کیفیت آموزشی مؤسسات آموزش عالی لحاظ می گردد.طی سالهای 1991-1990، واحد حسابرسی دانشگاههای انگلستان تحت نظارت کمیته معاونین و رؤسای دانشگاههای کشور آغاز به فعالیت نمود. واحد مذکور که به عنوان انجمن حمایتی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی فعالیت می نمود ، مسوولیت بررسی و ارزیابی عملکرد دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی را به دایره بازرسین سلطنتی تفویض نمود.


درواقع، پیش از تشکیل واحد مذکور،کلیه دانشگاه های کشور به طور مستقل به کنترل کیفییت آموزشی خود مبادرت نموده و در بعد خارجی نیز سیستم مذکور نیازمند حضور ممتحنین خارجی بود.شیوه مذکور به عنوان مکانیسم ناکارآمد توسعه از لحاظ جامعه و حکومت تلقی می گردید. در واقع واحد حسابرسی دانشگاه های انگلستان به ارزیابی کیفیت آموزش عالی مبادرت ننموده، بلکه کیفیت روشهای ارزیابی مؤسسات آموزش عالی را مورد بررسی قرار می دهد.عمده تمرکز واحد حسابرسی دانشگاه های انگلستان بر بازدید تیم حسابرسی از مراکز آموزش عالی کشور استوار می باشد.گفتنی است که تیم مذکور از افراد دانشگاهی متشکل گردیده است. در جهت فراهم آمدن مقدمات بازدیدهای آموزشی، تیم حسابرسی طی مدت 3 روزکاری به کسب اطلاعات کتبی از سیستمهای ارزشیابی کیفی دانشگاه ها مبادرت نموده و درصورت لزوم مواردی را توسط چک لیست مورد ارزیابی قرار می دهد.برمبنای مدارک و اطلاعات بدست آمده در اثنای ارزیابیها ی به عمل آمده توسط تیم حسابرسی ، گزارش کوتاهی از عملکرد دانشگاه ها ی کشور به معاونین آموزشی تسلیم می گردد.پس از اعمال نظریات معاون آموزشی در خصوص گزارشات مذکور ، گزارش نهایی و اداری تنظیم می گردد. واحدحسابرسی دانشگاه های انگلستان درجهت انتشار گزارشات مذکور اقدامی به عمل نیاورده، لیکن تنها موظف است آنرا بکار بندد.تغییرات ناشی از انتشار مقاله سفید طی سال1991، به نوسامانی سازمانی واحدهای آموزش عالی خصوصی منجر گردید.در همین اثنا، انجمن رؤسای مؤسسات آموزش عالی کشور به تشکیل شورای کیفیت آموزش عالی و دایره حسابرسی کیفیت آموزشی که واحد حسابرسی دانشگاه های انگلستان بخشی از آن محسوب می گردید، مبادرت نمود.در این اثنا، همچنین شوراهای تامین کننده بودجه آموزش عالی (شورای بودجه دانشگاهها و شورای بودجه کالج ها و مراکز پلی تکنیک به 3 شورای جدید بودجه تغییر وضعیت دادند.وظیفه شوراهای مذکور آگاه نمودن نظام های دانشگاهی به اهمیت ارزیابیهای آموزشی و ترغیب آنها به اعمال ارزیابیهای درون سازمانی جهت پی بردن به وضعیت عملکردآموزشی خود بود.از جمله مهم ترین فرآیندهای اعمال شده در ارزیابی عملکرد مراکز آموزش عالی و دانشگاه های کشور انگلستان می توان به موارد ذیل اشاره نمود:


کنترل کیفی (quality control): مکانیسمی است که مؤسسات آموزشی در جهت حفظ کیفیت نظارتهای آموزشی خود بکار می گیرند.


حسابرسی کیفی (quality audit): نظارت خارجی بر مراکز آموزشی به منظور تضمین توسعه و پیشرفت مؤسسات آموزشی که از مکانسیم های کنترل کیفی استفاده می نمایند.مسوولیت فوق برعهده شوراهای کیفیت آموزش عالی انگلستان می باشد.


