معمای ایران؛ چرا ایرانیان با رژیمی که از آن متنفرند، می‌ایستند؟

چرا ایرانی‌ها در کنار رژیم می‌ایستند - حتی زمانی که از آن متنفرند؟
ان‌دی‌تی‌وی – آدیتی بادوری (نویسنده: روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی)

یک بار دیگر، تغییر رژیم به دستور کار بازگشته است. آنچه به عنوان یک عملیات نظامی توسط اسرائیل برای نابودی تأسیسات هسته‌ای ایران آغاز شد، به زودی به درخواست‌هایی برای تغییر رژیم در این کشور تبدیل گشت. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، پیام‌های ویدیویی ضبط کرده و مستقیماً از مردم ایران درخواست کرد و به آن‌ها اطمینان داد که اسرائیل با آن‌ها مشکلی ندارد و با رژیم آن‌ها مخالف است. حتی ایالات متحده نیز به این هم‌نوایی پیوست و رئیس‌جمهور دونالد ترامپ در "تروث سوشال" نوشت: "استفاده از اصطلاح "تغییر رژیم" از نظر سیاسی صحیح نیست، اما اگر رژیم فعلی ایران نتواند ایران را دوباره به عظمت برساند، چرا نباید تغییر رژیم رخ دهد؟؟؟ MIGA!!!"

در همین حال، موشک‌ها و پهپادها بین دولت یهودی و جمهوری اسلامی به این سو و آن سو پرواز می‌کردند تا اینکه ایالات متحده مداخله کرد. ابتدا سه سایت اصلی هسته‌ای، از جمله فردو که در زیر کوه دفن شده است، بمباران شدند – اثربخشی این حملات هنوز در حال بررسی است – و سپس آتش‌بس اعلام شد و جنگ ۱۲ روزه، حداقل در حال حاضر، به پایان رسید.

چه کسی خواهان تغییر رژیم است؟
پس از اعلام آتش‌بس چه دیدیم؟
تصاویر منتشر شده از تهران حاکی از شادی و جشن بود. اگر کسانی هستند که از عدم وقوع تغییر رژیم سوگوارند، ما آن‌ها را نمی‌بینیم – حداقل در داخل ایران. بیشتر ناراضیان در خارج از ایران باقی مانده‌اند. در میان این افراد، صدای‌ترین و شاید شناخته‌شده‌ترین فرد، شاهزاده رضا پهلوی دوم، وارث آخرین شاه ایران است.

در اینجا، به یاد دوست ایرانی‌ام X می‌افتم. او در دهه شصت زندگی خود، مطلقه، مادری تنها، و دارای تابعیت دوگانه ایرانی-آمریکایی است. او از رژیم متنفر است و بی‌خدا است. به یاد می‌آورم اولین بار که برای سوار کردن او از فرودگاه دهلی رفتم. پرواز ماهان ایر از تهران رسیده بود و چیزی که بیشتر از همه مرا شگفت‌زده کرد این بود که چگونه زنان مسافر به محض ورود به ترمینال فرودگاه دهلی حجاب‌های خود را برداشتند. دوست من نیز همین کار را کرد. اما نکته اینجاست: او غرب را مقصر رژیم تئوکراتیک می‌داند و از اسرائیل حتی بیشتر از رژیم متنفر است. چرا؟ نه به خاطر اینکه ضد یهود است؛ او دوستان یهودی دارد. اما به گفته او، به دلیل کارهایی که اسرائیل با فلسطینی‌ها کرده است، و اینکه چگونه دائماً کشورهای منطقه را تحریک می‌کند.

