کابوس تابعیت دوگانه؛ سرنوشت میلیون‌ها نفر در آمریکا چه خواهد شد؟

ایران اینترنشنال- یک سناتور جمهوری‌خواه ایالات متحده، طرح قانونی را ارائه کرده که آمریکایی‌های دوتابعیتی یا چندتابعیتی را ملزم می‌کند فقط شهروند ایالات متحده باشند، یا از تابعیت آمریکایی صرف‌نظر کنند. قانون فعلی به افراد اجازه می‌دهد تابعیت ایالات متحده و کشور یا کشورهای دیگر را حفظ کنند.
پیشنهاددهنده طرح کیست؟
این طرح از سوی برنی مورنو، سناتور جمهوری‌خواه ایالت اوهایو مطرح شده است.

او که خودش اصالتا اهل کلمبیاست، در کودکی همراه خانواده‌اش به ایالات متحده مهاجرت کرده، شهروند ایالات متحده شده و وقتی ۱۸ ساله بوده، تابعیت کلمبیایی خود را لغو کرده است.

این سناتور جمهوری‌خواه در بیانیه‌ای گفت: «افتخار بود که سوگند وفاداری به ایالات متحده آمریکا و فقط به ایالات متحده آمریکا را یاد کنم. شهروند آمریکایی بودن یک افتخار و یک امتیاز است و اگر می‌خواهید یک آمریکایی باشید، همه یا هیچ.»

اوایل آذرماه و در پی یک تیراندازی در نزدیکی کاخ سفید، اداره خدمات شهروندی و مهاجرت آمریکا از صدور دستوری با هدف «بازبینی کامل و سخت‌گیرانه» تمام گرین‌کارت‌های صادرشده برای مهاجرانی از ۱۹ کشور خبر داد که به لحاظ امنیتی «نگران‌کننده» به شمار می‌آیند.

ایران نیز یکی از این کشورهاست.
قانون کنونی آمریکا چیست؟
روزنامه یو‌اس‌ای تودی نوشت که بر اساس قوانین وزارت خارجه آمریکا، شهروندان دوتابعیتی به هر دو کشور خود وفاداری دارند و باید قوانین هر دو را رعایت کنند.

به گفته وزارت خارجه، «قانون آمریکا مانع کسب تابعیت خارجی از سوی شهروندانش نمی‌شود، چه از طریق تولد، نسب یا هرگونه روش دیگر، و هیچ الزامی به کسب اجازه از دادگاه‌های آمریکا یا هیچ نهاد دولتی‌ای وجود ندارد».

هیچ قانونی در حال حاضر والدین دارای ملیت‌های دیگر را از درخواست تابعیت دیگر برای فرزند خردسالشان بازنمی‌دارد، و قانون آمریکا شهروند را مجبور به انتخاب میان تابعیت آمریکا و تابعیت کشور دیگر یا کشورهای دیگر نمی‌کند.

طبق گفته وزارت خارجه، «شهروند آمریکایی می‌تواند در یک کشور خارجی تابعیت بگیرد بدون هیچ خطری برای از دست دادن تابعیت آمریکایی خود».

تابعیت دوگانه می‌تواند سفر به هر دو کشور را آسان‌تر کند و به افراد اجازه می‌دهد در کشور دیگر مالکیت اموال داشته باشند یا کسب‌وکاری را اداره کنند.
پیامدهای تصویب طرح مورنو چیست؟
طرحی که مورنو در نظر گرفته، به شهروندان دوتابعیتی یک سال مهلت می‌دهد یا تابعیت آمریکایی یا تابعیت خارجی خود را لغو کنند.

اگر فردی تابعیت خارجی را لغو نکند، این موضوع به‌عنوان استعفای داوطلبانه از تابعیت آمریکا تلقی خواهد شد. همچنین بر اساس این طرح، هرگونه کسب داوطلبانه تابعیت خارجی پس از تصویب این لایحه منجر به از دست دادن فوری تابعیت آمریکا خواهد شد.

این طرح که «قانون شهروندی انحصاری ۲۰۲۵» نام دارد می‌گوید سیاست فعلی «ممکن است تعارض منافع و وفاداری‌های تقسیم‌شده ایجاد کند.»