سنجش کیفی (quality assessment): نظارت خارجی و قضاوت درخصوص کیفیت آموزش و یادگیری مؤسسات آموزشی که توسط شوراهای تامین کننده بودجه آموزشی صورت می گیرد. در این نوع از ارزیابیهای آموزشی، مراکز آموزش عالی تحت ارزیابی مقدماتی یک آژانس حسابرسی و ارزیابی تکمیلی آژانس حسابرسی دیگر قرار می گیرند.


درحسابرسی های کیفی صورت گرفته توسط شورای کیفیت آموزش عالی، از اصول واحد حسابرسی دانشگاه های انگلستان تبعیت می گردد. این پیروی شامل انجام تحقیقات جهت جستجوی مکانیسم ها و سیاستهای کنترل کیفی مؤسسات خصوصی است که توسط تیم کوچکی از کارشناسان فعال درمحیطهای خارج از دانشگاه صورت گرفته و نهایتاً حسابرسی آزمونها و اعمال کنترل کیفی مؤسسات مذکور را بر عهده دارد.


پذیرش تحصیلی


از جمله مهم ترین نهادهای دست اندر کار پذیرش دانش آموزان تمام وقت در دوره های آموزش عالی می توان به دایره سنجش ملی و دایره خدمات گزینشی کالج ها و دانشگاه ها تحت عنوان (UCAS) اشاره نمود. گفتنی است که کلیه مؤسسات آموزش عالی کشور انگلستان از خط مشی ها و قوانین پذیرش انحصاری برخوردار می باشند. از جمله مهم ترین فاکتورهای پذیرش دانش جو در مؤسسات و مراکز آموزش عالی کشور انگلستان می توان به برخورداری از گواهینامه عمومی آموزش متوسطه (GCSE) با حداقل نمره C ، گواهینامه سطح A آموزش و یا مدرک معادل AS اشاره نمود.


از جمله دیگر شرایط لازم حرفه ای جهت پذیرش در مراکز آموزش عالی می توان به برخورداری از تجربه کاری یا فعالیتی داوطلبان در رشته آموزشی مورد نظر اشاره نمود.علاوه بر سهمیه بندی انحصاری هر یک از دانشگاه های کشور، دپارتمان آموزش و پرورش انگلستان نیز به تخصیص سهمیه های آموزشی ویژه دوره های آموزش معلمان مبادرت می نماید.وزارت بهداشت انگلستان نیز در مشاوره با مقامات بهداشت منطقه و دایره ملی خدمات بهداشتی، به اختصاص سهمیه های آموزشی به دانش جویان دوره های دندان پزشکی و پزشکی مبادرت می نماید.


آموزش عالی ویژه دانشجویان خارجی


مدارک تحصیلی دانش جویان خارجی، توسط کالج ها و دانشگاههای کشور انگلستان مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد و این در حالیست که رایجترین شیوه ارزیابی مدارک تحصیلی داوطلبین، ارزیابی انحصاری مدارک علمی توسط مؤسسات آموزش عالی است.


وجه اشتراک کلیه بررسیها وارزیابیهای مذکور احراز نمره مناسب در آزمونهایIELTS،TOEFL یا آزمونهای مشابه می باشد.گفتنی است آندسته از داوطلبانی که قصد ادامه تحصیل در دوره های تمام وقت آموزش مقطع کارشناسی را دارند، می توانند از طریقUCAS اقدام نمایند.


روش ساده تر، اخذ پذیرش تحصیلی از یک موسسه زبان انگلیسی است که با هدف اخذ نمره مناسب در آزمونIELTS صورت می گیرد. در حین گذراندن دوره آموزشی مذکور، داوطلبین می توانند با دانشگاه یا کالج مورد نظر که از نظر محل، کیفیت آموزشی و هزینه های تحصیلی با شرایط آنان متناسب باشد، مکاتبه یا مراجعه حضوری نموده و خود را با معیارهای ورودی دانشگاه یا کالج مورد نظر هماهنگ نمایند. اخذ پذیرش تحصیلی از کالج زبان سبب صرفه جویی در وقت و هزینه داوطلبین می گردد. تحت چنین شرایطی داوطلبین درحالی که مشغول به گذراندن دوره آموزش زبان انگلیسی می باشند با راهنمایی مدارس زبان و تجربیات خود،به گزینش دانشگاه یا کالج مناسب مورد نظر خود مبادرت می نمایند.


