رزمایشهای سپاه پاسداران : آمادگی تهران برای جنگی گسترده میان اسرائیل و حزبالله
+7
رأی دهید
-4
یک شناور رزمی سپاه پاسدارانرادیو فرانسه: نیروی دریایی سپاه پاسداران در دومین رزمایش بزرگ پس از جنگ هوایی خردادماه با اسرائیل، دهها موشک بالستیک و کروز را در خلیج فارس و دریای عمان شلیک کرد. همزمان، «مؤسسه مطالعات جنگ» میگوید که حکومت ایران با تکیه بر این رزمایشها و تحرکات نیروهای نیابتی خود در عراق، لبنان و یمن، در حال آمادهشدن برای سناریوی جنگی گسترده میان اسرائیل و حزبالله در سطح منطقه است.
نیروی دریایی سپاه پاسداران در جریان یک رزمایش دو روزه در خلیج فارس و دریای عمان، مجموعهای از موشکهای بالستیک و کروز را بهسوی اهداف شبیهسازیشده شلیک کرد. رسانههای دولتی ایران روز جمعه ۵ دسامبر اعلام کردند که این رزمایش با هدف «مقابله با تهدیدهای خارجی» انجام شده است.
بر اساس گزارش رویترز، سپاه پاسداران در این رزمایش موشکهای کروز قادر ۱۱۰، قادر ۳۸۰ و قادر ۳۶۰ و نیز موشک بالستیک ۳۰۳ را از نقاط مختلف در عمق خاک ایران بهسوی اهدافی در دریای عمان پرتاب کرده است. همزمان، پهپادهای تهاجمی سپاه به پایگاههای فرضی دشمن حمله کردهاند. بهگزارش رویترز، کشورهای غربی برنامه موشکی ایران را تهدیدی برای ثبات منطقه میدانند و آن را ابزاری بالقوه برای حمل سلاح هستهای در آینده ارزیابی میکنند.
رزمایش دریایی سپاه روز پنجشنبه در تنگه هرمز و خلیج عمان آغاز شد که یکی از حساسترین آبراههای جهان و گذرگاه اصلی انتقال انرژی است. این دومین رزمایش دریایی ایران پس از جنگ هوایی ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در ژوئن گذشته است : جنگی که در آن آمریکا نیز در حملات به تأسیسات هستهای ایران به اسرائیل پیوست. به موازات این رزمایش دریایی، سپاه پاسداران یک رزمایش دیگر تحت عنوان مقابله با تروریسم در استان آذربایجان شرقی با حضور اعضای سازمان همکاری شانگهای برگزار کرد. شبکه دولتی رژیم ایران، «پرستیوی»، هدف از این رزمایش را هشدار به دشمنان اعلام کرد. عربستان، عراق، عمان و جمهوری آذربایجان نیز در این مانور مرزی شرکت داشتند.
آماده شدن تهران برای جنگی منطقهای میان اسرائیل و حزبالله
در تازهترین ارزیابی خود «مؤسسه مطالعات جنگ» (ISW) با استناد به رزمایش ها و تحرکات حکومت ایران و نیروهای نیابتی اش در منطقه نوشت که رژیم ایران خود را برای گسترش احتمالی درگیری نظامی اسرائیل و حزبالله در سطح منطقه آماده میکند. همین منبع بعید ندانست که تهران و متحدانش برای چنین سناریویی طرحهای احتمالی تدوین کرده باشند. یک منبع امنیتی اسرائیلی در ۳۰ نوامبر به رسانههای این کشور گفته بود که حکومت ایران تلاش میکند نیروهای همپیمان خود، از جمله حوثیها، حزبالله و گروههایی در کرانه باختری و سوریه را دوباره مسلح کند. بهگفته این منبع، حکومت ایران این روند را «رقابت تسلیحاتی» میداند، زیرا معتقد است که اسرائیل در صورت ناکامی دولت لبنان در خلع سلاح کردن حزبالله تا پایان مهلت تعیین شده در ۳۱ دسامبر، عملیات نظامی در لبنان را آغاز خواهد کرد.
