تشدید تنش‌ها در شرق اروپا؛ لهستان خواستار فعال‌سازی ماده ۴ ناتو علیه روسیه شد

ایران اینترنشنال: بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان، گفت برلین از اقدام لهستان در فعال‌سازی ماده چهار پیمان ناتو حمایت می‌کند.

دونالد تاسک، نخست‌وزیر لهستان، اعلام کرد ورشو درخواست کرده است ماده چهار پیمان ناتو فعال شود. با فعال‌سازی این ماده، موضوع در نشست شورای آتلانتیک شمالی مطرح می‌شود و اعضا درباره واکنش یا اقدامات بعدی مشورت و تصمیم‌گیری سیاسی می‌کنند.

وزیر دفاع آلمان همچنین در جریان سخنرانی خود در پارلمان این کشور گفت پهپادهایی که وارد حریم لهستان شدند، به‌وضوح مسلح بودند.

علاوه بر او، سخنگوی وزارت دفاع آلمان نیز در سخنانی گفت حادثه مربوط به پهپادها اهمیت سامانه‌های دفاعی ناتو را نشان می‌دهد.

سخنگوی وزارت دفاع آلمان گفت: «سربازان آلمانی مستقر در شرق لهستان در سلامت هستند.»

او افزود سربازان آلمانی در حادثه پهپادها در لهستان با سامانه پاتریوت شلیکی انجام ندادند.دبیرکل ناتو: نقض حریم لهستان از سوی روسیه، ضرورت سرمایه‌گذاری دفاعی بیشتر را نشان داد
مارک روته، دبیرکل ناتو، گفت نقض حریم هوایی لهستان از سوی روسیه یک حادثه منحصر به فرد نیست.

به گفته او، این اتفاق نشان می‌دهد که ناتو باید برای بازدارندگی و دفاع، سرمایه‌گذاری بیشتری در حوزه دفاعی انجام دهد.

دبیرکل ناتو افزود: «متحدان مصمم هستند حمایت خود از اوکراین را افزایش دهند.»

روته اقدام روسیه را «کاملا بی‌پروایانه» خواند و گفت ارزیابی کامل از این نقض حریم هوایی در دست انجام است.

او واکنش ناتو را در این زمینه بسیار موفق ارزیابی کرد و افزود: «ما هوشیار هستیم و از هر وجب از قلمرو ناتو دفاع خواهیم کرد.»

روته تاکید کرد: «اتفاق شب گذشته نشان داد که ما توانایی دفاع از قلمرو و حریم هوایی ناتو را داریم.»کرملین: اظهارنظر درباره حادثه پهپاد در لهستان مربوط به وزارت دفاع است
کرملین چهارشنبه از اظهار نظر درباره بیانیه لهستان مبنی بر سرنگونی پهپادهای روسی در حریم هوایی این کشور خودداری کرد و گفت این موضوع به وزارت دفاع مربوط می‌شود.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در پاسخ به پرسشی درباره پهپادها و اظهارات نخست‌وزیر لهستان گفت: «ما به هیچ وجه نمی‌خواهیم درباره آن اظهار نظر کنیم. این مسئولیت ما نیست، بلکه در صلاحیت وزارت دفاع است.»

پسکوف افزود کرملین هیچ درخواستی برای تماس از سوی لهستان دریافت نکرده و اتهامات اتحادیه اروپا و ناتو مبنی بر اینکه روسیه دست به اقدام تحریک‌آمیز زده را رد کرد.

او گفت: «رهبران اتحادیه اروپا و ناتو هر روز روسیه را به تحریک متهم می‌کنند، اغلب بدون اینکه حتی تلاش کنند حداقل نوعی استدلال ارائه دهند.»

وزارت دفاع روسیه تاکنون درباره این حادثه پهپادی در لهستان اظهار نظری نکرده است.