مزایای آموزشی


آموزش ویژه دانشجویان خارجی درکشورانگلستان از مزایای عمده ای به شرح ذیل برخوردار می باشد:


1 - کلیه دانشجویان خارجی که بیش از 6 ماه تحت تعلیم دوره های آموزشی تمام وقت قرارگیرند از مزایای خدمات درمانی و بهداشت ملی رایگان بهره مند می گردند. به عبارت دیگر هزینه ای پزشکی در کشور انگلستان برای کلیه دانشجویان اعم از بومی و غیر بومی رایگان می باشد.


2 - طول دوره های دانشگاهی مراکز آموزش عالی انگلستان در مقایسه با سایرکشورهای انگلیسی زبان کوتاهتر بوده واز این روی در هزینه های آموزشی صرفه جویی می گردد.


علاوه بر این، دانشجویان ساکن اتحادیه اروپا هزینه هایی برابر با دانشجویان انگلیسی پرداخت می نمایند.(بالغ بر 1075 پوند) در اسکاتلند، نیز هیچ گونه هزینه های آموزشی از دانشجویان ساکن اتحادیه اروپا دریافت نمی گردد.


3 - اخذ مجوز فعالیت در بازارکار به مدت حداقل 20ساعت در هفته


4 - دسترسی آسان به مدارس زبان


از جمله مزیتهای تحصیل در کشورانگلستان می توان به دسترسی آسان دانشجویان خارجی به مدارس ومراکز آموزش زبان انگلیسی نسبت به سایر کشورهای اروپایی اشاره نمود.از سوی دیگر به واسطه حضور دانشجویانی از ملل مختلف جهان در مراکز آموزش عالی انگلستان، کاربرد تنها ابزار آموزشی که همانا زبان انگلیسی است محرز می گردد چراکه با وجود دانش جویانی از سایر ملل، زبان انگلیسی به عنوان تنها ابزار ارتباطی مطرح می باشد.


نظام اعتبار سنجی مدارس زبان


با وجودیکه شیوه های متعددی جهت ارزشیابی و اعتبار سنجی مدارس زبان کشور انگلستان اعمال می گردد، رایجترین سیستم ارزشیابی توسط شورای فرهنگی بریتانیا صورت می گیرد.


در این شیوه کلیه مدارس زبان کشور ملزم به رعایت معیارهای جامع آموزشی جهت دریافت تأییدیه شورای فرهنگی انگلستان می باشند. در این شیوه کلیه ابزار کمک آموزشی، توانایی های معلمان و چگونگی مدیریت مدارس مورد سنجش و ارزیابی قرار می گیرد.آندسته از مدارسی که مورد تأیید شورای فرهنگی می باشند، از حق فعالیت برخوردار می گردند. علاوه بر این2 انجمن BASELT و ARELS نیزکه تحت نظارت شورای فرهنگی انگلستان فعالیت می نمایند به ارزیابی مدارس زبان بخش خصوصی مبادرت می نمایند.


5 - برخورداری از آموزش علوم اجتماعی و بهداشت (PSHE)


با وجودی که دولت انگلستان توجه عمده ای به ارتقاء استانداردهای آموزشی سطوح مختلف آموزشی معطوف داشته است، با اینحال پرداختن به نیاز ضروری جهت بررسی زمینه های گسترده ارتقاء دانش اجتماعی و بهداشتی جوانان نیز مورد تأکید قرار گرفته است.


گفتنی است که آموزش های اجتماعی و بهداشتی از طریق مدارس و برگزاری برنامه های آموزشی اجتماعی و بهداشتی(PSHE) در مدارس سراسر کشور ارائه می گردد.


