حساب فارسی وزارت خارجه اسرائیل با تمسخر: «چرا هنوز تصاویر خلبانان اسیر شده ما را منتشر نکردید؟ ما خیلی نگرانیم»

بی بی سی: در روزهای اخیر،‌ رسانه‌های داخل ایران و بعضی مقامات، گزارش‌های متعددی از «هدف قرار گرفتن چند جنگنده اف-۳۵ نیروی هوایی اسرائیل» منتشر کرده‌اند. انتشار این گزارش‌‌ها در جریان جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل آغاز شد و همچنان ادامه دارد. اسرائیل این گزار‌ش‌ها را رد و اعلام کرد همه هواپیما‌ و خلبانانش سالم به پایگاه‌های خود بازگشته‌اند.

در گزارش‌های بعضی رسانه‌ها و مقام‌های ایران در مورد هدف قرار دادن این هواپیما - که پیشرفته‌ترین جنگنده‌ غربی شناخته می‌شود- حتی به محل سقوط آنها «نزدیک ورامین، تبریز و کرمانشاه» اشاره شده و حتی ادعای «دستگیری یک خلبان زن اسرائیلی پس از خروج اضطراری» مطرح شده است.

حساب فارسی وزارت خارجه اسرائیل در شبکه ایکس با بازنشر مصاحبه‌ای در تلویزیون ایران که این ادعا‌ها را مطرح و سرنگون کردن این هواپیما‌ها را شاهکار می‌خواند، آن را تمسخر کرده و نوشته «چرا هنوز تصاویر خلبانان اسیر شده ما را منتشر نکردید؟ ما خیلی نگرانیم.»

در یک گفت‌وگو در تلویزیون ایران، مصاحبه‌شونده‌ در جواب سوال مجری درباره دلیل نشان ندادن «عکس و فیلمی از جنگنده ساقط‌شده» آن را به مسائل امنیتی و نظامی ربط می‌دهد و از پاسخ مستقیم سرباز می‌زند.
ایران بعضی رادارها مانند سامانه روسی Nebo-M را برای افزایش احتمال شناسایی جنگنده‌های اف-۳۵ و دیگر هواپیماهای پنهانکار به کار گرفته بودآیا ایران توانایی ردیابی و هدف قراردادن جنگنده‌های اف ۳۵ را دارد؟
ادعای مقامات و رسانه‌های ایران، توجه چندانی در رسانه‌های جهان و میان تحلیلگران دفاعی جلب نکرده است. جاستین برانکو استاد و پژوهشگر نیروی هوایی و فناوری در اندیشکده بریتانیایی موسسه سلطنتی خدمات متحد، (RUSI) به بی‌بی‌سی می‌گوید که چنین ادعاهایی باتوجه به توانایی‌های نظامی ایران اعتبار ندارد.

او با اشاره به توانایی‌های شناخته‌شده ایران در دفاع هوایی می‌گوید: «هرچند ایران بعضی رادارها مانند سامانه روسی Nebo-M را برای افزایش احتمال شناسایی جنگنده‌های اف-۳۵ و دیگر هواپیماهای پنهانکار به کار گرفته بود، اما توانایی فنی برای ردیابی جنگنده‌های رادار گریز مانند اف-۳۵ را نداشت؛ چه برسد که بتواند با این هواپیماها درگیر شود. آن هم در شرایطی که بخش عمده‌ رادارهای پدافند هوایی و سامانه‌های موشکی برد بلند آن به‌سرعت در آغاز درگیری‌ها نابود شد.»

