گروسی: غنی‌سازی ۹۰ درصدی در ایران تنها چند هفته زمان می‌برد

دویچه وله: مدیرکل آژانس اتمی می‌گوید که ایران توانایی بازسازی برنامه هسته‌ای خود را دارد. همزمان مقامات ایرانی قصد دارند وارد چنین مسیری شوند. گروه ۷ با نگرانی از ایران خواسته تعهدات خود را اجرا کند و با آمریکا مستقیماَ مذاکره کند.

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز سه‌شنبه ۲۳ سپتامبر (اول مهر) هشدار داد که ایران علی‌رغم حملات هوایی ایالات متحده و اسرائیل به تاسیسات کلیدی هسته‌ای خود، هنوز ابزارهای لازم برای ساخت سانتریفیوژهای جدید و افزایش غنی‌سازی اورانیوم به سطح ۹۰ درصد،که برای ساخت سلاح هسته‌ای مناسب است، را در اختیار دارد.

وی تاکید کرد که این فرآیند تنها چند هفته زمان می‌برد، نه ماه‌ها یا سال‌ها، و این ارزیابی با ادعاهای برخی مقامات آمریکایی مبنی بر عقب‌افتادن برنامه هسته‌ای ایران تا دو سال مغایرت دارد.

این اظهارات در حالی بیان می‌شود که مقامات ایرانی هشدارهای آژانس را رد کرده و بر بازسازی تاسیسات و مدیریت تحریم‌ها اصرار دارند. در مقابل گروه هفت از ایران خواسته تا تعهدات هسته‌ای خود را اجرا کند و وارد گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا شود.
هشدارهای گروسی در مورد توانایی‌های هسته‌ای ایران
گروسی روز سه‌شنبه در مصاحبه با رویترز در نیویورک اعلام کرد: «ایران هنوز ابزارهای لازم برای ساخت سانتریفیوژهای ضروری جهت غنی‌سازی ذخایر اورانیوم خود را در اختیار دارد.»

وی افزود که تقریبا تمام تجهیزات حساس سایت فردو در حملات نابود شده، اما ایران می‌تواند به سرعت سانتریفیوژها را بازسازی کند، زیرا ابزارهای تولید آنها همچنان موجود است.

مدیرکل آژانس تاکید کرد که ایران به شدت از ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی خود محافظت می‌کند، زیرا بر این باور است که همچنان در معرض حملات بیشتری قرار دارد. او هشدار داد: «افزایش سطح غنی‌سازی به ۹۰ درصد مسئله‌ای در حد چند هفته است، نه ماه‌ها یا سال‌ها.»

گروسی در ادامه توضیح داد: «آنها می‌توانند بازسازی کنند، سوال این است که چقدر سریع و تا کجا.» وی اشاره کرد که ممکن است بخشی از اورانیوم غنی‌شده ایران از حملات آسیبی ندیده باشند، زیرا تهران احتمالا آن را جابجا کرده است، همان‌طور که در گزارش‌های قبلی آژانس در ژوئن ۲۰۲۵ ذکر شده بود.
وضعیت بازرسی‌ها و دسترسی آژانس به تاسیسات ایران
گروسی همچنین اعلام کرد که بازرسی از تاسیسات هسته‌ای ایران از سر گرفته شده، اما آژانس هنوز مجوز دسترسی کامل به ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی را دریافت نکرده است.

وی در این‌باره گفت: «تیم بازرسان ما آماده اعزام به ایران است، مشروط به توافق نهایی.» این اظهارات پس از توافق فنی اخیر گروسی با ایران در قاهره در اوایل ماه جاری بیان می‌شود، که اجازه ازسرگیری بازرسی‌ها را می‌دهد.

مدیرکل آژانس پیشتر در بیانیه‌ای به مجمع عمومی آژانس در ۸ سپتامبر تاکید کردە بود که بدون دسترسی کامل، نمی‌توان وضعیت مواد هسته‌ای ایران را تایید کرد.
گروسی و عراقچی در حال امضا کردن توافق فنی اخیر میان ایران و آژانس در قاهرهمذاکرات فشرده برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها
گروسی همچنین در ادامە مصاحبه خود می‌گوید: «همه چیز ممکن است. جایی که اراده وجود دارد، راهی هم هست.» مذاکرات بر دسترسی بازرسان به تاسیسات حساس، رسیدگی به نگرانی‌ها درباره ذخایر اورانیوم ایران و آغاز گفت‌وگوهای مستقیم جمهوری اسلامی با ایالات متحده متمرکز است. وی اشاره کرد که گفت‌وگوهای "فشرده" با ایران، اروپا و آمریکا ادامه دارد.

عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران دو بار در دو روز گذشته با گروسی دیدار کرده و بر ادامه دیپلماسی تاکید کرده است.

قدرت‌های اروپایی پیشنهاد داده‌اند بازگشت تحریم‌ها را تا شش ماه به تعویق بیندازند تا فضای مذاکرات بلندمدت فراهم شود، به شرطی که ایران دو شرط اصلی را بپذیرد؛ اول، بازگرداندن دسترسی کامل به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) برای نظارت، بازرسی و حسابرسی ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران؛ و دوم، شرکت در مذاکرات مستقیم با ایالات متحده برای دستیابی به یک توافق هسته‌ای بلندمدت.