لهستان اعلام کرده بود شمار زیادی از پهپادهای روسی در جریان این حادثه وارد حریم هوایی‌اش شدند و آن‌هایی که تهدید مستقیم به شمار می‌آمدند، سرنگون شدند.بلاروس: پهپادهای روسی پس از جنگ الکترونیکی گم شدند
بلاروس گفت پهپادهای روسی که وارد لهستان شده بودند، پس از تاثیر «جنگ الکترونیکی» مسیر خود را گم کردند.

بلاروس افزود نیروی هوایی این کشور برخی از «پهپادهای گم‌شده» را بر فراز خاک خود منهدم کرده است.

برخی تحلیل‌گران گفتند به نظر می‌رسد بیانیه ارتش بلاروس به‌عنوان متحد روسیه، تلاشی برای توجیه مسکو است.لهستان، اوکراین و ناتو همگی گفته‌اند که تهاجم پهپادها «عمدی» بوده است.
مقام نیروهای مسلح لهستان: برخی از پهپادها احتمالا از نوع «گربرا» روسی هستند

یاسک گوریشوسکی، سخنگوی فرماندهی عملیاتی نیروهای مسلح لهستان، گفت چندین پهپاد مشاهده شده در حریم این کشور، شبیه پهپادهای فریب‌دهنده «گربرا»به نظر می‌رسیدند.

او در عین‌حال تاکید این موضوع هنوز در دست بررسی است.

گربرا یک پهپاد چندمنظوره روسی است که به‌عنوان نسخه‌ای ارزان‌تر و ساده‌تر از پهپاد ایرانی شاهد-۱۳۶ که روس‌ها آن را گران-۲ می‌نامند شناخته می‌شود.

این پهپاد برای ماموریت‌های انتحاری (کامیکازه)، شناسایی و رله سیگنال به منظور افزایش برد عملیاتی پهپادهای دیگر یا مقاومت در برابر جنگ الکترونیک طراحی شده است.

گوریشوسکی همچنین خاطرنشان کرد بقایای یک موشک پیدا شده که در حال حاضر به عنوان «با منشا ناشناخته» طبقه‌بندی می‌شود و ممکن است یک موشک دفاعی باشد.

وزیر خارجه لیتوانی: هیچ کشور عضو ناتو در امان نیستکِستوتیس بودریس، وزیر خارجه لیتوانی، هشدار داد ورود پهپادهای روسی به حریم کشورهای عضو ناتو خطر آن را دارد که به «استفاده متقابل از قدرت نظامی» منجر شود.

او در سخنانش از به‌کار بردن واژه «درگیری» خودداری کرد.

لهستان بامداد چهارشنبه پهپادهایی را که در جریان حمله گسترده روسیه به غرب اوکراین وارد حریم هوایی‌اش شده بودند سرنگون کرد. لهستان که عضو ناتو است، این اقدام را «عملی خصمانه» توصیف کرد.

بودریس گفت: «هیچ‌کس در اینجا و در منطقه امن نیست؛ هیچ‌کس در اروپا و در درون ائتلاف امن نیست، زیرا این حوادث بسیار نزدیک به شرایطی هستند که ممکن است همه‌چیز به سمت تشدید پیش برود.»

او در پاسخ به این پرسش خبرگزاری رویترز که آیا چنین حوادثی خطر کشیده شدن ناتو به درگیری مستقیم با روسیه را دارد، افزود: «ما بزرگ‌ترین علاقه را داریم که از چنین سناریوهایی جلوگیری کنیم.»

وزیر خارجه لیتوانی ادامه داد این سناریوها را مثل وضعیتی خواند که در آن دو طرف دست به مبادله استفاده از قدرت نظامی علیه یکدیگر می‌زنند.

بودریس تاکید کرد: «روسیه مسئول است که از ورود پهپادهای نظامی به خاک ناتو جلوگیری کند و ناتو باید پیامی قوی به روسیه بدهد مبنی بر اینکه آن‌ها با چیزی مواجه‌اند که می‌تواند به تشدید اوضاع منجر شود.»

