«باوجود عطش ترامپ، جایزه صلح نوبل به او نمی‌رسد»؛ برنده امسال چه کسی است؟

یورونیوز: کمیته نوبل نروژ در اسلو، روز جمعه ۱۰ اکتبر (۱۸ مهر) ساعت ۹ صبح به وقت گرینویچ به انتظارها پایان داده و نام برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۲۵ را اعلام خواهد کرد، اما تا اینجای کار یک چیز تقریباً قطعی است: ترامپ، علی‌رغم میل خودش جایزه را نمی‌برد؛ پس برنده چه کسی خواهد بود؟

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا بارها گفته است که او سزاوار این جایزه‌ی پرآوازه است، چون «هشت مناقشه» را حل کرده است، اما کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که او دست‌کم امسال انتخاب کمیته نخواهد بود.

پیتر والنستین، استاد سوئدی و کارشناس روابط بین‌الملل به خبرگزاری فرانسه گفت: «نه، امسال ترامپ برنده نخواهد شد. شاید سال آینده؟ تا آن زمان غبار پیرامون اقدامات او، از جمله بحران غزه، فرو خواهد نشست.»

در واقع بافتار و رویدادهای جاری در جهان چندان امیدوارکننده نیست: در سال ۲۰۲۴ شمار درگیری‌های مسلحانه‌ای که دست‌کم یک دولت در آن دخیل بوده، از ۱۹۴۶، یعنی زمان آغاز کار پایگاه داده‌های جهانی جنگ در دانشگاه اوپسالای سوئد تاکنون هرگز به این حد نرسیده بوده است.
چرا ترامپ نه؟
بسیاری از کارشناسان، ادعاهای ترامپ درباره نقش «صلح‌طلبانه»‌اش را اغراق‌آمیز می‌دانند و از پیامدهای سیاست‌های «اول آمریکا»ی او ابراز نگرانی می‌کنند.

نینا گرائگر، رئیس مؤسسه پژوهش‌های صلح اسلو، گفت: «فراتر از تلاش برای میانجی‌گری در بحران غزه، شاهد سیاست‌هایی بوده‌ایم که در واقع با نیت و محتوای وصیت‌نامه آلفرد نوبل در تضاد است؛ یعنی ترویج همکاری بین‌المللی، برادری میان ملت‌ها و خلع سلاح.»

به گفته‌ی گرائگر، فهرست اقدامات ترامپ که با آرمان‌های جایزه صلح نوبل همخوانی ندارد، بسیار بلند است.

ترامپ آمریکا را از سازمان‌ها و پیمان‌های چندجانبه بین‌المللی خارج کرده، جنگ‌های تجاری علیه متحدان و دشمنان خود آغاز کرده و تهدید کرده که گرینلند را با زور از دانمارک می‌گیرد، گارد ملی را به شهرهای آمریکا فرستاده و آزادی دانشگاه‌ها و آزادی بیان را مورد حمله قرار داده است.

یورگن واتنه فریدنس، رئیس پنج‌نفره کمیته اعطای جایزه صلح نوبل، توضیح داد: «ما تصویر کلی را در نظر می‌گیریم. کل شخصیت و یا فعالیت‌های سازمان مربوطه مهم است، اما پیش از هر چیز، به این نگاه می‌کنیم که فرد یا نهاد مورد نظر چه دستاوردی واقعی برای صلح داشته است.»
گزینه‌ای بدون حاشیه؟
امسال ۳۳۸ فرد و نهاد برای دریافت جایزه صلح نوبل نامزد شده‌اند، اما فهرست نامزدها به مدت ۵۰ سال محرمانه باقی می‌ماند.

ده‌ها هزار نفر در سراسر جهان، از جمله قانون‌گذاران و اعضای کابینه کشورها، برندگان پیشین نوبل، برخی استادان دانشگاه و اعضای کمیته نوبل، صلاحیت معرفی نامزدها را دارند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکادر سال ۲۰۲۴، این جایزه به انجمن بازماندگان بمباران اتمی ژاپن موسوم به «نیهون هیدانکیو» به خاطر تلاش‌هایش برای منع سلاح‌های هسته‌ای اعطا شد.

با نبود یک نامزد روشن در سال جاری، چندین نام در روزهای اخیر در اسلو دهان‌به‌دهان می‌چرخد. از جمله، «اتاق‌های واکنش اضطراری سودان»، شبکه‌ای از داوطلبان که جان خود را برای کمک به مردم گرفتار جنگ و قحطی به خطر می‌اندازند، مطرح شده است.

همچنین «یولیا ناوالنایا»، بیوه منتقد کرملین الکسی ناوالنی و نیز دفتر نهاد اروپایی نظارت بر انتخابات و حقوق بشر از گزینه‌های احتمالی‌اند.

هالورد لیرا، مدیر مؤسسه نروژی امور بین‌الملل، گفت: «انتخاب‌های سال‌های اخیر کمیته نشان از بازگشت به مسائل خردتر دارد، نزدیک‌تر به ایده‌های کلاسیک صلح، با تمرکز بر حقوق بشر، دموکراسی، آزادی مطبوعات و زنان.» او افزود: «حدسم این است که امسال برنده احتمالاً فردی نه‌چندان بحث‌برانگیز خواهد بود.»

کمیته نوبل همچنین ممکن است برای تأکید بر تعهد خود به نظم جهانی‌ای که اکنون از سوی ترامپ به چالش کشیده می‌شود، جایزه را به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، یا یکی از نهادهای وابسته به آن مانند کمیساریای عالی پناهندگان یا آنروا، آژانس امدادرسانی به فلسطینیان بدهد.

همچنین ممکن است انتخاب به نفع دادگاه‌های بین‌المللی مانند دادگاه بین‌المللی دادگستری یا دادگاه کیفری بین‌المللی باشد، یا برای دفاع از آزادی مطبوعات که امروزه زیر فشار است، جایزه به «کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران» یا «گزارشگران بدون مرز» اعطا شود.

اما همان‌طور که بارها در گذشته رخ داده است، کمیته ممکن است در نهایت برنده‌ای کاملاً غیرمنتظره را انتخاب کند.