چرا گنبد آهنین اسرائیل نتوانست تمام موشک‌های ایران را رهگیری کند؟

یورونیوز: علیرغم اعلام «موفقیت بزرگ» اسرائیل در مقابله با حمله ایران توسط موشک های بالیستیک مافوق صوت و پهپادهای انتحاری، برخی محدودیت‌های عملیاتی «گنبد آهنین» آشکار شدند. در همین حال یک مقام ارشد آمریکایی، هشدار داد که اسرائیل ممکن است با کاهش شدید ذخایر موشک‌های رهگیر «پیکان» روبه‌رو باشد.

علیرغم اعلام «موفقیت بزرگ» اسرائیل در مقابله با حمله ایران توسط موشک های بالیستیک مافوق صوت و پهپادهای انتحاری، ضبط واقعیت و صحنه‌های برخی انفجارها در داخل خاک اسرائیل و همچنین تصدیق غیرمستقیم به اینکه برخی موشک‌ها پدافند هوایی را دور زده اند، شکاف‌هایی را در مورد یکی از پیشرفته ترین سامانه‌های دفاعی جهان یعنی گنبد آهنین، آشکار کرده است.
«گنبد آهنین» چگونه کار می کند و چرا در رهگیری ناکام ماند؟
در همین‌باره تراویس هاولی، تحلیل‌گر امنیت ملی و افسر پیشین اطلاعات نیروی هوایی آمریکا می‌گوید که سامانه پدافندی «گنبد آهنین» مسئول رهگیری موشک‌های بالیستیک پرتاب‌شده از سوی ایران نیست.

او در گفت‌وگو با شبکه ILTV توضیح داد: «گنبد آهنین اساساً برای رهگیری موشک‌های بالیستیک طراحی نشده است. این سامانه بیشتر برای موشک‌ها و خمپاره‌های کوتاه‌برد، مانند تسلیحاتی که حماس به‌سوی سرزمین‌های اسرائیلی شلیک می‌کند، به‌کار می‌رود.»

�"�İran Devrim Muhafızları, şafak vaktinde İsrail’e fırlattığı füzelerin görüntülerini yayınladı.#iran #israil #tehran #telaviv #israel #sondakika pic.twitter.com/8BODPj9HvM

— GÖKHAN TAŞKIN (@bengokhantaskin) June 17, 2025

وی افزود: «با این‌ حال، گنبد آهنین در مواقع ضروری می‌تواند به‌عنوان خط دفاعی نهایی وارد عمل شده و برخی از این موشک‌های بالیستیک را نیز رهگیری کند. اما مسئولیت اصلی رهگیری موشک‌های بالیستیک بر عهده سامانه پیشرفته‌تر «پیکان» است.»

سامانه «پیکان» توسط صنایع هوافضای اسرائیل (IAI) توسعه یافته و برای مقابله با تهدیدهای موشکی دوربرد از جمله موشک‌های بالیستیک طراحی شده است. در روزهای اخیر، با توجه به موج پرتاب موشک‌های ایرانی، نقش این سامانه نسبت به گنبد آهنین پررنگ‌تر شده است.

با وجود توسعه این سامانه و تجهیز آن به رادارهای پیشرفته برای شناسایی موشک‌ها و رهگیری آن در هوا، برای مقابله با موشک‌های بالستیک پرسرعت که از جو خارج می‌شوند طراحی نشده است.
چرا رهگیری موشک‌های فاتح و قیام دشوار است؟
*    سرعتی بیش از ۱۲ برابر سرعت صوت
*    ارتفاع بسیار بالا در خارج از جو
*    زمان رسیدن بسیار کوتاه (تقریباً ۱۲ دقیقه)
*    و مسیری غیرخطی که پیش‌بینی آن‌ها را دشوار می کند.

