قدرت‌نمایی دوباره حماس در غزه آشوب‌زده؛ نگرانی‌ها از نقض آتش‌بس شکننده افزایش یافت

یورونیوز: در حالی که آتش‌بس در غزه همچنان برقرار است، نیروهای امنیتی حماس به خیابان‌ها بازگشته‌اند، با گروه‌های مسلح درگیر شده و چند تن از افراد مظنون به فعالیت در باندهای جنایی را کشته‌اند.

حماس این اقدام را تلاشی برای بازگرداندن نظم و قانون در مناطقی می‌داند که نیروهای اسرائیلی از آن‌ها عقب‌نشینی کرده‌اند.این نمایش قدرت که برخی فلسطینی‌ها پس از ماه‌ها بی‌قانونی از آن استقبال می‌کنند، می‌تواند آتش‌بس را تهدید کند، به‌ویژه اکنون که همه گروگان‌های زنده‌ای که در حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ توسط حماس ربوده شده بودند، آزاد شده‌اند.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل بارها گفته است که جنگ تا زمانی که حماس از بین نرود، پایان نخواهد یافت. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نیز در طرح آتش‌بس از حماس خواسته سلاح را زمین بگذارد و قدرت را به نهادی بین‌المللی که تشکیل خواهد شد، واگذار کند.

حماس هنوز این شرایط را به‌طور کامل نپذیرفته و می‌گوید مذاکرات بیشتری لازم است. این گروه اعلام کرده آماده است قدرت را به دیگر گروه‌های فلسطینی واگذار کند، اما اجازه نخواهد داد در دوره انتقال، هرج‌ومرج حاکم شود.

اسرائیلی‌ها نگرانند که حماس در دوره‌ای که همچنان مسلح است، نفوذش را دوباره در غزه گسترش دهد و حتی توان نظامی‌اش را بازسازی کند؛ حتی اگر نهادی مستقل به‌صورت ظاهری بر غزه حکومت کند.

ترامپ روز سه‌شنبه گفت که حماس «چند باند بسیار خطرناک» را از میان برداشته و تعدادی از اعضای آن‌ها را کشته است. او افزود: «راستش را بخواهید، این موضوع خیلی مرا ناراحت نکرد.» اما او بار دیگر بر درخواست خود برای خلع سلاح حماس تأکید کرد و گفت: «آن‌ها خلع سلاح خواهند شد و اگر این کار را نکنند، ما آن‌ها را خلع سلاح خواهیم کرد؛ این کار سریع و شاید به‌صورت خشونت‌آمیز انجام شود.»
فروپاشی امنیت
حدود ۱۸ سال پیش، پلیس تحت کنترل حماس پس از به‌دست گرفتن قدرت در غزه، امنیت عمومی را در سطح بالایی برقرار کرد و البته این کار با سرکوب مخالفان همراه بود. اما در ماه‌های اخیر، همزمان با پیشروی نیروهای اسرائیلی در بخش‌های وسیعی از غزه و هدف قرار دادن نیروهای امنیتی حماس با حملات هوایی، این نیروها تقریباً ناپدید شدند.

در خلأ ایجادشده، قبایل قدرتمند محلی و باندهای مسلح از جمله برخی گروه‌های ضدحماس که اسرائیل از آنها حمایت می‌کرد، قدرت را در دست گرفتند. بسیاری از آن‌ها متهم هستند که کمک‌های انسانی را ربوده و برای سود شخصی فروخته‌اند، امری که به بحران گرسنگی در غزه دامن زده است.

ناهد شهیبر، رئیس اتحادیه کامیون‌داران خصوصی غزه گفت حماس در حال مقابله با باندهایی است که در مناطق تحت کنترل اسرائیل مردم را به وحشت انداخته بودند. او به آسوشیتدپرس گفت: «این باندها کمک‌ها را غارت کردند و مردم را زیر حمایت اشغالگران (اسرائیلی) کشتند.»

او افزود که این باندها در «مناطق قرمز» فعالیت داشتند، یعنی مناطقی که اسرائیل دستور تخلیه آن‌ها را داده بود. ارتش اسرائیل به درخواست خبرگزاری آسوشیتدپرس برای اظهار نظر در این باره پاسخ نداده است.

در تعطیلات آخر هفته گذشته، نیروهای وابسته به حماس در شهر غزه با گروهی مسلح وابسته به قبیله بانفوذ دغموش درگیر شدند؛ این درگیری پس از کشته شدن محمد عاقل، یکی از اعضای حماس رخ داد. خانواده عاقل در بیانیه‌ای گفتند افراد مسلح او را ربوده، اموالش را سرقت کرده و سپس او را کشته‌اند.