از جمله مهم ترین نتایج مثبت اجرای طرح آموزش اجتماعی و بهداشتی در مدارس سراسر کشورمی توان به ارتقاء سطح اعتماد به نفس دانش آموزان و کاهش بزه های اجتماعی مدارس اعم از کاهش استعمال مواد مخدر و..... اشاره نمود.در مورخه ژوئن سال1999 و در جهت نیل به اهداف مذکور، هیئت وزیران انگلستان به تشکیل گروه های مشاوره ملی در کلیه مدارس کشور جهت ارائه هر چه بهتر آموزش های اجتماعی و بهداشتی(PSHE) مبادرت نمود. برگزاری دوره های آموزش اجتماعی و بهداشتی ویژه معلمین و والدین دانش آموزان مقطع آموزش متوسطه(BHE) نیز از جمله دیگر وظایف گروه های مشاورملی مستقر در مدارس متوسطه کشور انگلستان محسوب می گردد.وزارت کشور نیز با هم کاری دپارتمان آموزش و استخدام انگلستان به تشکیل گروه های مشاور احتماعی- بهداشتی جهت نیل به استانداردهای کلیدی ذیل مبادرت نموده است:


1 - پرورش حس مسئولیت پذیری اجتماعی و اخلاقی شهروندان انگلیسی


2 - تشویق و ترغیب شهروندان انگلیسی به مشارکت در فعالیت های اجتماعی


درمورخه می 1999،وزارت کشور انگلستان هم چنین به طراحی برنامه های ملی اصلاحی من جمله برنامه های آموزشی اجتماعی و بهداشتی(PSHE)درمدارس ابتدایی و متوسطه مبادرت نمود.


لازم به ذکراست که برنامه های ملی اصلاحی وزارت کشور انگلستان ازمورخه سپتامبر2000 توسط دایره اصلاحات آموزشیQSA)) به اجرا در آمده است. از دهه1970، در برخی از مناطق کشور من جمله کمبریج شایر، لتر شایر و یورک شایر شمالی، دوره های آموزش اجتماعی برای دانش آموزان مقاطع مختلف آموزش برگزار گردیده و از مدارس مذکور به عنوان مراکز ترویج آموزش های اجتماعی یاد می گردید.طی دهه های1980و1990، بودجه هایی جهت برگزاری دوره های آموزش اجتماعی به مدارس کشور تخصیص یافته و توجه اساسی دولت بر تأثیر مثبت ارائه آموزش های اجتماعی در مدارس سراسر کشور معطوف گردید.درهمین اثناء مشارکت های گسترده ای میان مدارس و انجمن های محلی سراسر کشور برقرار گردیده و نقش مدارس محلی در ارائه آموزش های اجتماعی هر چه بیشتر مشهود گردید. از سال 1999مرکز توسعه آموزش اجتماعی نیز تحت نظارت دپارتمان آموزش انگلستانDFEE به ارائه گزارش جامع از توصیه های آموزشی و اجتماعی به مدارس سراسر کشور مبادرت می نماید.


طرح های آموزشی


از جمله مهمترین طرح های آموزش عالی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:


طرحهای کمک هزینه دولتی


طی سالهای اخیر، دولت انگلستان ، از طریق طراحی و اجرای برنامه های کمک هزینه خارجی و سایر طرحها، به فراهم سازی تمهیداتی برای دانشجویان خارجی، مبادرت نموده است. گفتنی است که بالغ بر2450 دانشجو از طرحهای کمک هزینه دولتی بهره مند می گردند که بخشی از آن توسط دفتر کشورهای مشترک المنافع و خارجی(FCO) و وزارت توسعه بین الملل(DFID) تأمین می گردد. از جمله مهمترین طرح های کمکی فوق می توان به موارد ذیل اشاره نمود:


ـ British Achieving Awards: طرح فوق که برنامه ای جهانی است، درجهت فراهم سازی فرصت تحصیلی دردانشگاه های انگلستان و سایر مؤسسات دانشگاهی برای دانشجویان خارجی طراحی گردیده است.