این ویژگی‌ها اثربخشی سیستم‌هایی مانند گنبد آهنین را محدود می‌کند، به ویژه اگر با سایر سامانه های دفاعی سطح بالاتر مانند «پیکان» و «پاتریوت» یکپارچه نشوند.
تاکتیک ایرانی: آتش همزمان
عامل تعیین‌کننده در نفوذ به سپر دفاعی اسرائیل نه تنها توسعه موشک‌های ایرانی، بلکه تاکتیک نظامی بود که تهران به کار گرفت. پرتاب همزمان تعداد زیادی موشک و پهپاد، فشار زیادی را بر سیستم دفاعی وارد کرد و سیستم هشدار اولیه را با چندین هدف درگیر کرد. ترکیب موشک‌های سریع با پهپادهای کند، حواس‌ها را پرت کرده و منابع دفاعی را در چندین جبهه توزیع کرد.

تراویس هاولی در ادامه می‌گوید: «به هدف خوردن موشک‌ها را می‌توان تا حدی شکستِ کل سامانه یکپارچه پدافند هوایی دانست. اما باید توجه داشت که رسیدن به موفقیت کامل یا رهگیری ۱۰۰٪ بسیار دشوار است، به‌ویژه زمانی‌ که دشمن در یک نوبت، ده‌ها موشک بالیستیک بین ۵۰ تا ۱۰۰ فروند شلیک می‌کند.»

او با تأکید بر فشار ناشی از «حملات موجی» (salvos) می‌افزاید که حتی پیشرفته‌ترین سامانه‌های دفاعی جهان نیز ممکن است در برابر چنین حجم بالایی از حملات، دچار اختلال یا کاهش عملکرد شوند.

Of of of İsrail alev alev...�"� pic.twitter.com/wxtzv4HQmO

— Teramiciyn �'� (@Ciyelii) June 15, 2025

ظرفیت دفاعی محدود گنبد آهنین
هر سامانه دفاعی محدودیت‌هایی برای توانایی خود دارد و «گنبد آهنین» نیز از این قاعده مستثنی نیست. یکی از این محدودیت‌ها، ذخایر موشک‌های رهگیر آن است. هر باتری حداکثر شامل ۶۰ موشک رهگیر است و اسرائیل تنها حدود ۱۰ باتری از این سیستم دارد. این بدان معنی است که تنها قادر به مقابله با تعداد محدودی از تهدیدات در همان لحظه است.

بنابراین، هنگامی که ده ها موشک به طور همزمان هدایت می شوند، سیستم دفاعی شروع به عقب ماندن از رهگیری می‌شود.
کاهش شدید ذخایر موشک‌های رهگیر اسرائیل
به گزارش وال استریت ژورنال به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی، اسرائیل ممکن است با کاهش شدید ذخایر موشک‌های رهگیر «پیکان» روبه‌رو باشد. این هشدار در ششمین روز از درگیری تمام‌عیار میان ایران و اسرائیل منتشر شده، در حالی‌که این کشور هدف موج بی‌سابقه‌ای از پرتاب موشک‌های بالیستیک قرار گرفته است.

با این حال ارتش دفاعی اسرائیل کمبود احتمالی در ذخایر خود را تأیید نکرده و اعلام کرده: «ارتش اسرائیل آماده و مهیای مواجهه با هر سناریویی است.»

این در حالی است که گزارش آمریکایی می‌گوید واشنگتن از ماه‌ها پیش نسبت به فشار موجود بر ذخایر پدافندی اسرائیل آگاه بوده است. در پاسخ، پنتاگون سامانه‌های پاتریوت و تاد (THAAD) را به منطقه اعزام کرده و ناوشکن‌های نیروی دریایی آمریکا نیز در حال کمک به رهگیری موشک‌های ورودی از دریا، هوا و زمین هستند.
نتایج استراتژیک: آیا توازن قدرت تغییر کرده است؟
برجسته‌ترین نتیجه این حمله پیام سیاسی و نظامی فرستاده شده از سوی ایران بود که اسرائیل دیگر مصون از ضربات مستقیم نیست. سامانه‌های دفاعی صددرصد ایمن نیستند. تکیه صرف بر فناوری، دیگر تضمین کامل امنیت نیست و موشک‌های ایران دقیق‌تر، سریع‌تر و مؤثرتر شده‌اند.

از سوی دیگر، اسرائیل به ویژه در داخل کشور ناامیدی نسبی را تجربه کرده است. پرسش‌هایی در مورد اینکه آیا این سامانه‌ها قادر به مقابله با چالش‌های آینده هستند؟