ایرانی‌ها خواهان تغییرند
چرا این مثال را مطرح می‌کنم؟ چون او نماینده بخش بزرگی از افکار عمومی ایران است. پسر او و دوستانش – یک نسل جوان‌تر – به همان اندازه منتقد رژیم هستند. آن‌ها از اینکه چگونه رژیم میلیاردها دلار را با حفظ گروه‌های نیابتی در سراسر منطقه هدر داده است، ناراضی‌اند – گروه‌های سنتی مانند حماس و حزب‌الله، گروه‌های جدیدتر مانند حوثی‌ها، و شبه‌نظامیان شیعه متعدد در عراق که حقوق‌بگیر ایران هستند. البته، آن‌ها نسبت به فلسطینی‌ها همدلی دارند و فکر می‌کنند ایران باید سهم خود را برای کمک به آن‌ها انجام دهد، اما نه با آموزش و تسلیح حماس. در عوض، آن‌ها می‌گویند، این پول می‌توانست برای مراقبت از ایرانیان استفاده شود که از تحریم‌ها و بیکاری رنج می‌برند، و بسیاری مجبورند برای یافتن شغل به کشورهایی مانند امارات متحده عربی مهاجرت کنند، کشورهایی که تا چند دهه پیش خود فقیر و بسیار عقب‌مانده‌تر از ایران بودند. با این حال، آن‌ها در مخالفت خود با بازگشت وارث شاه متحد هستند. آن‌ها می‌پرسند، اصلاً چرا شاه خلع شد؟

اینکه تعداد فزاینده‌ای از ایرانیان خواهان تغییر هستند، در انتخابات ریاست‌جمهوری که سال گذشته در ایران برگزار شد، آشکار بود. با وجود مرگ غم‌انگیز رئیس‌جمهور ابراهیم رئیسی، ایرانیانی که به پای صندوق‌های رأی رفتند، فردی را انتخاب کردند که به آن‌ها وعده تغییر و آزادی‌های شخصی داده بود: مسعود پزشکیان. اینکه او مدت کوتاهی پس از شورش‌ها و اعتراضات بر سر پوشش زنان و مرگ مهسا امینی انتخاب شد، گواه تغییری است که بسیاری از ایرانیان آرزویش را داشتند. در واقع، سال‌هاست که ایرانیان در شهرهایی مانند تهران به فعالیت‌هایی مانند رقص غربی و یوگا – به صورت مخفیانه – مشغول بوده‌اند. بسیاری به ادیان دیگر گرویده‌اند – اما برای این کار به خارج از کشور رفته‌اند. پس از بازگشت، آن‌ها دوباره زندگی را به عنوان مسلمانان که در جمهوری اسلامی ملزم به آن هستند، از سر می‌گیرند و اعتقاد جدید خود را مخفیانه انجام می‌دهند.

ماجراجویی‌های نادرست غرب باید درسی باشد
با این حال، یک تغییر رژیم اجباری و تحمیلی ممکن است راه حل نباشد.
طی دو دهه گذشته، چنین ماجراجویی‌های (نادرستی) در منطقه تنها باعث هرج و مرج، خشونت و تخریب شده است، نه تنها در کشورهای مربوطه بلکه در سراسر منطقه.

به مدت ۲۰ سال، ایالات متحده جنگی را علیه طالبان در داخل افغانستان به راه انداخت، تنها برای اینکه قدرت را دوباره به آن‌ها واگذار کند. اما در این فرآیند، کشورهای همسایه گرمای رادیکالیسم و تروریسم را احساس کردند. در اینجا نیز، برنامه‌ها و مذاکرات برای بازگرداندن پادشاه به جایی نرسید.

تغییر رژیم در عراق، بر اساس پیش‌فرض غلط وجود سلاح‌های کشتار جمعی در این کشور، تنش‌ها را برافروخت و داعش (دولت اسلامی عراق و شام) را ایجاد کرد. به طرز متناقضی، نفوذ ایران در عراق را نیز افزایش داد. عراق هنوز به ثبات و امنیت دست نیافته است.

جدیدترین تغییر رژیم، در سوریه، یک عضو سابق داعش را به قدرت رسانده است. در حالی که درست است که کمتر کسی برای رژیم سقوط کرده بشار اسد اشک ریخت، شش ماهی که دولت موقت احمد الشرع با حمایت فراوان از جهان عرب، ترکیه، اتحادیه اروپا و ایالات متحده مسئولیت را بر عهده داشته است – مهم‌ترین وقایع، قتل‌عام اقلیت‌های علوی و مسیحی در منطقه ساحلی، و بمب‌گذاری اخیر کلیسا توسط یک بمب‌گذار انتحاری داعش بوده که حداقل ۲۵ کشته بر جای گذاشت.

