چگونه انگلستان اولین پادشاه خود را فراموش کرد؟

العربیه: اِتِلستَن (Æthelstan) در قرن دهم میلادی موفق شد چندین پادشاهی پراکنده شامل وِسِکس، مِرسیا، و نورث‌آمبریا را متحد کند، و کشوری یکپارچه به‌نام انگلستان پدید آورد؛ اقدامی که نه‌تنها بنیان سیاسی کشور را بنا نهاد، بلکه هویت فرهنگی و اروپایی آن را نیز شکل داد.

با وجود این دستاوردها، نام او در سایه شهرت پدربزرگش آلفرد کبیر قرار گرفت و تا امروز نیز در حاشیه مانده است. 1100 سال پس از تاج‌گذاری نخستین پادشاه تمام‌عیار انگلستان، تاریخ‌دانان می‌کوشند جایگاه فراموش‌شده او را در تاریخ پیدا کنند.

اتلستن در سال 925 میلادی تاج‌گذاری کرد، و با بهره‌گیری از اتحادهای هوشمندانه و ازدواج‌های سیاسی مرزهای قلمرو خود را گسترش داد. نقطه عطف دورانش نبرد برانانبور در 937 بود، که او ائتلافی از وایکینگ‌ها و اسکاتلندی‌ها و ولزی‌ها را شکست داد و وحدت انگلستان را تثبیت کرد. اما پس از مرگش در 939 پادشاهی او موقتاً فروپاشید و شمال کشور استقلال یافت؛ اگرچه وحدت ملی اندکی بعد بازگشت و دیگر هرگز از هم نپاشید.

بر خلاف تصور رایج از «انگلستان تک‌فرهنگی»، پادشاهی اتلستن جامعه‌ای چندزبانه و متنوع بود که در آن زبان‌های انگلیسی باستان، نورسی، ولزی، و لاتین هم‌زمان رواج داشت. او با پادشاهان اروپایی روابط نزدیک برقرار کرد و برای نخستین بار در تاریخ انگلستان سیاست خارجی منسجمی پی ریخت. افزون بر قدرت نظامی و سیاسی، او به ظاهر و نماد سلطنت نیز اهمیت می‌داد، و نخستین پادشاهی بود که تاج بر سر نهاد.

فراموش شدن او بیش از هر چیزی ناشی از نبود زندگی‌نامه‌ای هم‌زمان با دوران حکومتش است؛ بر خلاف آلفرد کبیر که راهب آسِر زندگی‌نامه‌اش را نگاشت. بسیاری از منابع درباره اتلستن در گذار زمان از میان رفته‌اند، اما اسناد اداری و حکومتی به‌جامانده نشان می‌دهد که او ساختار دولت مرکزی را پایه‌گذاری و مفهوم قدرت سلطنتی را بازتعریف کرد.

اتلستن در عین جاه‌طلبی سیاسی پادشاهی فرهنگ‌دوست و نوگرا بود، و توانست از ویرانه‌های جنگ‌های وایکینگی کشور انگلستان را بنا کند. پرتره او که در آن در برابر کاتبرت قدیس سر فرود می‌آورد، قدیمی‌ترین تصویر شناخته‌شده از یک پادشاه انگلیسی است، و نمادی از پیوند میان ایمان، دانش، و قدرت در دوران شکل‌گیری انگلستان به شمار می‌رود.