یک عضو شورای سیاسی گروه عراقی «حرکت حزبالله النُجَباء» که تحت حمایت حکومت ایران است، اول دسامبر به رسانههای ایرانی گفت که شبهنظامیان عراقی وابسته به رژیم ایران یک «طرح امنیتی پیشرفته» تدوین کردهاند. این طرح، بهگفته او، ساختار سازمانی این گروهها را تقویت میکند، توان پهپادی و موشکی آنان را افزایش میدهد و مقرهایشان را در برابر «هر عملیات نظامی آتی علیه اسرائیل» مستحکمتر میسازد.
در همین روز، رسانههای اسرائیلی و عربی گزارش دادند که «فرستاده ویژه آمریکا» توماس باراک به نخستوزیر عراق گفته است که اسرائیل قصد دارد بهزودی عملیاتی را علیه حزبالله برای «خلع سلاح کامل» این گروه آغاز کند. باراک به دولت عراق هشدار داده است که اگر شبهنظامیان وابسته به ایران در عراق وارد این درگیری شوند، اسرائیل خاک عراق را نیز هدف قرار خواهد داد. او از بغداد خواسته است هرگونه کمک مالی یا نظامی به حزبالله را متوقف کند. مقامهای آمریکایی پیشتر نیز به عراق هشدار داده بودند که باید مانع حملات گروههای وابسته به ایران علیه اسرائیل یا نیروهای آمریکا شود. وزیر دفاع آمریکا در ۴ نوامبر اعلام کرده بود که واشنگتن علیه هر گروه عراقی وابسته به ایران که در عملیات آمریکا، بهویژه در سوریه، دخالت کند اقدام خواهد کرد.
نشانههایی از بازنگری ایران در راهبرد مهار تنش
برآوردهای تازه نشان میدهند که تهران ممکن است برخلاف دو سال گذشته متحدان «محور مقاومت» را تشویق کند به شکل فعالتری وارد رویارویی با اسرائیل شوند. حکومت ایران در طول جنگ اسرائیل و حماس تا حد زیادی نیروهای نیابتی اش را از درگیری مستقیم با آمریکا و اسرائیل بازداشت. حتی پس از حملات ۷ اکتبر، تهران برای حزبالله طرح ازپیشطراحیشده حملات زمینی در شمال اسرائیل را فعال نکرد. اما برخی مقامهای حکومت ایران خواستار پایان دادن به این «خویشتنداری» شدهاند. محسن رضایی، فرمانده پیشین سپاه پاسداران، در ۲۵ نوامبر از حزبالله خواست که به دلیل کشته شدن یکی از فرماندهان ارشدش، هیثم علی طباطبایی، «خویشتنداری» را کنار بگذارد و اسرائیل را هدف قرار دهد.
محدودیتهای داخلی و نظامی ایران
«مؤسسه مطالعات جنگ» در ارزیابی خود افزوده است که حکومت ایران با مشکلات داخلی روبرو است و در حال بازسازی توان نظامی خود پس از خسارتهای سنگین جنگ ایران و اسرائیل در ژوئن گذشته است. گزارشها حاکی از تشدید «آشفتگی» و «بیاعتمادی» در ساختار قدرت به دلیل نگرانی از نفوذ اطلاعاتی اسرائیل است. تهران در این مدت برای بازسازی برنامه موشکی، افزایش ذخایر سلاح و تغییر در فرماندهی ارشد تلاش کرده است و این تمرکز داخلی، توان رژیم ایران را برای بازسازی سریع نیروهای نیابتی خود محدود میکند.
برخی گروههای همپیمان رژیم ایران، بهویژه شبهنظامیان عراقی، نیز در خصوص ورود مستقیم به یک جنگ تازه فعلاً محتاط به نظر میرسند. این گروهها نگران پیامدهای سیاسی چنین اقدامی در روند تشکیل دولت عراق هستند. تجربه ماههای پیش نشان داد که شبهنظامیان عراقی در جنگ ایران و اسرائیل حملاتی انجام دادند اما مسئولیت آنها را نپذیرفتند تا عراق را درگیر جنگ نکنند. چنین رفتارهایی نشان میدهند که این گروهها حاضر نیستند تلاشهای سیاسی خود را با اقداماتی که ممکن است واکنش آمریکا یا اسرائیل را برانگیزد به خطر اندازند.