خانواده دیگری به نام المقَید نیز گفتند که باند مذکور پنج عضو آن‌ها را هنگام بازگشت به خانه‌هایشان غافلگیر کرده، یکی را کشته و دیگری را زخمی و روانه بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان کرده است.

ساکنان منطقه که به دلایل امنیتی خواستند نامشان فاش نشود، گفتند باند تحت رهبری حسام دغموش به غارت کاروان‌های کمک‌رسانی و دزدی از خانه‌های متروکه در مناطق تحت کنترل ارتش اسرائیل شهرت داشت. به گفته آن‌ها، دغموش، یک روزنامه‌نگار محلی و پسر یکی از مقامات ارشد حماس مقیم خارج از غزه، از جمله چندین نفر افراد کشته‌شده در درگیری با حماس بودند.
شبه نظامیان حماسکانال‌های تلگرامی نزدیک به حماس اعلام کردند که این گروه «همکاران و خائنان» مرتبط با اسرائیل را هدف گرفته است. نیروی امنیتی سَهم، وابسته به حماس، که مدعی است مأمور مبارزه با غارتگران و جنایتکاران است، ویدیوهایی منتشر کرد که ظاهراً نشان می‌دهد نیروهایش هشت نفر را در خیابان و در میان هلهله مردم تیرباران می‌کنند. این نیرو گفت افراد اعدام‌شده از اعضای باندهای جنایتکار بوده‌اند.

مرکز حقوق بشر المیزان و کمیسیون مستقل حقوق بشر فلسطین، این اعدام‌های فراقانونی توسط حماس را محکوم کردند.

خانواده دغموش در ابتدا باند مذکور را محکوم کرد و از آن فاصله گرفت، اما دو روز بعد بیانیه دیگری منتشر کرد و واکنش حماس را «بی‌رحمانه و غیرضروری» خواند.
گامی به‌سوی «بازگشت به زندگی عادی»
سعید ابوالعایش، پزشکی از اردوگاه پناهندگان جبالیا در شمال غزه که ماه گذشته به مرکز غزه گریخته است، به آسوشیتدپرس گفت شاهد بازگشت پلیس به خیابان‌ها بوده و از آن استقبال کرده است. او این اقدام را «گامی نخست به سوی بازگرداندن نوعی عادی‌سازی و امنیت» پس از دو سال جنگ و ویرانی توصیف کرد.

نتانیاهو هشدار داده است که در صورت خلع سلاح نشدن مسالمت‌آمیز حماس، عملیات نظامی از سر گرفته خواهد شد.

وزارت کشور تحت کنترل حماس اعلام کرده است که یک هفته عفو عمومی برقرار می‌کند و به اعضای باندها که در خونریزی دست نداشته‌اند، فرصت می‌دهد خود را تسلیم کنند تا سوابقشان پاک شود. در غیر این صورت، آن‌ها بازداشت و محاکمه خواهند شد.

در بیانیه وزارت کشور آمده است: «هیچ‌کس اجازه ندارد امنیت عمومی یا حقوق شهروندان را تضعیف کند» و این پیام را «آخرین هشدار» توصیف کرده است.

حسام العَسطل، رهبر یک گروه شبه‌نظامی ضدحماس در جنوب غزه که ظاهراً با اسرائیل در ارتباط است، این هشدار را رد کرد. او در فیسبوک نوشت: «به همه موش‌های حماس می‌گویم، تونل‌هایتان نابود شده، دیگر حقی برایتان وجود ندارد. توبه کنید پیش از آن‌که دیر شود. از امروز دیگر چیزی به نام حماس وجود ندارد.»

العسطل، که پیش از جنگ به اتهام قاچاق مواد مخدر توسط حماس زندانی شده بود، اواخر سال گذشته گروه مسلحی را در مناطق تحت کنترل اسرائیل تأسیس کرد. او ظاهراً با یاسر ابو شباب، رهبر گروهی مشابه در شهر رفح در جنوب غزه که تحت کنترل اسرائیل است و سابقه غارت کاروان‌های کمک را دارد، متحد شده است.

اسرائیل اذعان کرده که از ابو شباب و سایر مخالفان حماس حمایت می‌کند، اما هرگونه دخالت در غارت کمک‌های انسانی را رد کرده است.

وجود چنین گروه‌هایی می‌تواند مذاکرات درباره خلع سلاح حماس را پیچیده‌تر کند. به گفته مقامات عربی که به‌شرط ناشناس ماندن درباره مذاکرات حساس آتش‌بس سخن گفتند، حماس تمایل دارد سلاح‌های تهاجمی از قبیل موشک را به نهادی فلسطینی یا عربی تحویل دهد، اما می‌گوید برای دفاع از خود به سلاح‌های سبک مانند تفنگ‌های تهاجمی نیاز دارد.