بر اساس این طرح، آمریکایی‌هایی با دارایی‌های قابل‌توجه که تصمیم به ترک تابعیت آمریکا بگیرند، با جریمه مالی قابل‌توجهی موسوم به «مالیات خروج» روبه‌رو خواهند شد.

مخالفان این طرح استدلال می‌کنند که در صورت تصویب، حقوق بنیادی تابعیت را که دیوان عالی آمریکا تثبیت کرده، نقض می‌کند.
چه کسانی تحت تاثیر قرار می‌گیرند؟
هنوز مشخص نیست که این پیشنهاد چقدر پیش برود، اما این قانون بر زندگی آمریکایی‌هایی که در خارج از کشورشان زندگی می‌کنند اثر خواهد داشت.

گروه «دموکرات‌های مقیم خارج» که نماینده آمریکایی‌های ساکن خارج از کشور است، این طرح را «ناقض قانون اساسی» نامیده است.

این طرح اگر به قانون تبدیل شود حتی می‌تواند بر افراد حاضر در کاخ سفید تاثیر بگذارد. زیرا طبق گزارش نیویورک تایمز، ملانیا ترامپ، بانوی اول آمریکا و بارون ترامپ، فرزند دونالد ترامپ تابعیت ایالات متحده و اسلوونی را دارند.

همچنین ایلان ماسک، ثروتمندترین فرد جهان، تحت تاثیر طرح مورنو، در صورت تصویبش، قرار خواهد گرفت. او سه تابعیت آمریکایی، کانادایی و آفریقای جنوبی دارد.
تعداد دقیق آمریکایی‌های دوتابعیتی چه قدر است؟
هرچند دولت آمریکا داده‌های دقیقی درباره تعداد واقعی آمریکایی‌هایی که تابعیت دوگانه دارند ارائه نکرده، اما برخی کارشناسان تعداد شهروندان آمریکایی دارای تابعیت دوگانه در سراسر جهان را بین ۳ تا ۱۰ درصد تخمین زده‌اند.

گروه «دموکرات‌های مقیم خارج» این آمار را ۵۰۰ هزار تا ۵.۷ میلیون آمریکایی اعلام کرده و گفته در صورت تصویب این طرح، زندگی آنها آشفته می‌شود.

بسیاری از آمریکایی‌ها به دلیل رابطه نسبی، مثلا تولد از پدر یا مادری خارجی‌تبار، واجد شرایط دریافت تابعیت دیگر کشورها هستند. همچنین آمریکایی‌هایی که با شهروندان خارجی یا خارجی‌تبار ازدواج می‌کنند و ممکن است از طریق ازدواج، تابعیت کشور همسر خود را به‌دست می‌آورند.

رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که این طرح در صورت تصویب، از جمله چالشی برای آمریکایی-اسرائیلی‌ها خواهد شد. دولت اسرائیل داده رسمی درباره درصد اسرائیلی‌های دارای تابعیت دوگانه ارائه نکرده، اما برخی برآوردها در این زمینه وجود دارد.

جروزالم پست نوشت که بر اساس برخی داده‌ها، در سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۴، مهاجرت از ایالات متحده به اسرائیل که منجر به تابعیت دوگانه می‌شود، از حدود ۳ هزار نفر به ۳ هزار و ۲۰۰ نفر افزایش یافت.
سیاست دیگر کشورها چیست؟
برخی کشورهای جهان مثل جمهوری اسلامی ایران و چین تابعیت دوگانه را به رسمیت نمی‌شناسند. اسلواکی به‌طور خودکار تابعیت را برای کسانی که تابعیت دیگری کسب می‌کنند لغو می‌کند، با استثنائاتی محدود.

برخی کشورها نیز مثل اتریش و هلند الزامات خاصی برای پذیرش تابعیت دوگانه دارند.

در تعدادی از کشورها نیز مثل فرانسه، در سال‌های اخیر، زمزمه‌هایی به ویژه از سوی احزاب راست افراطی برای محدود کردن فعالیت شغلی افراد دوتابعیتی در اداره‌های دولتی شنیده شده است.

اگر طرح مورنو تصویب و تبدیل به قانون شود، ۱۸۰ روز بعد، این قانون لازم‌الاجرا خواهد شد.