به همین ترتیب، تغییر رژیم در لیبی نیز هرج و مرج ایجاد کرد و داعش را جسورتر ساخت، راه را برای ورود آن به شمال آفریقا هموار کرد و کشور را به یک جنگ داخلی کشاند که همچنان ادامه دارد.

ایران متفاوت است
ایران، از سوی دیگر، قلمرو وسیعی دارد، جمعیتی بسیار بزرگ‌تر از همه موارد بالا، تحصیل‌کرده است و جهان‌بینی خاص خود را دارد. علاوه بر این، رژیم حاکم یک رژیم اقلیت نیست مانند رژیم صدام حسین یا اسد. همچنین، رهبر معظم، هرچند دارای کاستی‌هایی باشد، قابل مقایسه با کسی مانند معمر قذافی فقید نیست.

هرگونه تلاش برای تغییر رژیم مهندسی شده توسط نیروهای خارجی، و به ویژه غربی، مطمئناً هرج و مرج و اختلال بسیار بیشتری را به دنبال خواهد داشت. مانند بسیاری از هندی‌ها، بسیاری از ایرانی‌ها به غرب بی‌اعتماد هستند. این به دلیل آن است که در تصور عمومی، آن‌ها غرب را به تقویت رژیم فاسد آخرین شاه؛ مهندسی کودتای ۱۳۳۲ علیه دولت دموکراتیک محمد مصدق، که به نوبه خود راه را برای به قدرت رسیدن رژیم اسلامی آیت‌الله روح‌الله خمینی در تهران هموار کرد؛ حمایت از صدام حسین علیه ایران در جنگ هشت ساله ایران و عراق؛ و اکنون حمایت از اشغال اراضی فلسطینی توسط اسرائیل، گناهکار می‌دانند. نه ارتش و نه سپاه پاسداران نخبه بدون جنگ تسلیم نخواهند شد، در حالی که ما با ارواحی مانند گروه‌هایی چون داعش روبرو هستیم که از بقایای ارتش عراق پدید آمدند.

ملت، نه رژیم
علاوه بر این، در حالی که درگیری‌های اخیر آسیب‌پذیری‌های رژیم تئوکراتیک در ایران را آشکار کرده است، هیچ جایگزین مناسبی در داخل یا خارج از کشور برای جایگزینی آن وجود ندارد. از سوی دیگر، دیدن نابودی کشور خود، دیدن ترور بی‌مجازات دانشمندان هسته‌ای یا بمباران پخش‌های عمومی، به معنای حمله به ملت خود است، نه یک رژیم. این معمولاً منجر به همبستگی مردم با دولت خود می‌شود، هرچند که در غیر این صورت از آن خوششان نیاید.

بنابراین، دلایل بیشتری وجود دارد که باور کنیم ایرانی‌ها از تغییر رژیم با مانور غرب استقبال نخواهند کرد. علاوه بر این، ایالات متحده هیچ جایگزین مناسبی ارائه نکرده است. تنها جایگزین تا کنون به نظر می‌رسد وارث آخرین شاه باشد، اما بیشتر ایرانی‌ها او را دور و بی‌خبر از واقعیت‌های داخلی ایران می‌دانند.

تونس را به یاد دارید؟
تغییر رژیم همچنین پتانسیل گسترش شکاف‌ها و تحریک اقلیت‌هایی مانند بلوچ‌ها، کردها و آذری‌ها را برای درخواست خودمختاری بیشتر، یا حتی جدایی دارد. این مطمئناً به فراتر از مرزهای ایران به سرزمین‌های کشورهای همسایه مانند پاکستان، ترکیه، بحرین، عربستان سعودی و آذربایجان سرایت خواهد کرد. این یک نسخه واضح برای فاجعه است که هند نیز از آن مصون نخواهد ماند.

بنابراین، هرگونه تحول باید از درون، از داخل جامعه ایران، توسط خود ایرانیان انجام شود. این همان چیزی است که به عنوان مثال، تغییر رژیم در تونس را بسیار مؤثرتر و پایدارتر کرده است. تونس، جایی که بهار عربی آغاز شد، منتظر یا وابسته به نیروهای خارجی برای مهندسی تغییر نشد. این توسط خود تونسی‌ها اجرا شد. هر بهار ایرانی نیز باید در ایران آغاز شود.