حزبالله نیز در شرایطی مشابه قرار دارد. به گزارش رسانههای اسرائیلی، حزبالله به دنبال «اهداف دوگانه» است: هم واکنش غیرمستقیم به کشته شدن طباطبایی و هم جلوگیری از جنگی تمامعیار. به گزارش این منابع حزبالله ممکن است که از حوثیها بخواهد از جانب آن حملهای تلافیجویانه علیه اسرائیل انجام دهند، زیرا طباطبایی نقشی مهم در آموزش نیروهای حوثی داشته است.اما، بعید است که حوثیها نیز بهسوی یک درگیری گسترده با اسرائیل بروند. آنها در جنگ میان اسرائیل و حزبالله که در اواخر ۲۰۲۴ روی داد در حمایت از حزبالله اقدامی انجام ندادند و عملیات خود را به جنگ غزه پیوند زدند. خود حزبالله نیز مایل نیست دست به اقدامی بزند که عملیات وسیع اسرائیل را در پی داشته باشد : عملیاتی که میتواند روند بازسازی نیرو و ذخایر نظامی این گروه را مختل کند. هر حمله مستقیم حزبالله علیه اسرائیل احتمالاً با پاسخ سنگین اسرائیل روبرو خواهد شد و نفرت عمومی از حزب الله به عنوان عامل نفوذ و دخالت جمهوری اسلامی در لبنان را تشدید خواهد کرد .
تحرکات گروه جیشالعدل در ایران
«موسسه مطالعات جنگ» در ادامه ارزیابی خود نوشته است : گروه بلوچِ جیشالعدل در ۲۹ نوامبر گذشته اعلام کرد که با چند گروه دیگر بلوچ ادغام شده و فعالیتهایش را در ایران ادامه خواهد داد. از منظر رژیم ایران، این گروه یکی از مهمترین تهدیدهای امنیت داخلی کشور محسوب می شود و از زمان اعتراضات مهسا امینی فعالیتهایش گسترش یافته است. جیشالعدل معمولاً به نیروهای سپاه و بسیج در استان سیستانوبلوچستان حمله میکند و توان سازمانی و عملیاتی بالایی دارد. به دلیل نگرانی از این گروه، علی لاریجانی و محمدباقر قالیباف در روزهای اخیر برای تقویت همکاریهای امنیتی به پاکستان سفر کردند و در دیدار با رئیسجمهوری و نخستوزیر این کشور خواستار همکاری بیشتر اطلاعاتی تهران و اسلامآباد شدند.
نیروی دریایی سپاه پاسداران در جریان یک رزمایش دو روزه در خلیج فارس و دریای عمان، مجموعهای از موشکهای بالستیک و کروز را بهسوی اهداف شبیهسازیشده شلیک کرد. رسانههای دولتی ایران روز جمعه ۵ دسامبر اعلام کردند که این رزمایش با هدف «مقابله با تهدیدهای خارجی» انجام شده است.
بر اساس گزارش رویترز، سپاه پاسداران در این رزمایش موشکهای کروز قادر ۱۱۰، قادر ۳۸۰ و قادر ۳۶۰ و نیز موشک بالستیک ۳۰۳ را از نقاط مختلف در عمق خاک ایران بهسوی اهدافی در دریای عمان پرتاب کرده است. همزمان، پهپادهای تهاجمی سپاه به پایگاههای فرضی دشمن حمله کردهاند. بهگزارش رویترز، کشورهای غربی برنامه موشکی ایران را تهدیدی برای ثبات منطقه میدانند و آن را ابزاری بالقوه برای حمل سلاح هستهای در آینده ارزیابی میکنند.
رزمایش دریایی سپاه روز پنجشنبه در تنگه هرمز و خلیج عمان آغاز شد که یکی از حساسترین آبراههای جهان و گذرگاه اصلی انتقال انرژی است. این دومین رزمایش دریایی ایران پس از جنگ هوایی ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در ژوئن گذشته است : جنگی که در آن آمریکا نیز در حملات به تأسیسات هستهای ایران به اسرائیل پیوست. به موازات این رزمایش دریایی، سپاه پاسداران یک رزمایش دیگر تحت عنوان مقابله با تروریسم در استان آذربایجان شرقی با حضور اعضای سازمان همکاری شانگهای برگزار کرد. شبکه دولتی رژیم ایران، «پرستیوی»، هدف از این رزمایش را هشدار به دشمنان اعلام کرد. عربستان، عراق، عمان و جمهوری آذربایجان نیز در این مانور مرزی شرکت داشتند.
