«بن‌بست خطرناک هسته‌ای؛ ایران آماده شلیک همزمان ۲ هزار موشک به اسرائیل است»

یورونیوز: بسیاری در منطقه خاورمیانه بیم آن را دارند که بدون مذاکره، بدون نظارت و بدون شفافیت درباره میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران، جنگی دیگر میان ایران و اسرائیل اجتناب‌ناپذیر باشد.

روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی تحلیلی تازه، به قلم استیون ارلنجر، سردبیر ارشد امور بین‌الملل این روزنامه و از باسابقه‌ترین گزارشگران خاورمیانه، وضعیت برنامه هسته‌ای ایران پس از پایان رسمی محدودیت‌های توافق سال ۲۰۱۵ و حملات تابستان گذشته آمریکا را بررسی کرد و هشدار داد که یک بن‌بست خطرناک شکل گرفته است؛ بن‌بستی که در آن نه مذاکره‌ای در جریان است، نه نظارتی موثر بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران وجود دارد و نه شفافیتی درباره میزان واقعی ذخایر اورانیوم غنی‌شده این کشور.

در چنین فضایی، بسیاری از تحلیلگران منطقه‌ای بیم آن دارند که تنها مساله رویاریی نظامی جدید میان ایران و اسرائیل فقط زمان رخداد آن باشد.

به نوشته روزنامه آمریکایی، هرچند دونالد ترامپ تاکید دارد که حملات آمریکا در تابستان امسال «برنامه غنی‌سازی ایران را نابود کرده»، اما با گذشت ماه‌ها، مقام‌های منطقه‌ای و کارشناسان نسبت به این ادعا تردیدهای جدی ابراز کرده‌اند. توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ که قرار بود سطح غنی‌سازی ایران را محدود کند، ماه گذشته رسما منقضی شده و تحریم‌های سنگین دوباره برقرار شده‌اند. مذاکرات هسته‌ای نیز فعلا در بن‌بست کامل قرار دارد.

در همین حال، سرنوشت ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا سطح بالا که برای ساخت چندین سلاح هسته‌ای کافی است، مبهم باقی مانده است. ایران می‌گوید بخش عمده آن زیر خرابه‌های حملات اخیر مدفون شده، در حالی‌که مقام‌های اسرائیلی معتقدند این ذخایر به مکانی امن و پنهان منتقل شده‌اند.

این گزارش همچنین به سایت غنی‌سازی موسوم به «کوه کلنگ» اشاره می‌کند که ایران تاکنون از دسترسی بازرسان بین‌المللی به آن جلوگیری کرده است. به این ترتیب، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هیچ نظارت معناداری بر نقاط کلیدی برنامه هسته‌ای ایران ندارد.

نیویورک تایمز می‌نویسد که در کشورهای خلیج فارس، این وضعیت چنین تفسیر می‌شود: «اگر اسرائیل به این نتیجه برسد ایران به آستانه ساخت سلاح نزدیک می‌شود، حمله دوباره محتمل خواهد بود.»

به گفته علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، مقام‌های ایرانی به صراحت گفته‌اند که در صورت جنگ دوباره، پاسخ آنها به حمله اسرائیل مراتب شدیدتر خواهد بود. او می‌گوید مقام‌های ایرانی به او گفته‌اند کارخانه‌های موشکی «به‌طور شبانه‌روزی» کار می‌کنند و «اگر جنگی دیگر رخ دهد، امیدوارند به‌جای ۵۰۰ موشکی که طی ۱۲ روز شلیک کردند، ۲۰۰۰ موشک را یک‌باره شلیک کنند تا پدافند اسرائیل را از کار بیندازند.»

هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که حمله جدیدی قریب‌الوقوع باشد. اما آقای واعظ می‌گوید: «اسرائیل فکر می‌کند کار ناتمامی دارد و دلیل چندانی هم برای توقف کار نمی‌بیند، بنابراین ایران در حال دو برابر کردن آمادگی برای دور بعد است.»

در ادامه گزارش آمده است که ایران در سال‌های اخیر بیشتر از هر زمان دیگری از غرب فاصله گرفته و در مقابل، کشورهای عربی نظیر عربستان، مصر و امارات تلاش کرده‌اند روابط خود با واشنگتن را تقویت کنند؛ اما درعین‌حال نمی‌خواهند روابط خود با تهران را کاملا قطع کنند، زیرا همچنان توان ایران در ایجاد بی‌ثباتی از طریق نیروهای وابسته در منطقه را جدی می‌دانند.

سوزان مالونی از موسسه بروکینگز می‌گوید: «ایران اکنون ضعیف‌تر شده، اما به اندازه‌ای نیست که بی‌اثر باشد. ایرانِ ضعیف‌تر می‌تواند حتی خطرناک‌تر هم باشد.»

به گزارش نیویورک تایمز، در ایران بحث میان دو رویکرد در جریان است: یک جناح بر مصالحه تاکید دارد ولی گروه دیگر تقابل را تنها راه می‌داند و معتقد است که با توجه به سابقه خروج آمریکا از توافق، اعتماد به مذاکره بی‌معناست. اما نکته مهم و مشترک هر دو جناح این است که دور دیگری از تقابل با اسرائیل محتمل و حتی اجتناب‌ناپذیر است.

همزمان، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفته است که بدون بازرسی هیچ قطعیتی درباره میزان واقعی ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران وجود ندارد. اما برآوردها نشان می‌دهد این کشور حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد در اختیار دارد؛ سطحی بسیار نزدیک به غنای تسلیحاتی.

به نوشته روزنامه آمریکایی، کشورهای عرب منطقه تمرکز اصلی خود را بر غزه گذاشته‌اند. در حالی که ایرانِ دارای قابلیت هسته‌ای همچنان محل نگرانی است. سعودی‌ها تلاش دارند با پیمان دفاعی مشترک با پاکستان و همچنین امید به دریافت تضمین‌های امنیتی از آمریکا (مشابه آنچه قطر پس از حملات اسرائیل به رهبران حماس دریافت کرد) امنیت خود را تقویت کنند.

نویسنده در پایان هشدار می‌دهد که اگر این بن‌بست دیپلماتیک ادامه یابد و هیچ چارچوب جدیدی برای کنترل برنامه هسته‌ای ایران شکل نگیرد، شرایط منطقه به‌سمت دور تازه‌ای از درگیری نظامی حرکت می‌کند؛ دوری که ممکن است سنگین‌تر، سریع‌تر و کمتر قابل مهار باشد.