ایران درسال‌های اخیر از انواع موشک‌های ضدهوایی تولید‌شده در کشور پرده‌برداری کرد. اما در بررسی‌های موسسات مطالعات نظامی، از جمله در گزارش جامع آژانس اطلاعات دفاعی وزارت دفاع آمریکا در مورد توانایی نظامی ایران درباره کارایی این سامانه‌ها ابزار تردید شده است: «اگرچه ایران در توسعه و استقرار سامانه‌های مختلف پدافند هوایی - از جمله باور-۳۷۳ و دیگر سامانه‌های تولید داخل - پیشرفت‌هایی کرده، اما این سامانه‌ها دارای محدودیت‌هایی در کارایی هستند. عملکرد این سامانه‌ها همچنان در مقایسه با سامانه‌های پیشرفته غربی یا روسی ضعیف‌تر ارزیابی می‌شود، به‌ویژه از نظر رهگیری هدف، برد درگیری و قابلیت‌های یکپارچه‌سازی. به طور کلی، پدافند هوایی ایران به‌عنوان یک عامل بازدارنده در نظر گرفته می‌شود، اما در برابر جنگنده‌های مدرن سامانه‌های نفوذناپذیر یا مؤثری نیست.»
آیا مدرکی از سرنگونی اف ۳۵‌های اسرائیل وجود دارد؟
علاوه بر برآوردهای فنی و نظامی، مدارکی که می‌تواند ادعای ایران را تایید کند انتشار تصویر لاشه‌ هواپیما با شماره سریال روی بدنه آن است که به‌راحتی قابل راستی‌آزمایی است. اما تاکنون جز چند تصویر تولید‌شده با هوش مصنوعی یا لاشه هواپیماهای جنگی دیگر که به درگیری اخیر ربطی ندارد و همچنین تصویرهایی از جنگنده‌های سرنگون‌شده روسیه در اوکراین، تصویر دیگری که مورد توجه رسانه‌های بی‌طرف یا محققان نظامی قرار گرفته باشد، منتشر نشده است.

این رفتار در تناقض با سرنگون شدن پهپادهای اسرائیل است. رسانه‌های ایران تصویرهای روشنی از دو پهپاد اسرائیل که در جریان جنگ هدف پدافند قرار گرفتند را منتشر کرده‌اند و اسرائیل هم سرنگون شدن این دو پهپاد را تایید کرده است. گرچه رسانه‌ها تعداد پهپادهای سرنگون شده اسرائیل را تا ۱۷ فروند اعلام کرده‌اند همچنان مدارک معتبری از لاشه همه این پهپاد‌ها منتشر نشده است.
آیا نشانه‌ای از اسارت خلبان‌های اسرائیل وجود دارد؟
با وجود ادعا‌های مطرح شده از طرف ایران در مورد اسارت خلبان‌ یا خلبان‌های اسرائیل،‌ هیچ تصویری از هیچ اسیری منتشر نشده است و حتی اشاره‌ای هم به هویت «خلبان یا خلبانانی» نشده که ایران ادعا می‌کند اسیر کرده است.

سال‌ها درگیری نظامی ارتش اسرائیل با حماس و حزب‌الله لبنان،‌ و موارد اسارت نیروهای اسرائیل در سال‌های قبل نشان می‌دهد که جامعه اسرائیل در مورد اسارت نیروهای نظامی حساس است و چنین خبرهای را نمی‌توان پنهان کرد.

برای نمونه ربوده شدن الداد رگب و اهود گولدواسر دو سرباز اسرائیل به دست حزب‌الله لبنان به جنگ سال ۲۰۰۶ اسرائیل و حزب‌الله ختم شد. در همان سال ربوده شدن گیلعاد شلیط به دست حماس، باعث درگیری نظامی و بحرانی سیاسی در اسرائیل شد.

در اسرائیل رسانه‌هایی هم که مستقل از دولت عمل می‌کنند، در سال‌های اخیر آزادانه اسارت و ربوده شدن نیروهای نظامی را گزارش کرده‌اند. همچنین نیروهای سیاسی مخالف دولت بنیامین نتانیاهو در دو سال اخیر،‌ اقدامات دولت و تلفات ارتش اسرائیل را بارها به چالش کشیده‌اند.

