پزشکیان: انتقال پایتخت دیگر انتخاب نیست، اجبار است

ایران اینترنشنال: مسعود پزشکیان، رییس‌ دولت در جمهوری اسلامی، با اشاره به تشدید بحران آب در تهران اعلام کرد که این شهر دیگر توان ایفای نقش پایتختی را ندارد و انتقال مرکز سیاسی کشور از «یک انتخاب» به «یک الزام» تبدیل شده است.

مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران روز پنجشنبه ۱۰ مهر در هرمزگان با اشاره به مشکلات موجود در تهران گفت: انتقال پایتخت دیگر انتخاب نیست، اجبار است.

پزشکیان با تاکید بر اینکه «با این روند نمی‌توان در تهران ماند» به میزان فرونشست زمین اشاره کرد و گفت: فرونشست در برخی نقاط تهران… pic.twitter.com/tJYDoOBgru

— independentpersian (@indypersian) October 2, 2025

مخازن رو به تهی‌شدن، زمین رو به فرونشست
بر اساس آمارهای رسمی، ۱۹ سد بزرگ در سراسر کشور با کمتر از ۲۰ درصد ظرفیت در حال فعالیت هستند. هم‌زمان، داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که مخزن امیرکبیر در اطراف تهران تنها ۶ درصد از حجم قابل استفاده را در اختیار دارد.

سایر مخازن کلیدی تهران، از جمله سد لار و لتیان، نیز به پایین‌ترین سطوح تاریخی خود رسیده‌اند.

مقامات همچنین هشدار داده‌اند که به‌دلیل کاهش آب‌های زیرزمینی، بخش‌هایی از پایتخت با پدیده فرونشست زمین تا ۳۰ سانتی‌متر در سال روبه‌رو است.

ایده انتقال پایتخت به جنوب کشور، به‌ویژه سواحل خلیج فارس، سال‌هاست در ایران مطرح است؛ مناطقی که به‌دلیل نزدیکی به منابع آب و دسترسی به دریا، کمتر در معرض تنش آبی هستند.
بحران ساختاری مصرف آب در کشاورزی
کارشناسان محیط زیست می‌گویند بحران کم‌آبی در ایران تنها ناشی از کاهش بارندگی نیست، بلکه به‌دلیل ساختار ناکارآمد مصرف نیز تشدید شده است. بخش کشاورزی که حدود ۸۰ درصد منابع آبی کشور را مصرف می‌کند، همچنان با روش‌های سنتی و پرمصرف اداره می‌شود و فشار مضاعفی بر منابع محدود وارد می‌کند.

بر پایه هشدارهای کارشناسان، بدون اصلاحات بنیادین در شیوه مصرف و مدیریت منابع آب، ایران با خطر کمبودهای شدیدتر، فروپاشی زیست‌محیطی و افزایش ناآرامی‌های اجتماعی روبه‌رو خواهد شد.
طرحی قدیمی با موانع سیاسی و اقتصادی
ایده انتقال پایتخت از دهه‌ها پیش در فضای سیاسی ایران مطرح بوده است؛ نگرانی‌هایی چون آلودگی هوا، ترافیک، خطر زلزله و کم‌آبی از جمله دلایل مطرح‌شده برای این انتقال بوده‌اند.

در سال ۱۳۹۲، مجلس شورای اسلامی طرحی را برای مطالعه انتقال پایتخت تصویب کرد، اما به‌دلیل هزینه‌های سنگین و مقاومت‌های سیاسی، اجرای این طرح متوقف شد. دولت‌های پیشین گزینه‌هایی مانند سمنان، قم یا اصفهان را پیشنهاد داده بودند، اما هیچ‌کدام به مرحله تصمیم‌گیری نهایی نرسید.

پزشکیان نخستین رییس‌جمهوری ایران است که موضوع انتقال پایتخت را به‌طور علنی «اجتناب‌ناپذیر» توصیف می‌کند.
هشدار همزمان با بازگشت تحریم‌ها و تشدید فشار اقتصادی
اظهارات پزشکیان در حالی مطرح می‌شود که کشورهای اروپایی به‌دلیل «بی‌اعتمادی به نیت‌های هسته‌ای ایران» روند بازگشت تحریم‌های سازمان ملل را آغاز کرده‌اند.

به‌دنبال این تحریم‌ها، ارزش پول ملی ایران در برابر دلار به پایین‌ترین سطوح تاریخی رسیده، تورم بالای ۳۰ درصد تداوم دارد و قیمت مواد غذایی و سوخت همچنان در مسیر افزایش است؛ روندی که کارشناسان آن را نشانه‌ای از تشدید فشارهای اقتصادی بر دولت ایران ارزیابی می‌کنند.