شادی به‌مثابه مقاومت؛ ایرانیان در سالگرد مهسا مرزها را جابه‌جا می‌کنند

اجرای گروه موسیقی بُمرانی در شیرازنگار مجتهدی
روزنامه‌نگار و مستندساز ایرانی-کانادایی

کنسرت سیروان خسروی، خواننده نامدار ایرانی، در محوطه‌ای که زمانی کاخ شاه در تهران بود، به نمادی از میراث جنبش «زن، زندگی، آزادی» بدل شده است.

ویدیوهایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، نشان می‌دهد زنان در میان تماشاگران نه‌تنها حجاب اجباری را کنار گذاشته‌اند، بلکه با لباس‌هایی آشکارا غربی و بدون هیچ پوششی بر سر، آزادانه می‌رقصند.

این صحنه‌ها در مکانی رقم می‌خورد که روزگاری به سلطنت ایران تعلق داشت و اکنون زیر نگاه هرچند محتاطانه اما رو به تساهل جمهوری اسلامی دیده می‌شود.

کنسرت‌روها آزادانه آواز می‌خوانند و می‌رقصند؛ کارهایی که همچنان بر اساس قانون کیفری جمهوری اسلامی «جرم» محسوب می‌شود و تا چند سال پیش با مجازات‌های سخت مواجه بود.

این تصاویر تضادی آشکار با دو سال قبل دارد؛ زمانی که چند زن در کنسرتی دیگر از سیروان خسروی به‌دلیل آن‌چه مقام‌ها «بدحجابی» نامیدند، بازداشت شدند.

مهسا (ژینا) امینی در بازداشت گشت ارشاد جان باخت؛ رخدادی که جرقه جنبش «زن، زندگی، آزادی» را زد. جنبشی که با خشونت مرگبار سرکوب شد اما به‌نظر می‌رسد در نهایت بخشی از تمایلات سرکوبگرانه تهران را تعدیل کرده است.

نظام و #جمهوری_اسلامی از دید من، درس گرفته و از خیلی چیزها عبور کرده. دیگر از حماقتِ #لغو_کنسرت ها رد شده. فوق اش چند #دلواپسِ متحجر [#نفوذی؟] به این تصاویر زیبا واکنش نشان و عربده بکشند. اما نظام درس گرفته و برای بقا، عبور کرده. تصاویر کنسرت دیشب #سیروان و #ایهام/ تهران/ نیاوران pic.twitter.com/QHpA8Zv1jm

— Bahman Babazadeh|بهمن بابازاده (@Bahman_Babazade) September 15, 2025

اردیبهشت‌ماه، شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی، اجرای «طرح حجاب و عفاف» را متوقف کرد. طرحی که بیم آن می‌رفت اجرای آن در شرایط فشارهای فزاینده ژئوپلیتیک و اقتصادی، تنش‌های داخلی را شعله‌ورتر کند.
کنسرت و بقای حکومت
بهمن بابازاده، روزنامه‌نگار آزاد حوزه موسیقی، کنسرت سیروان خسروی را نشانه‌ای از تغییری عمیق‌تر دانسته است.

او در شبکه‌های اجتماعی نوشت که حاکمیت و جمهوری اسلامی درس خود را گرفته‌اند و از خیلی چیزها عبور کرده‌اند: «از حماقت لغو کنسرت‌ها رد شده[اند].»

بابازاده ادامه داد که حاکمیت «یاد گرفته» و برای بقای خود پیش رفته است.

او همچنین به کنسرت گروه «بُمرانی» در شیراز اشاره کرد و آن را «آغاز حرکتی بزرگ برای تغییرات ساختاری» خواند و یادآوری کرد که: «شاد بودن حق مردم است.»

اما تنها چند روز بعد، مقام‌ها اعلام کردند که گروه بمرانی از اجرا در شیراز و کل استان فارس منع شده است.

خبرگزاری مهر گزارش داد مقام‌های استانی این گروه را به «رفتار هنجارشکنانه» در همان اجرا متهم کرده‌اند.

این اتفاق بار دیگر نشان داد که این روزنه‌های فرهنگی تا چه حد شکننده و در معرض بازگشت ناگهانی محدودیت‌ها هستند.

بمرانی از برگزاری کنسرت در شیراز تا اطلاع ثانوی محروم شد.

خبر رو‌ به نقل از مهدی رنجبر مدیر کل ارشاد فارس توی چند پیج اینستاگرامی دیدم و امیدوارم درست نباشه. pic.twitter.com/AJdLseBsyN

— Fateme PaghalehNejad (@Fapaghalenejad) September 15, 2025

پیشرفتی در کار است؟
با این حال، همه این تحولات را به‌مثابه پیشرفت واقعی نمی‌بینند.

مرسده شاهین‌کار، از بازماندگان جنبش «زن، زندگی، آزادی» که سه سال پیش با شلیک نیروهای امنیتی یک چشم خود را از دست داد، معتقد است این نوع آزادی‌ها در واقع «آزادی‌های کنترل‌شده» هستند؛ آزادی‌هایی که با هدف فروکش کردن خشم عمومی و جلوگیری از خیزش دوباره اعطا می‌شوند.

او می‌گوید اگرچه اعتراضات، تغییرات اجتماعی انکارناپذیری ایجاد کرده اما حکومت این تغییرات را تنها به‌عنوان راهبردی برای بقا مدیریت می‌کند.

با این حال، در آستانه سالگرد کشته شدن مهسا امینی، تصاویر جوانان ایرانی در کنسرت‌ها - بی‌حجاب، در حال آواز خواندن و خندیدن در کنار یکدیگر - نیرویی آرام و پرمعنا با خود دارد.

برای بسیاری، این تصاویر یادآور آن است که میراث او همچنان زنده است.