اما رسانه‌های اسرائیل هنوز گزارشی از اسارت یا سرنگونی هواپیماهای اسرائیل منتشر نکرده‌اند و گزارش‌های رسانه‌های ایران را «تبلیغات حکومت» خوانده‌اند.
طراحی بدنه و مواد استفاده‌شده در ساخت بدنه اف-۳۵ آن را برای رادارهای دشمن تقریباً نامرئی می‌کندویژگی‌های اف-۳۵ چیست؟
در حالی که شمار دقیق هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی اسرائیل محرمانه است اما گزارش‌های رسانه‌ها و گفته‌های مقامات این کشور نشان می‌دهد که اسرائیل حدود ۴۰ فروند اف ۳۵، حدود ۷۵ اف۱۵ و بیش از ۱۹۰ اف ۱۶در اختیار دارد. در مورد اینکه چه تعداد از این هواپیما‌ها عملیاتی هستند اطلاعاتی در دست نیست.

تصویرهایی که نیروی هوایی اسرائیل از حمله‌های هوایی به ایران منتشر کرده‌است هوایپما‌های اف ۱۵ و اف ۱۶ مجهز به بمب‌های سنگین هدایت‌شونده را نشان می‌دهد. همچنین گزارش‌هایی از ورود جنگنده‌های اف - ۳۵ به ایران منتشر شده است.

اما شاید دلیل توجه رسانه‌ها و مقامات ایران به این جنگنده، ویژگی‌های منحصر به فرد آن و سوابق این هواپیما باشد که بارها در رسانه‌ها مطرح و خبرساز شده است.

جنگنده اف-۳۵ معیاری جهانی برای هواپیماهای جنگی نسل پنجم است. طراحی بدنه و مواد استفاده‌شده در ساخت بدنه اف-۳۵ آن را برای رادارهای دشمن تقریباً نامرئی می‌کند. اما این تنها ویژگی این هواپیما نیست.

فلسفه طراحی اف ۳۵ بر سه ستون استوار است که آن را از تمام نسل‌های قبلی جنگنده‌ها متمایز می‌کند.

پنهان‌ ماندن: شکل بدنه، مواد به کار رفته در ساخت و سیستم‌های داخلی اف-۳۵ باعث می‌شود که تا حد زیادی از دید رادارها پنهان بماند. این هواپیما در رادار دشمن ممکن است به شکل یک پرنده دیده شود یا به طول کامل مخفی بماند.

حسگرهای پیشرفته: شاید اغراق‌آمیز باشد اما بعضی گزارش‌ها این هواپیما را یک ابرکامپیوتر پرنده توصیف کرده‌اند. رادارها و حسگرهای پیشرفته آن، به خلبان دیدی۳۶۰ درجه می‌دهد و خلبان می‌تواند با کلاه خود هدف‌یابی کند. این هواپیما در حال پرواز اطلاعات گسترده‌ای را جمع آوری می‌کند که برای بخش‌های دیگر عملیات حیاتی است.

جنگ شبکه‌محور: این هواپیما اطلاعات جمع‌آوری‌کرده را همزمان از طریق شبکه‌ای امن با فرماندهی و گروه عملیاتی به اشتراک می‌گذارد که به عنوان یک ویژگی انقلابی در صنایع نظامی شناخته می‌شود.

تمرکز بر این ویژگی‌ها باعث شده که اف-۳۵ با حداکثر ارتفاع پرواز ۱۵ کیلومتر و حداکثر سرعت ۱۹۰۰ کیلومتر بر ساعت، جزو بلند‌پروازترین یا سریع‌ترین جنگنده‌های موجود نباشد و برای نفوذ به آسمان دشمن بیشتر به قابلیت پنهان‌ماندن از دید رادار متکی بماند.
چرا اف ۳۵ برای اسرائیل مهم است؟
در حالی که بیش از دوازده کشور از اف-۳۵ استفاده می‌کنند، نسخه اسرائیلی آن، اف-۳۵آی «ادیر» منحصربه‌فرد است. اسرائیل تنها کشور شریک در برنامه اف-۳۵ است که از ایالات متحده اجازه دریافت کرده تا تغییرات عمیق و بومی را بر روی این هواپیما اعمال کند و آن را به یک سیستم تسلیحاتی سفارشی متناسب با نیازهای استراتژیک خاص خود تبدیل کند. این تغییرات در مغز الکترونیکی و قابلیت‌های تسلیحاتی هواپیما متمرکز شده‌اند. درباره ماهیت این تغییرات اطلاعات کم اما بسیار تخصصی در دست است.

