چرا دیدار خاخام‌های اروپایی در آذربایجان، جمهوری اسلامی را تا این حد خشمگین کرده است؟

ار.اف.ای - روز جمعه ۲۱ شهریور، خبرگزاری فارس یادداشتی از علی‌اکبر ولایتی منتشر کرد که در آن از برگزاری «اجلاس خاخام‌های صهیونیست در یک کشور مسلمان شیعه» ابراز تعجب و تأسف شده است. 

ولایتی که مشاور امور بین‌الملل علی خامنه‌ای است می‌نویسد: «این اولین بار است که این خط‌شکنی توسط حکومت آذربایجان انجام می‌شود و یک کار ضد اسلامی و ضد حیثیت شیعه در جهان می‌باشد.»

رویداد مورد اشاره ولایتی اجلاسی است که توسط «کنفرانس خاخام‌های اروپا» از ۴ تا ۶ نوامبر (۱۳ تا ۱۵ آبان) در شهر باکو برگزار خواهد شد.

ولایتی پس از گلایه از دولت آذربایجان، به تفصیل پیشینه اسلام و مسلمانی را در این کشور شرح می‌دهد  و سؤال می‌کند که «چرا حکومت آذربایجان دست به چنین اقداماتی می‌زند و چنین کارهایی را در جهت تقویت روابط با رژیم غاصب صهیونی انجام می دهد؟»

ولایتی پیش‌بینی می‌کند که میزبانی اجلاس خاخام‌ها «مردم غیرتمند آذربایجان و آران و قفقاز» را ناراضی خواهد کرد و می‌افزاید: «این حرکت بی‌منطق و ضد اسلامی در نهایت به زیان آذربایجان خواهد بود و به جایی هم نخواهد رسید.»

کنفرانس یا مجمع خاخام‌های اروپایی (CER) در سال ۱۹۵۶ به ابتکار یک خاخام بریتانیایی و با هدف احیای جوامع یهودی باقی‌مانده در اروپای پس از هولوکاست تأسیس شد. این مجمع هر دو سال یکبار در یکی از کشورهای اروپایی تشکیل جلسه می‌دهد. امسال برای نخستین بار کشوری مسلمان میزبان این کنفرانس است که در عین حال هفتادمین سالگرد تأسیس خود را جشن می‌گیرد.

در سایت رسمی مجمع آمده است که در گردهمایی آذربایجان بیش از ۵٠٠ خاخام اروپایی شرکت خواهند کرد. پیمان ابراهیم (طرح نزدیکی کشورهای عرب و مسلمان با اسرائیل) و امکان پیوستن آذربایجان به این پیمان از جمله موضوعات نشست آینده خواهد بود.

دولت آذربایجان هنوز خبری رسمی در باره این گردهمایی منتشر نکرده است. اما جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر پیوسته نگران روابط نزدیک اسرائیل و باکو بوده و تاکنون چند بار به دولت آذربایجان هشدار داده است.

حدود شش ماه قبل، روزنامه واشنگتن پست خبر داده بود که «ایران برای کشتن یک خاخام یهودی در جمهوری آذربایجان ۲۰۰ هزار دلار دستمزد در نظر داشته است.» به ادعای این روزنامه آمریکایی، حکومت ایران یک قاچاقچی مواد مخدر اهل گرجستان را برای کشتن روحانی یهودی اجیر کرده بوده است.
افشای جزئیات طرح جمهوری اسلامی برای ترور یک خاخام در جمهوری آذربایجانخاخام شنور سگال‌ایندیپندنت فارسی: پاییز گذشته، یکی از افراد نیروی قدس سپاه پاسداران با عقیل اصلانف، قاچاقچی مواد مخدر اهل گرجستان، دیدار کرد. به گزارش واشینگتن پست، به نقل از مقام‌های امنیتی غربی و خاورمیانه، این فرد عکسی از یک چهره برجسته یهودی در جمهوری آذربایجان را به اصلانف داد و دستورالعمل‌های دقیقی برای کشتن او ارائه کرد.

به گفته این مقام‌ها که به شرط ناشناس ماندن درباره اطلاعات حساس صحبت کردند، اصلانف موافقت کرد که خاخام شنور سگال را در ازای ۲۰۰ هزار دلار به قتل برساند.