ـ طرح اعطای بورسیه تحصیلی و کمک هزینه تحصیلی به دانشجویان جهت تحصیل در سایر کشورهای مشترک المنافع


درکشور انگلستان، این قبیل بورسیه ها در جهت پرداختن به تحصیلات عالیه یا تحقیق1-3 ساله در مؤسسات آموزش عالی به دانشجویان اعطا می گردد.


ـ طرح تأمین دانشجویان محقق در خارج


طرح فوق که توسط شوراهای سرمایه گذاری آموزش عالی تأمین اعتبار می گردد، به دانشجویان تمام وقت دوره های آموزش عالی خارج جهت انجام تحقیقات علمی تعلق می گیرد.


معضلات آموزشی


از جمله مهمترین معضلات پیش روی نظام آموزش عالی انگلستان می توان به موارد ذیل اشاره نمود:


1 - مورد استفاده بودن اقلیتی مراکز آموزش عالی طی 4 دهه اخیر به عوض توده ای بودن آن


2 - بر سر دو راهی قرار داشتن سیاست های آموزش عالی


اگر چنانچه روند فوق ادامه یابد، بار مشکلات مالی هر روز سنگین تر و افزون تر می گردد.


به طورکلی مساله را باید گزینش2رهیافت(رهیافت توده ای به آموزش عالی)درمقابل(رهیافت نخبه گرا)قلمداد نمود.گویا به نظر می رسد با اعمال تغییرات در ساخت طبقات جامعه،رهیافت نخبه گرا از محلی از اعراب برخوردارنباشد.


این نوع تحول توده ای را درکشور ایران نیز بخوبی می توان مشاهده نمود.درحال حاضر،دانشگاه ها به کلیه شهرستانها و حتی روستاهای کشور راه یافته و درمقابل، روستائیان نیز به دانشگاه های شهری دست یافته اند. تحرک اجتماعی کشور، پس از انقلاب بسیار شدید بوده است. دسترسی توده ای به آموزش عالی که ازمحل درآمدهای نفتی تامین اعتبار گردیده است به مالیات دهندگان ایرانی، که سهم اندکی از درآمد دولت را تشکیل می دهد، فشار چندانی وارد نمی آورد، اما اگر منفعت اجتماعی آن کم باشد و منفعت شخصی آن زیاد، شهروندان از حق درخواست تامین بخشی از هزینه ها توسط خود افراد برخوردار می گردند.


3 - نزول کیفیت آموزش عالی در رشته های فنی


4 - جذب سرمایه خصوصی کمتر درحوزه تحقیقات


در این راستا، اغلب دپارتمان های فنی و مهندسی ، جهت اخذ بودجه بیشتر، از دانش آموزان با نمرات پایین تر در این رشته ها ثبت نام می نمایند تا به دریافت هزینه آن از دولت نائل آیند.


از این روی، به سبب نزول کیفیت تحصیلی، انگلیسی های بومی به میزان کمتر در این قبیل رشته ها ثبت نام نموده و در عوض نرخ ثبت نامی سایر نژادها و اقلیت ها در حال افزایش است.


دامنه فعالیتی چنین دپارتمان هایی ترم به ترم محدود تر می گردد.درمقابل، برخی رشته های علوم اجتماعی من جمله مدیریت، از جایگاه خاصی برخوردار گردیده اند. این مساله بویژه با نقش کشور انگلستان در بازار مالی یکپارچه جهانی در ارتباط مستقیم قرار دارد. مساله دیگری که بحران مالی دانشگاه های انگلستان ممکن است به آن دامن بزند، نقش اساتید است. اساتید انگلیسی تنها نقش آموزشی ندارد، بلکه بیشتر از آموزش در تحقیقات و بطور مشخص نگارش مقالات و کتاب می کوشند، به نحوی که انتشارات آنقدر مهم شده است که افراد به تاثیرات این قبیل انتشارات نیندیشیده و تنها به انتشار آثار مبادرت می نمایند. با افزایش تعداد دانشجو، کیفیت دانشگاه ها از طریق تاثیر بر موقعیت اساتید به مخاطره افتاده است.از سویی رهیافت آموزش عالی توده ای است، اما از سوی دیگر انتظارات نخبه گرا است. بدین معنی که انتظار می رود دانشجویانی توانمند و نخبه در دانشگاه تربیت گردند. از سوی دیگر،از آنجاییکه نظام آموزشی همچنان پاتریمونیال است، اساتید از نقش بالادست و دیکته کننده سیاست ها برخوردار می باشند، از این روی، کمتر به آسیب شناسی خود می پردازند. آسیب شناسی فوق(غیر مولد شدن اساتید و محققان) همانی است که بحران مالی نظام آموزشی در انگلستان از وقوع آن نگران است.