آماده شدن تهران برای جنگی منطقهای میان اسرائیل و حزبالله
در تازهترین ارزیابی خود «مؤسسه مطالعات جنگ» (ISW) با استناد به رزمایش ها و تحرکات حکومت ایران و نیروهای نیابتی اش در منطقه نوشت که رژیم ایران خود را برای گسترش احتمالی درگیری نظامی اسرائیل و حزبالله در سطح منطقه آماده میکند. همین منبع بعید ندانست که تهران و متحدانش برای چنین سناریویی طرحهای احتمالی تدوین کرده باشند. یک منبع امنیتی اسرائیلی در ۳۰ نوامبر به رسانههای این کشور گفته بود که حکومت ایران تلاش میکند نیروهای همپیمان خود، از جمله حوثیها، حزبالله و گروههایی در کرانه باختری و سوریه را دوباره مسلح کند. بهگفته این منبع، حکومت ایران این روند را «رقابت تسلیحاتی» میداند، زیرا معتقد است که اسرائیل در صورت ناکامی دولت لبنان در خلع سلاح کردن حزبالله تا پایان مهلت تعیین شده در ۳۱ دسامبر، عملیات نظامی در لبنان را آغاز خواهد کرد.
یک عضو شورای سیاسی گروه عراقی «حرکت حزبالله النُجَباء» که تحت حمایت حکومت ایران است، اول دسامبر به رسانههای ایرانی گفت که شبهنظامیان عراقی وابسته به رژیم ایران یک «طرح امنیتی پیشرفته» تدوین کردهاند. این طرح، بهگفته او، ساختار سازمانی این گروهها را تقویت میکند، توان پهپادی و موشکی آنان را افزایش میدهد و مقرهایشان را در برابر «هر عملیات نظامی آتی علیه اسرائیل» مستحکمتر میسازد.
در همین روز، رسانههای اسرائیلی و عربی گزارش دادند که «فرستاده ویژه آمریکا» توماس باراک به نخستوزیر عراق گفته است که اسرائیل قصد دارد بهزودی عملیاتی را علیه حزبالله برای «خلع سلاح کامل» این گروه آغاز کند. باراک به دولت عراق هشدار داده است که اگر شبهنظامیان وابسته به ایران در عراق وارد این درگیری شوند، اسرائیل خاک عراق را نیز هدف قرار خواهد داد. او از بغداد خواسته است هرگونه کمک مالی یا نظامی به حزبالله را متوقف کند. مقامهای آمریکایی پیشتر نیز به عراق هشدار داده بودند که باید مانع حملات گروههای وابسته به ایران علیه اسرائیل یا نیروهای آمریکا شود. وزیر دفاع آمریکا در ۴ نوامبر اعلام کرده بود که واشنگتن علیه هر گروه عراقی وابسته به ایران که در عملیات آمریکا، بهویژه در سوریه، دخالت کند اقدام خواهد کرد.
نشانههایی از بازنگری ایران در راهبرد مهار تنش
برآوردهای تازه نشان میدهند که تهران ممکن است برخلاف دو سال گذشته متحدان «محور مقاومت» را تشویق کند به شکل فعالتری وارد رویارویی با اسرائیل شوند. حکومت ایران در طول جنگ اسرائیل و حماس تا حد زیادی نیروهای نیابتی اش را از درگیری مستقیم با آمریکا و اسرائیل بازداشت. حتی پس از حملات ۷ اکتبر، تهران برای حزبالله طرح ازپیشطراحیشده حملات زمینی در شمال اسرائیل را فعال نکرد. اما برخی مقامهای حکومت ایران خواستار پایان دادن به این «خویشتنداری» شدهاند. محسن رضایی، فرمانده پیشین سپاه پاسداران، در ۲۵ نوامبر از حزبالله خواست که به دلیل کشته شدن یکی از فرماندهان ارشدش، هیثم علی طباطبایی، «خویشتنداری» را کنار بگذارد و اسرائیل را هدف قرار دهد.