طرح مذکور، که سرویس امنیت جمهوری آذربایجان در اوایل ژانویه خنثی کرد، نقشه‌ حمله به یک مرکز آموزشی را نیز شامل می‌شد. بنابر اعلام سرویس امنیت و گزارش رسانه‌های محلی، اصلانف و همدست محلی‌اش بازداشت و به اتهام توطئه برای ارتکاب اقدام تروریستی تفهیم اتهام شدند.

هویت هدف این سوءقصد تاکنون فاش نشده بود.

سگال به واشینگتن پست گفت که از طریق رسانه‌های آذربایجان از توطئه علیه یک شخصیت مذهبی و بازداشت دو مظنون مطلع شده است. او گفت در آذربایجان احساس امنیت دارد و افزود: «ما این‌جا با آرامش زندگی می‌کنیم. در خیابان‌ها راه می‌روم و هیچ ترسی ندارم.»

مقام‌های امنیتی گفتند که پرونده سگال جدیدترین طرح سوءقصد یا حمله‌ جمهوری اسلامی است که اغلب با استفاده از عوامل تبهکار واسطه انجام می‌شود و در راستای کارزاری فزاینده‌ علیه چهره‌های یهودی و ایرانی در تبعید یا اهدافی در سراسر جهان است.

این موج حملات هدفمند پس از حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل و آغاز جنگ غزه شدت گرفت. به گفته مقام‌های امنیتی، استفاده از عوامل تبهکار به جمهوری اسلامی امکان می‌دهد تا درجه‌ای از انکارپذیری را حفظ کند.

دادستانی آلمان جمهوری اسلامی را متهم کرده‌ که در سال ۲۰۲۳ از عوامل تبهکار برای حمله به کنیسه‌ها و یک مدرسه استفاده کرده است. در مارس ۲۰۲۴، پلیس پرو یک مرد ایرانی مظنون به عضویت در نیروی قدس و دو همدست محلی‌اش را به اتهام طراحی حمله به یک شهروند اسرائیلی ساکن این کشور بازداشت کرد.

در جریان برنامه‌ریزی برای طرح ترور مذکور در جمهوری آذربایجان، اصلانف در ایران با ماموران نیروی قدس دیدار کرد. به گفته مقام‌های امنیتی، رابط این دیدار محمد گلکاری بود، شهروند ایرانی که روابط گسترده‌ای با شبکه تبهکاران دارد.

اصلانف پس از بازگشت به باکو، فردی آذربایجانی به نام جیحون اسماعیلف را جذب کرد و سگال را زیر نظر گرفتند.

در بیانیه سرویس امنیت جمهوری آذربایجان آمده بود که این دو نفر «تلاش کردند درباره یک عضو جامعه مذهبی اطلاعات جمع‌آوری کنند و محل اقامت و محل کار او را از طریق اپلیکیشن موبایل مناسب این کار برای عامل یک سرویس ویژه خارجی ارسال کردند». مقام‌های باکو آن زمان هویت هدف را فاش نکرده بودند.

به گفته مقام‌ها، احتمالا این اولین بار نبوده که جمهوری اسلامی برای ترور فردی در جمهوری آذربایجان تلاش کرده است. 

در سال ۲۰۲۳، فاضل مصطفی، نماینده مجلس آذربایجان، هدف اصابت گلوله کلاشنیکف قرار گرفت اما از این سوءقصد جان سالم به در برد. سرویس امنیتی این حادثه را حمله تروریستی اعلام کرد و در جریان تحقیق، جمهوری اسلامی به‌عنوان مظنون معرفی شد، زیرا مصطفی تهران را به‌دلیل دامن زدن به اختلاف‌های مذهبی در جمهوری آذربایجان آماج انتقاد قرار داده بود.

مصطفی به رسانه‌های آذربایجان گفت مظنونان «دستورهایشان را اجرا کردند و در ازایش پول گرفتند» و «اربابان آن‌ها روحانیون بلندپایه حکومت ایران‌اند». تابستان گذشته، حکم پنج متهم پرونده مصطفی به اتهام خیانت، تلاش برای قتل یک مقام دولتی یا چهره عمومی، و قاچاق غیرقانونی سلاح صادر شد و به چهار سال زندان تا حبس ابد محکوم شدند.

ایران و جمهوری آذربایجان با وجود مرز مشترک و پیوندهای تاریخی و قومی، مدت‌ها است بر سر حمایت تهران از ارمنستان با یکدیگر اختلاف دارند. تنش‌ها میان باکو و تهران هرازگاه به‌دلیل منطقه قره‌باغ که تحت کنترل ارمنستان بود و جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۲۳ آن را بازپس گرفت، شدت گرفته است.