آمار تحصیلی


طبق آماربدست آمده طی ژوئن سال1993، تعداد72دانشگاه درکشورانگلستان فعالیت می نمایند. از جمله مهم ترین دانشگاه های کشور می توان به دانشگاه لندن اشاره نمود که از تعداد8کالج متشکل گردیده که به طور جداگانه تامین بودجه می گردند. 48 مؤسسه خصوصی آموزش عالی نیز در کشور انگلستان فعالیت دارند.طبق آخرین آمار به دست آمده، تعدادکل دانش جویان تمام وقت806/828 و تعداد دانش جویان پاره وقت بر758/391 نفر بالغ می گردد.


در ولز نیزتعداد 2دانشگاه،1مؤسسه فدرال،6کالج تابع و9مؤسسه آموزش عالی فعالیت دارند. تعداد کل دانش جویان دانشگاه های ولز بر515 / 59 نفر بالغ می گردد که از این تعداد587 /2 دانشجو به دوره های آموزش تمام وقت تعلق دارد.


پژوهش و تحقیقات


پیوندگاه دانشگاه و موسسات پژوهشی


به منظور فائق آمدن کتابخانه ها بر فشارهای ناشی از رشد سریع دانشجویان و انفجار جهان گستر دانش و اطلاعات دانشگاهی، طی سال1993، پژوهشی در انگلستان صورت پذیرفت که «گزارش فالت» محصول آن است. این پژوهش که به همت« گروه بررسی کتابخانه های اتحادیة سرمایه گذاری مشترک» صورت گرفته است، از اهمیت بهره گیری از فناوری اطلاعات در جهت خلق خدمات مؤثر کتابخانه ای در آینده به عنوان یکی از نتایج عمدة این پژوهش یاد می کند. به دنبال تدوین این گزارش، فراخوانی از سوی هیئت های سرمایه گذاری آموزش عالی انگلستان با عنوان« دگرگون سازی، ذخیره سازی و بهره گیری از دانش در مؤسسات آموزش عالی» اعلام شده و در بدو امر،15میلیون پوند درجهت اجرای«طرح کتابخانه های الکترونیکی»با مدیریت «کمیته سیستم های اطلاعات مشترک»به نمایندگی از سوی هیئت های سرمایه گذاری، تخصیص یافت.ثمرة این سرمایه گذاری ها، پیشنهاد طرح ها، و پروژه ها؛ برنامةeLib است که از آن تحت عنوان پیوندگاهی میان دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی عمدة سراسر انگلستان، از طریق احداث کتابخانه های الکترونیکی بهره برداری می گردد.لازم به ذکر است که برنامه فوق، در قالب60 پروژه- با طول دوره های متفاوت- از سال1995به مورد اجرا گذارده شده است.


در حال حاضر، بسیاری از این پروژه ها پایان یافته ، برخی در دست اجرا بوده ، و پاره ای نیز در ابتدای راه قرار دارند. باید اذعان داشت که این برنامه، برنامه ای صرفا پژوهشی نبوده، بلکه کارکرد اصلی آن فراهم سازی بدنه ای از منابع و خدمات الکترونیکی و ملموس برای نظام آموزش عالی انگلستان و تأثیرگذاری از طریق تغییر فرهنگی به سمت پذیرش و بهره گیری از منابع و خدمات یاد شده به جای روش های سنتی دسترسی و ذخیرة اطلاعاتی است.