وزیر خارجه لیتوانی در ادامه افزود ناتو باید برای تقویت پدافند هوایی در منطقه بالتیک و در لهستان نیز اقدام کند؛ کشورهایی که همگی با روسیه یا بلاروس مرز دارند.لهستان از پیدا کردن بقایای یک موشک خبر داد
کارولینا گالِتِکا، سخنگوی وزارت کشور لهستان گفت تاکنون هفت پهپاد و «بقایای موشک» پیدا شده است.

او تایید کرد مقامات لهستانی تاکنون هفت پهپاد و «بقایای یک موشک با منشا نامشخص» را شناسایی کرده‌اند.

رسانه‌های لهستانی نیز گزارش دادند یکی از پهپادها تا ۲۵۰ کیلومتری داخل خاک لهستان پیش رفته و سپس در مزرعه‌ای نزدیک منیشکوف در استان وودزکیه سقوط کرده است.

پهپاد دیگری در چوسنوفکا، حدود ۵۰ کیلومتری مرز لهستان و بلاروس، پیدا شد.

دادستان‌های محلی تایید کردند «شی‌ئی با نوشته‌‌های سیریلیک» پیدا کرده‌اند.

بریتانیا نقض حریم هوایی لهستان از سوی پهپادهای روسی را «بسیار نگران‌کننده» خواندکی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، در بیانیه‌ای گفت: «حمله وحشیانه صبح امروز به اوکراین و نقض فاحش و بی‌سابقه حریم هوایی لهستان و ناتو توسط پهپادهای روسی بسیار نگران‌کننده است.»

او گفت: «این اقدامی به‌شدت بی‌پروایانه از سوی مسکو بود و فقط بار دیگر بی‌اعتنایی آشکار ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه، به صلح را به ما یادآوری می‌کند.»

استارمر افزود: «امروز صبح با نخست‌وزیر لهستان در تماس بودم تا حمایت خود از این کشور را به‌روشنی اعلام کنم.»رسانه‌های لهستانی: پهپاد سقوط کرده در لهستان از نوع شاهد ۱۳۶ ساخت ایران بود
پورتال خبررسانی شهر «پیوتروف تریبونالسکی» اعلام کرد یکی از پهپادهایی که در نزدیکی سولیوف در مرکز لهستان سقوط کرده احتمالا «شاهد ۱۳۶ یا همان گران-۲» است.

این پهپاد انتحاری از سوی صنایع دفاعی ایران وابسته به سپاه پاسداران طراحی و ساخته می‌شود.

این پهپاد در جنگ اوکراین به‌طور گسترده از سوی روسیه علیه زیرساخت‌ها و شهرها استفاده شده و در گزارش‌های بین‌المللی معمولا با نام گران-۲ شناخته می‌شود.

بر اساس گزارش رسانه‌های لهستانی، این پهپاد ظاهرا چون سوختش تمام شده بود، در حریم هوایی لهستان سقوط کرده است.

خبرنگاران این پرتال خبری تصاویری هم از پهپاد منتشر کرده‌اند.

با این حال برخی در لهستان از روی تصاویر می‌گویند این پهپاد احتمالا «گربرا» است. هرچند برخی منابع می‌گویند این پهپاد همان گران-۲ یا نوع ارزان‌تری از شاهد است که روس‌ها می‌سازند.

برخی تحلیل‌گران این پرسش را مطرح کرده‌اند که چطور و چرا این پهپاد تا این فاصله در قلب لهستان نفوذ کرده است.

هنوز هیچ مقامی در لهستان در مورد نوع پهپادها اظهار نظر نکرده است.

لهستان کاردار روسیه را احضار کرد
خبرگزاری ریانووستی گزارش داد کاردار روسیه از سوی وزارت خارجه لهستان احضار شده است.

آندری اورداش، کاردار روسیه، همچنین به این خبرگزاری گفت لهستان هیچ مدرکی دال بر منشا روسی پهپادهای سرنگون‌شده ارائه نکرده است.