اما آنچه به این هواپیما جایگاه ویژه‌ای در نیروی هوایی اسرائیل می‌دهد، دکترین دیرینه اقدام پیش‌دستانه اسرائیل است. این کشور در دهه‌های اخیر تلاش کرده تهدید‌ها را پیش از آنکه عملی شوند از بین ببرد. عملیات تهاجمی مخفیانه بدون دیده شدن در رادارهای کشورهای دیگر، قابلیتی تعیین‌کننده در اجرای این سیاست است.

و البته خرید و تجهیز مدرن‌ترین جنگنده جهان - بین هواپیماهایی که آمریکا آنها را به کشورهای دیگر هم می‌فروشد - هزینه‌ سنگینی دارد که دستکم بیش از ۱۰۰میلیون دلار برای هر فروند برآورد می‌شود.

از همین رو کارشناسان بر این باورند که شاید دلیل تمرکز جمهوری اسلامی ایران بر این جنگنده و ادعای سرنگون کردن آن، علاوه بر هواپیمایی که نماد برتری هوایی اسرائیل در منطقه است، به نوعی نشانه گرفتن دکترین اقدام پیش‌دستانه این کشور هم باشد.
مهم‌ترین سامانه برد بلند چین، اچ‌کیو-۹ (HQ-9) است که عملکردی مشابه سامانه روسی اس ۳۰۰ داردآیا چین دفاع هوایی موثر در برابر اف-۳۵ در اختیار دارد؟
یکی از ادعا‌ها و خبرهای بدون منبع که در روزهای اخیر در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شد، در ارتباط با تلاش یا حتی موفقیت ایران در خرید سامانه دفاع هوایی مدرن از چین بود.

مهم‌ترین سامانه برد بلند چین، اچ‌کیو-۹ (HQ-9) است که عملکردی مشابه سامانه روسی اس ۳۰۰ دارد. جاستین برانک پژوهشگر نیروی هوایی و فناوری در اندیشکده روسی (RUSI) در این مورد به بی‌بی‌سی می‌گوید: «سامانه‌های پدافند هوایی یکپارچه چینی و روسی شامل رادارها و حسگرهایی هستند که در برخی شرایط قادر به شناسایی، ردیابی و حتی درگیر شدن با اف-۳۵ هستند. با این حال، حتی اگر چین یا روسیه با فروش مدرن‌ترین سامانه‌های خود به ایران موافقت کنند، نصب و راه‌اندازی عملیاتی چنین شبکه پدافندی پیچیده و یکپارچه‌ با حسگرهای چند لایه و چند ایستگاهی، سال‌ها زمان می‌برد. و احتمال زیادی وجود دارد که اسرائیل با دیدن چنین تحرکاتی جلوی راه‌اندازی را بگیرد.»
آیا چین جنگنده مدرن و رادارگریز ساخته است؟
در روزهای اخیر همچنین گزارش‌هایی بدون منبع درباره علاقه ایران به خرید جنگنده‌های پیشرفته چینی منتشر شده است. چین در سال‌های اخیر چند مدل پیشرفته هواپیمای جنگی تولید کرده است. دو مدل جی ۱۶ و جی سی ۱۰، به عنوان پاسخ‌های چین به هواپیما‌های اف ۱۵ و اف ۱۶ شناخته می‌شوند. هردو براساس هواپیماهای روسی ساخته شده و ارتقا یافته‌اند. اما هیچ کدام از این هواپیماها در شرایط جنگی آزمایش نشده‌اند.

چین همچنین هواپیمایی با نام جی ۲۰ تولید کرده که بیشتر پاسخی به هواپیمای اف ۲۲ آمریکا و تا حدودی اف ۳۵شناخته می‌شود. هرچند این هواپیما هم در مرحله توسعه و آزمایش است و به نظر نمی‌رسد با توجه به بکار رفتن تکنولوژی‌های محرمانه نظامی، در فهرست فروش تسلیحاتی چین قرار داشته باشد.