این پیشنهاد در چارچوب تلاش‌های دیپلماتیک برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها ارائه شده، اما تهران تاکنون آن را رد کرده و از تعلیق همکاری با IAEA به دلیل فعال‌سازی ماشه توسط اروپا سخن گفته است.
واکنش مقامات ایرانی به هشدارها و تهدید تحریم‌ها
روح‌الله نجابت، عضو هیات‌رئیسه کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران فعال‌سازی مکانیسم ماشه را "بی‌شرمی" خوانده و به رسانه‌های داخلی گفته است: «اینکه امروز اروپایی‌ها دست به فعال کردن این سازوکار زده‌اند، صرفا به خاطر انقضای مهلت قطعنامه ۲۲۳۱ است. این رفتار اروپا بی‌شرمی است. اگر ایران در این ۱۰ سال به تعهدات برجامی خود پایبند نبوده است پس تعویق فعال سازی مکانیسم ماشه آن هم به دقایق پایانی چه توجیهی دارد، آیا این صرفا یک بازی زشت سیاسی نیست؟» وی افزود که ایران نمی‌تواند تسلیم شود و باید عواقب تحریم‌ها را مدیریت کند.

در همین حال محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت ایران اطمینان داده که بازگشت تحریم‌ها "محدودیت آزاردهنده جدیدی" در فروش نفت ایجاد نخواهد کرد و برنامه‌هایی برای شرایط جدید در نظر گرفته شده است.

محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز در مصاحبه با اسکای‌نیوز تاکید کرد که غنی‌سازی در سطح بالا "الزاما به معنای ساخت سلاح نیست" و ایران هیچ مذاکرات مستقیمی با آمریکا نخواهد داشت. وی افزود که تاسیسات هسته‌ای تخریب‌شده در حملات اخیر، علی‌رغم فشارهای بین‌المللی و تهدیدهای اسرائیل، بازسازی خواهند شد.
بیانیه وزیران خارجه گروه هفت در مورد برنامه هسته‌ای ایران
وزیران خارجه گروه هفت (G7) – شامل ایالات متحده، کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن و بریتانیا – در بیانیه‌ای مشترک پس از نشست خود در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، از تصمیم سه کشور اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) برای فعال کردن مکانیسم ماشه تقدیر کردند و آن را گامی ضروری برای مقابله با نقض تعهدات هسته‌ای ایران دانستند.

در این بیانیه گروه هفت از ایران خواستند تا به‌طور کامل تعهدات خود را بر اساس معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) اجرا کند، همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از سر گیرد و وارد گفت‌وگوی مستقیم با ایالات متحده شود تا به توافقی هسته‌ای قدرتمند، پایدار و جامع دست یابد که تضمین کند ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت.

این بیانیه بر لزوم جلوگیری از هرگونه اقدام ایران برای "بازسازی برنامه غنی‌سازی ناموجه خود" تاکید کرد و هشدار داد که ایران نباید هرگز به سلاح هسته‌ای دست یابد، زیرا این امر ثبات منطقه‌ای را تهدید می‌کند.

وزیران خارجه گروه هفت همچنین همه طرف‌ها را به اجتناب از اقدامات تنش‌زا دعوت کردند و بر نقش دیپلماسی برای حل بحران تاکید کرده‌اند، در حالی که ایران را منبع اصلی بی‌ثباتی در خاورمیانه توصیف کردند.

در همین حال، سفیر چین در تهران تحریم را راه‌حل مسئله هسته‌ای ندانست و بر گفت‌وگو تاکید کرد: «چین نقش سازنده خود را ایفا می‌کند تا این موضوع از مسیر همکاری به سرانجام برسد.»

شورای امنیت سازمان ملل متحد روز جمعه ۱۹ سپتامبر (۲۸ شهریور) با قطعنامه پیشنهادی کره جنوبی برای تمدید تعلیق تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران مخالفت کرد.

این رای‌گیری که در چارچوب مکانیسم ماشه فعال‌شده توسط بریتانیا، آلمان و فرانسه انجام شد، نتوانست رای لازم را کسب کند و به این ترتیب تحریم‌های شورای امنیت که ذیل توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) تعلیق شده بودند، احتمالاً تا ۲۸ سپتامبر (۷ مهر) احیا خواهند شد، مگر اینکه در ۵ روز باقی‌مانده توافقی بین ایران و قدرت‌های اروپایی حاصل شود.

این تصمیم که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت صورت گرفت، می‌تواند ایران را به وضعیت پیش از برجام بازگرداند و تحریم‌های گسترده‌ای را بر بخش‌های هسته‌ای، تسلیحاتی و اقتصادی این کشور اعمال کند.

مکانیسم ماشه، که در ماه اوت توسط تروئیکای اروپایی (بریتانیا، آلمان و فرانسه) فعال شد، به دلیل آنچه نقض اساسی تعهدات برجامی ایران خوانده می‌شود، از جمله غنی‌سازی اورانیوم فراتر از سطوح مجاز، به جریان افتاد.