افشای اسناد محرمانه؛ «روسیه به صورت پنهان در حال نوسازی تاسیسات هسته‌ای نظامی است»
+3
رأی دهید
-11
بی بی سی: نشریه آلمانی اشپیگل گزارش داده است که مقام‌های روسیه در چند سال اخیر، فعالانه اما پنهانی، پروژه‌ای گسترده برای نوسازی تاسیسات هسته‌ای نظامی خود را دنبال می‌کنند. این نشریه با همکاری مرکز پژوهشی مستقل دن‌واچ در دانمارک، نتایج یک تحقیق مشترک را منتشر کرده است.در این گزارش آمده است که خبرنگاران این دو نهاد به صدها نقشه دقیق و اسناد محرمانه دیگر دست یافته‌اند که نشان می‌دهند «نوسازی عظیم» زرادخانه هسته‌ای روسیه چگونه در حال انجام است. به عنوان نمونه، این اسناد جزئیاتی از پایگاه موشکی «یاسنی» در استان اورنبورگ، واقع در جنوب رشته‌کوه‌های اورال را فاش می‌کنند.
پایگاه یاسنی یکی از ۱۱ نقطه در خاک روسیه است که از آنجا امکان پرتاب موشک‌های دوربرد زمینی، از جمله موشک‌های مجهز به کلاهک هسته‌ای وجود دارد.
پایگاه موشکی «یاسنی» در استان اورنبورگبه گفته نویسندگان این گزارش افشاگرانه، «خبرنگاران در مجموع بیش از دو میلیون سند مربوط به خریدهای نظامی روسیه را بررسی کرده‌اند که مرکز پژوهشی دن‌واچ طی ماه‌ها از پایگاه داده‌های عمومی استخراج کرده است».آنها توضیح می‌دهند: «مقام‌های روسیه به تدریج دسترسی به این پایگاه داده را محدود کرده‌اند، اما ما با بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال گوناگون، از جمله شبکه‌ای از سرورها در روسیه، قزاقستان و بلاروس، توانستیم این محدودیت‌ها را دور بزنیم».
با این حال ابعاد این عملیات نوسازی را می‌توان به صورت بصری نیز ارزیابی کرد. برای این کار کافی است عکس‌های ماهواره‌ای منتشرشده از این منطقه را که با فاصله چند سال گرفته شده، با یکدیگر مقایسه کنیم.
نویسندگان گزارش مشخص نکرده‌اند عکس‌های «پیش از تغییرات» (سمت چپ تصویر) دقیقا چه زمانی ثبت شده‌اند، اما تصاویر «پس از تغییرات» (در سمت راست) مربوط به سال ۲۰۲۴ هستنددر جایی که پیش‌تر تنها «درپوش سیلوی پرتاب موشک و چند ساختمان بی‌اهمیت با حصاری کوتاه» دیده می‌شد، حالا مجموعه‌هایی کامل از تاسیسات نظامی ساخته شده که با سه لایه حصار با ولتاژ بالا احاطه شده‌اند.
در سراسر این محوطه دوربین‌های نظارتی نصب شده و تدابیر دفاعی لازم نیز به اجرا درآمده است، از جمله نقاط شلیک با کنترل از راه دور، تله‌های انفجاری با نارنجک، و سامانه‌های مدرن پدافند هوایی.
در برخی تصاویر می‌توان شکل کلی برخی ساختمان‌ها را به وضوح تشخیص داد، مانند برج‌های دیدبانی که در مرکز محدوده محصور قرار گرفته‌اند.
دن‌واچ، نهادی که به خاطر تحقیقاتش درباره مسائل عمومی مهم همچون سوء‌استفاده از قدرت و فساد شناخته می‌شود، می‌گوید: «پژوهشگران در دهه‌های گذشته همواره از همین طریق، یعنی تصاویر ماهواره‌ای، تحولات مربوط به توان هسته‌ای روسیه را دنبال کرده‌اند».
اما نویسندگان دن‌واچ تاکید می‌کنند که «ماهواره نمی‌تواند به درون ساختمان‌ها راه پیدا کند، چه رسد به اعماق زمین. به همین دلیل، تا همین اواخر، رصد پایگاه‌های هسته‌ای به همین میزان محدود بود».
محققان موفق شدند به نقشه‌های مهندسی تعدادی از ساختمان‌های واقع در مناطق نظامی بسته در روسیه دسترسی پیدا کنند، از جمله نمای برشی برج دیده‌بانی که پیش‌تر به آن اشاره شداکنون در پی «درز گسترده» اسناد محرمانه مربوط به نهادهای امنیتی روسیه، روزنامه‌نگاران تحقیقی اطلاعات بسیار دقیق‌تری درباره درون این مناطق بسته - که با عنوان «زاتو» شناخته می‌شوند - و نحوه طراحی این سازه‌ها و تدابیر امنیتی آن به دست آورده‌اند.بر اساس گزارش دن‌واچ، خبرنگاران به «صدها نقشه دقیق از پایگاه‌های جدید پوتین» دست یافته‌اند. به گفته آنها این اسناد برای نخستین‌بار «پرده از اسرار برنامه‌های هسته‌ای ولادیمیر پوتین کنار می‌زند».
