جنایت اقتصادی در بیابان‌های ایران؛ نابودی هزاران لیتر شیر در اوج فقر و گرانی+ ویدیو

دور ریختن شیر؛ در اوج گرانی لبنیات‌

کانال جامعه مدنی - یک کامیون لبنیات را می‌بینید که به‌جای رسیدن به سفره مردم، راهی بیابان شده تا نابود شود.

نه چون شیر نیست...
نه چون مردم نمی‌خواهند...
فقط چون نمی‌خواهند قیمت را پایین بیاورند.
شیر را آن‌قدر نگه می‌دارند تا فاسد شود،
بعد می‌ریزند دور...
اما اجازه نمی‌دهند مردم ارزان بخرند.
اینجا کمبود نیست؛
اینجا لج‌بازی با شکم مردم است.
وقتی بچه‌ها شیر ندارند،
وقتی لبنیات از سفره حذف شده،
نابود کردن غذا اسمش مدیریت نیست؛
اسمش جنایت اقتصادی است.
مسئولانی که یا خوابند،
یا خودشان را به خواب زده‌اند.

جنایت اقتصادی در بیابان‌های ایران؛ نابودی هزاران لیتر شیر در اوج فقر و گرانی! pic.twitter.com/pJ8QkECMho

— Iranian UK (@IranianUk) December 27, 2025

انتشار ویدئوهای تکان‌دهنده از معدوم‌سازی هزاران لیتر شیر در بیابان‌ها، در حالی که نرخ سوءتغذیه و کاهش مصرف لبنیات در دهک‌های پایین جامعه به مرز هشدار رسیده است، خشم و تأسف عمیقی را در فضای عمومی برانگیخته است. 

این اقدام که از منظر اخلاقی با هیچ منطقی سازگار نیست، ریشه در ساختارهای معیوب اقتصادی دارد که در آن تولیدکننده میان دو لبه قیچی «هزینه‌های گزاف تولید» و «قیمت‌گذاری دستوری دولت» گرفتار شده است. 

زمانی که ظرفیت کارخانه‌های صنایع تبدیلی تکمیل است و قیمت خرید تضمینی کفاف هزینه‌های حمل‌ونقل و نهاده‌های دامی را نمی‌دهد، دامدار در بن‌بستی قرار می‌گیرد که ریختن محصول در بیابان را به فروش آن با ضرر ترجیح می‌دهد. 

این پارادوکس تلخ که در آن فراوانی عرضه منجر به ارزانی برای سفره مردم نمی‌شود بلکه به نابودی فیزیکی کالا می‌انجامد، نشان‌دهنده شکست کامل زنجیره تأمین و توزیع در اقتصاد دستوری ایران است.

از سوی دیگر، بررسی‌های دقیق‌تر در موارد مشابه نشان می‌دهد که گاهی پشت پرده این نابودی‌ها، مسائل بهداشتی و استانداردهای سخت‌گیرانه نهفته است که به شکلی معکوس بر ضد معیشت عمل می‌کنند. برای نمونه، در صورتی که محموله‌ای از شیر به دلیل آلودگی به آفلاتوکسین یا آنتی‌بیوتیک توسط آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت رد شود، طبق قانون اجازه ورود به چرخه مصرف انسانی یا حتی حیوانی را ندارد و باید معدوم گردد. 

اما نقد اصلی جامعه به اینجاست که چرا در سیستمی که با ادعای خودکفایی و مدیریت جهادی اداره می‌شود، پیش‌گیری‌های لازم در سطح دامداری‌ها انجام نمی‌شود تا از هدررفت این سرمایه عظیم ملی جلوگیری شود؟ 

فقدان زیرساخت‌های لازم برای تبدیل شیر مازاد به شیر خشک در مناطق دورافتاده باعث شده است تا کوچک‌ترین نوسان در بازار یا رد شدن یک محموله به دلایل فنی، به جای بازیافت یا اصلاح، به یک فاجعه زیست‌محیطی و انسانی تبدیل شود.

در تحلیل اقتصادی این پدیده، نباید از استراتژی «تخلیه برای تنظیم بازار» غافل شد که ریشه در یک تفکر سرمایه‌داری بدوی در بطن یک اقتصاد رانتی دارد. در برخی موارد، کارتل‌های بزرگ لبنی برای جلوگیری از شکستن قیمت‌ها در بازار داخلی و حفظ حاشیه سود خود، از ورود مازاد تولید به بازار جلوگیری می‌کنند. 

این اقدام که در ادبیات اقتصادی به عنوان «تخریب محصول» برای حفظ تعادل قیمت شناخته می‌شود، در کشوری که با تورم دو رقمی و کاهش شدید قدرت خرید دست‌وپنج نرم می‌کند، به مثابه دهن‌کجی به فقر عمومی است. 

در حالی که دولت مدعی حمایت از مصرف‌کننده است، نبود سازوکارهای شفاف برای خرید مازاد تولید و توزیع آن در قالب سبدهای حمایتی یا تغذیه رایگان مدارس، باعث شده است تا این ثروت ملی به جای آنکه در سفره‌ها بنشیند، راهی بیابان‌ها شود و شکاف اعتماد میان دولت و ملت را عمیق‌تر کند.

تکرار این تصاویر در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که بحران در صنعت لبنیات ایران فراتر از یک اتفاق مقطعی است و به یک بن‌بست ساختاری تبدیل شده است. نابودی شیر تنها از دست رفتن یک ماده غذایی نیست، بلکه هدررفت حجم عظیمی از آب، علوفه، ارز دولتی تخصیص یافته به نهاده‌ها و زحمات شبانه‌روزی دامداران است. 

تا زمانی که سیستم توزیع به جای دلال‌محوری بر پایه نیازهای واقعی جامعه بازطراحی نشود و زنجیره سرد و صنایع تبدیلی در تمام نقاط کشور گسترش نیابد، همچنان شاهد این صحنه‌های دردناک خواهیم بود. 

این وضعیت نه تنها امنیت غذایی کشور را به خطر می‌اندازد، بلکه با ایجاد احساس بی عدالتی در میان توده‌های مردم، پیامدهای اجتماعی ناگواری به همراه دارد که به راحتی قابل جبران نخواهد بود.