محدودیتهای داخلی و نظامی ایران
«مؤسسه مطالعات جنگ» در ارزیابی خود افزوده است که حکومت ایران با مشکلات داخلی روبرو است و در حال بازسازی توان نظامی خود پس از خسارتهای سنگین جنگ ایران و اسرائیل در ژوئن گذشته است. گزارشها حاکی از تشدید «آشفتگی» و «بیاعتمادی» در ساختار قدرت به دلیل نگرانی از نفوذ اطلاعاتی اسرائیل است. تهران در این مدت برای بازسازی برنامه موشکی، افزایش ذخایر سلاح و تغییر در فرماندهی ارشد تلاش کرده است و این تمرکز داخلی، توان رژیم ایران را برای بازسازی سریع نیروهای نیابتی خود محدود میکند.
برخی گروههای همپیمان رژیم ایران، بهویژه شبهنظامیان عراقی، نیز در خصوص ورود مستقیم به یک جنگ تازه فعلاً محتاط به نظر میرسند. این گروهها نگران پیامدهای سیاسی چنین اقدامی در روند تشکیل دولت عراق هستند. تجربه ماههای پیش نشان داد که شبهنظامیان عراقی در جنگ ایران و اسرائیل حملاتی انجام دادند اما مسئولیت آنها را نپذیرفتند تا عراق را درگیر جنگ نکنند. چنین رفتارهایی نشان میدهند که این گروهها حاضر نیستند تلاشهای سیاسی خود را با اقداماتی که ممکن است واکنش آمریکا یا اسرائیل را برانگیزد به خطر اندازند.
حزبالله نیز در شرایطی مشابه قرار دارد. به گزارش رسانههای اسرائیلی، حزبالله به دنبال «اهداف دوگانه» است: هم واکنش غیرمستقیم به کشته شدن طباطبایی و هم جلوگیری از جنگی تمامعیار. به گزارش این منابع حزبالله ممکن است که از حوثیها بخواهد از جانب آن حملهای تلافیجویانه علیه اسرائیل انجام دهند، زیرا طباطبایی نقشی مهم در آموزش نیروهای حوثی داشته است.اما، بعید است که حوثیها نیز بهسوی یک درگیری گسترده با اسرائیل بروند. آنها در جنگ میان اسرائیل و حزبالله که در اواخر ۲۰۲۴ روی داد در حمایت از حزبالله اقدامی انجام ندادند و عملیات خود را به جنگ غزه پیوند زدند. خود حزبالله نیز مایل نیست دست به اقدامی بزند که عملیات وسیع اسرائیل را در پی داشته باشد : عملیاتی که میتواند روند بازسازی نیرو و ذخایر نظامی این گروه را مختل کند. هر حمله مستقیم حزبالله علیه اسرائیل احتمالاً با پاسخ سنگین اسرائیل روبرو خواهد شد و نفرت عمومی از حزب الله به عنوان عامل نفوذ و دخالت جمهوری اسلامی در لبنان را تشدید خواهد کرد .
تحرکات گروه جیشالعدل در ایران
«موسسه مطالعات جنگ» در ادامه ارزیابی خود نوشته است : گروه بلوچِ جیشالعدل در ۲۹ نوامبر گذشته اعلام کرد که با چند گروه دیگر بلوچ ادغام شده و فعالیتهایش را در ایران ادامه خواهد داد. از منظر رژیم ایران، این گروه یکی از مهمترین تهدیدهای امنیت داخلی کشور محسوب می شود و از زمان اعتراضات مهسا امینی فعالیتهایش گسترش یافته است. جیشالعدل معمولاً به نیروهای سپاه و بسیج در استان سیستانوبلوچستان حمله میکند و توان سازمانی و عملیاتی بالایی دارد. به دلیل نگرانی از این گروه، علی لاریجانی و محمدباقر قالیباف در روزهای اخیر برای تقویت همکاریهای امنیتی به پاکستان سفر کردند و در دیدار با رئیسجمهوری و نخستوزیر این کشور خواستار همکاری بیشتر اطلاعاتی تهران و اسلامآباد شدند.