هانس کریستنسن، از بنیان‌گذاران دن‌واچ و یکی از برجسته‌ترین کارشناسان جهان در حوزه تسلیحات هسته‌ای می‌گوید: «به کمک این نقشه‌ها ما می‌توانیم برای نخستین بار داخل ساختمان‌ها را بررسی کنیم و حتی به زیر زمین نفوذ کنیم. این اتفاق، کاملا بی‌سابقه است.»
تهدیدهای پوتین جدی‌تر می‌شود
در این گزارش یادآوری می‌شود که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در روز اول مارس سال ۲۰۱۸ در یک نطق جنجالی در مسکو از تولید مجموعه‌ای از سامانه‌های جدید سلاح‌های هسته‌ای خبر داد، سلاح‌هایی که قرار است روسیه را در رقابت تسلیحاتی با غرب یک گام جلوتر ببرد.
پوتین در آن سخنرانی گفت: «هیچ‌کس نمی‌خواست حرف ما را بشنود، پس حالا گوش کنید.»
اما آنچه رئیس‌جمهور روسیه در آن زمان بر زبان نیاورد، پروژه گسترده نوسازی زرادخانه هسته‌ای این کشور بود.
تدوین طرح نوسازی بیش از ده سال طول کشید و در زمان ایراد آن سخنرانی، اجرای این طرح (از جمله در پایگاه یاسنی) در حال انجام بود.
اسناد و مدارک بررسی‌شده از سوی خبرنگاران، که شامل صدها هزار صفحه می‌شود، نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر پایگاه‌های نظامی جدیدی در سراسر روسیه ساخته شده است.
پایگاه‌های دوران شوروی سابق تقریبا به طور کامل بازسازی شده‌اند: صدها سربازخانه، برج‌های نگهبانی، مراکز فرماندهی و انبار در این مناطق احداث شده و شبکه‌ای از تونل‌های زیرزمینی به طول چندین کیلومتر، این سازه‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند.
یکی از ساختمان‌هایی که اخیرا در منطقه بسته نظامی (زاتو) ساخته شده استتحلیل پاول آکسانوف، کارشناس امور نظامی در بی‌بی‌سی:در اسناد اشپیگل و دن‌واچ، نقشه‌هایی از ساختمانی در یک پایگاه نظامی روسیه وجود دارد که تعیین کاربری دقیق آن دشوار است، اما در نقشه‌های این ساختمان، «اتاق فرمان» و محل‌هایی برای استقرار نگهبانان در نظر گرفته شده است.
این ساختمان تنها یکی از ده‌ها سازه‌ای است که در چند پایگاه نظامی است که در این گزارش به آن اشاره شده است. مشخص نیست خبرنگاران به نقشه‌های کدام‌یک از این تاسیسات دسترسی یافته‌اند. اما همین که چنین نقشه‌هایی در اختیار یک دولت خارجی قرار بگیرد، به خودی خود تهدیدی جدی برای امنیت پایگاه‌های نیروهای موشکی استراتژیک روسیه به شمار می‌رود.
تاسیسات هسته‌ای ثابت - مانند سیلوهای پرتاب موشک یا انبارهای کلاهک - به طور سنتی در برابر حملات هوایی به خوبی محافظت می‌شوند. گفته می‌شود این سازه‌ها توانایی مقاومت در برابر حمله موشک‌های دقیق و حتی انفجار هسته‌ای در نزدیکی خود را دارند.
موقعیت دقیق این سیلوها از دید دشمنان بالقوه پنهان نیست، اما امنیت آنها به طور کامل بر پایه استحکام مهندسی و موقعیت مکانی عمیق آنها در زیر زمین تضمین می‌شود.
این ویژگی آنها را از سامانه‌های پرتاب متحرک متمایز می‌کند؛ سامانه‌هایی که به اندازه تاسیسات ثابت مقاوم نیستند، اما مزیت آنها در مانورپذیری و تحرک پنهانی است.
تاسیسات ثابت نه‌تنها در برابر حملات موشکی، بلکه در برابر اقدامات خرابکارانه نیروهای ویژه نیز آسیب‌پذیرند.
یکی دیگر از سازه‌هایی که به تازگی ساخته شده استبه همین دلیل است که این مراکز را یگان‌های ویژه آموزش‌دیده، از جمله نیروهای ویژه رزم موشکی استراتژیک و دیگر نهادهای امنیتی، محافظت می‌کنند. اگر نقشه چنین سازه‌هایی در فضای عمومی منتشر شود، می‌تواند دست کم روی کاغذ، زمینه را برای برنامه‌ریزی جهت نفوذ به این تاسیسات فراهم کند.بر اساس گزارش رسانه‌ها، یکی از تاسیساتی که نقشه‌های آن به دست خبرنگاران غربی افتاده، تنها ۳۰ کیلومتر با مرز روسیه و قزاقستان فاصله دارد.
اگرچه قزاقستان روابط نزدیکی با روسیه دارد و تصور حمله به چنین تاسیساتی از خاک این کشور بسیار بعید به نظر می‌رسد، اما همین که این مراکز به صورت بالقوه آسیب‌پذیرتر از گذشته شده‌اند - حتی در چارچوب یک سناریوی بعید - زنگ خطری جدی را برای ارتش روسیه به صدا در می‌آورد.