او افزود: «ما این اتهامات را بی‌اساس می‌دانیم.»کایا کالاس: تجاوز روسیه به حریم لهستان عمدی بود نه سهوی
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی و امنیت اتحادیه اروپا، در واکنش به ورود پهپادهای روسی به حریم هوایی لهستان گفت در این کشور شاهد «جدی‌ترین نقض حریم هوایی اروپا» از زمان آغاز جنگ بودیم و شواهد نشان می‌دهد این اقدام «عمدی بوده، نه سهوی».

او چهارشنبه ۱۹ شهریور تاکید کرد: «اتحادیه اروپا در همبستگی کامل با لهستان ایستاده است. جنگ روسیه نه‌تنها پایان نیافته، بلکه در حال شدت گرفتن است.»

این مقام ارشد اتحادیه اروپا افزود باید هزینه‌ها برای مسکو افزایش یابد، حمایت از اوکراین تقویت شود و سرمایه‌گذاری بیشتری در حوزه دفاعی اروپا انجام گیرد. اتحادیه اروپا از طرح‌هایی مانند سپر دفاعی مرز شرقی حمایت خواهد کرد

مشارکت ناتو، آلمان، ایتالیا و هلند در شناسایی و سرنگونی پهپادهای روسی در حریم لهستان
خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع ناتو اعلام کرد جنگنده‌های اف-۱۶ لهستان، اف-۳۵ هلند، هواپیمای شناسایی آواکس ایتالیا و هواپیمای سوخت‌رسان ناتو در عملیات علیه پهپادهای روسیه در حریم لهستان مشارکت داشتند.

این منبع ناتو گفت سامانه‌های دفاع هوایی پاتریوت ناتو با رادارهای خود پهپادهای روسی در حریم هوایی لهستان را شناسایی کردند اما به آن‌ها حمله نکردند.

یک منبع امنیتی به رویترز گفت دو سامانه پدافند هوایی پاتریوت آلمان که در لهستان مستقر هستند، در شناسایی پهپادهای روسی در شب گذشته مشارکت داشتند.

ماده چهارم پیمان ناتو، یکی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین بندهای این پیمان دفاعی است که بر مشورت و رایزنی میان اعضا در زمان تهدید تأکید دارد. بر اساس این ماده، هر یک از کشورهای عضو ناتو می‌تواند در صورت احساس تهدید علیه "تمامیت ارضی، استقلال سیاسی یا امنیت" خود، درخواست تشکیل جلسه و مشورت با سایر اعضا را مطرح کند.

این ماده با ماده پنج پیمان ناتو متفاوت است. ماده پنج که به آن "اصل دفاع جمعی" نیز می‌گویند، بیان می‌کند که حمله مسلحانه به یک کشور عضو، حمله به تمام اعضا تلقی شده و همه اعضا موظف به کمک نظامی به کشور مورد حمله قرار گرفته هستند. در حالی که فعال شدن ماده چهار، به معنای آغاز جنگ یا تعهد به اقدام نظامی نیست، بلکه صرفاً به منظور بحث و بررسی وضعیت و اتخاذ تصمیمات مشترک است.

از زمان تأسیس ناتو در سال ۱۹۴۹، ماده چهار چندین بار فعال شده است. برای مثال، لهستان در واکنش به تجاوز روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، درخواست فعال‌سازی این ماده را مطرح کرد تا با متحدان خود در مورد تهدیدهای امنیتی ناشی از این جنگ مشورت کند. همچنین، ترکیه نیز چندین بار، از جمله در سال‌های ۲۰۰۳ (به دلیل جنگ عراق) و ۲۰۱۲ (به دلیل درگیری در سوریه)، این ماده را فعال کرده است.

بنابراین، فعال‌سازی ماده چهار، نشان‌دهنده یک بحران امنیتی جدی است، اما به طور مستقیم به معنای آغاز جنگ نیست. بلکه یک گام مهم برای هماهنگی و اتخاذ یک رویکرد مشترک توسط اعضای ناتو در برابر یک تهدید خارجی محسوب می‌شود.