نیویورک تایمز: آمریکا به ایران اجازه ادامه غنی‌سازی اورانیوم را در سطح پایین می‌دهد

دویچه وله: طبق گزارش نیویورک تایمز، آمریکا با تأکید بر این که ایران اجازه دارد در سطح پایین به غنی‌سازی اورانیوم ادامه دهد پیشنهاد ایجاد یک کنسرسیوم منطقه‌ای غنی‌سازی را داده است. روشن نشده که ایران با این طرح موافقت می‌کند یا خیر.

روزنامه نیویورک تایمز روز سه‌شنبه سوم ژوئن (۱۳ خرداد) گزارش داد، دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، پیشنهادی ارائه کرده  است که هدف نهایی آن دستیابی به یک توافق جامع‌ به منظور جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است، در حالی که به تهران امکان استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای داده می‌شود.

بنا بر این گزارش، آمریکا به ایران اجازه ادامه غنی‌سازی اورانیوم را در سطح پایین می‌دهد.

گزارش می‌گوید، این پیشنهاد در واقع پل دیپلماتیکی است که هدف آن عبور از وضعیت کنونی، یعنی تولید سریع اورانیوم با غنای نزدیک به سطح لازم برای تولید بمب توسط ایران، و رسیدن به هدف آمریکا مبنی بر توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم در خاک ایران است. اما هنوز روشن نیست که ایرانی‌ها با این طرح موافقت می‌کنند یا نه.

مطابق این طرح، ایالات متحده ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل خواهد کرد و مذاکره برای ساخت تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم تحت مدیریت یک کنسرسیوم منطقه‌ای را آغاز می‌کند.

به محض این‌که ایران از مزایای چنین توافقی بهره‌مند شود، باید غنی‌سازی در داخل خاک خود را به‌طور کامل متوقف کند. طرح روشن نکرده است که محل کنسرسیوم کجاست.

به گزارش آکسیوس، دو مقام ایرانی گفته‌اند که مذاکره‌کنندگان می‌خواهند در دور بعدی مذاکرات برای محل کنسرسیوم چانه‌زنی کنند تا یکی از جزایر ایران برای این منظور انتخاب شود. آنها ممکن است جزیره کیش یا قشم در خلیج فارس را پیشنهاد دهند، هرچند گزینه‌های دیگری نیز مورد بحث قرار گرفته‌ است.

وب‌سایت "انتخاب" به نقل از یک مقام ایرانی نوشت: «اگر کنسرسیوم در داخل خاک ایران فعالیت کند، ممکن است قابل بررسی باشد. اما اگر قرار باشد در خارج از مرزهای کشور مستقر شود، قطعاً محکوم به شکست خواهد بود.»

چارچوب اولیه پیشنهادی که آمریکا داده آخر هفته گذشته به ایران ارائه شده است. مقامات تهران روز دوشنبه ۱۲ خرداد اعلام کردند که پاسخ خود را ظرف چند روز ارائه خواهند داد. جزئیات این توافق همچنان مبهم است و دو طرف در برخی موارد اساسی اختلاف‌نظر دارند.
طرح کنسرسیوم با عربستان، امارات و آمریکا
بنا بر طرح پیشنهادی آمریکا، در سال‌های نخست اجرای احتمالی چنین توافقی، زمانی که تأسیسات جدید غنی‌سازی برای تولید سوخت نیروگاه‌ها در همکاری با کشورهای عربی ساخته می‌شود، ایران اجازه خواهد داشت غنی‌سازی سطح پایین را ادامه دهد.

این در حالی است که دونالد ترامپ روز دوشنبه در شبکه‌های اجتماعی نوشت، ایالات متحده اجازه هیچ‌گونه غنی‌سازی را نخواهد داد. با این حال، ممکن است منظور او مرحله نهایی توافق باشد، نه مرحله گذار.

طرح کنسرسیوم منطقه‌ای، ایران را در همکاری با کشورهایی چون عربستان سعودی، امارات متحده عربی و شاید ایالات متحده قرار می‌دهد تا تولید سوخت هسته‌ای برای نیروگاه‌ها انجام شود و هم‌زمان اطمینان حاصل شود که ایران سوخت مورد نیاز برای سلاح اتمی را به تنهایی تولید نمی‌کند.

طرح روشن نکرده است که این کنسرسیوم در کجا خواهد بود، در داخل یا خارج از ایران. 
عراقچی: با نفی غنی‌سازی، توافقی در کار نخواهد بود
یکی از مسائل اصلی و حل‌نشده این است که آیا ایران با عدم تولید سوخت هسته‌ای در خاک خود موافقت خواهد کرد یا نه. 

عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی روز چهارشنبه ۱۴ خرداد در حساب اکس نوشت: «با نفی غنی‌سازی، توافقی در کار نخواهد بود. دلیل روشنی وجود دارد که چرا تنها تعداد کمی از کشورها توانایی ساخت سوخت‌ راکتورهای هسته‌ای را به‌دست آورده‌اند.»

او ادامه داد: «این امر، افزون بر نیاز به منابع مالی قابل توجه و یک نگاه سیاسی راهبردی، مستلزم برخورداری از یک زیرساخت صنعتی نیرومند و یک منظومه فناورانه–دانشگاهی است که توان تولید سرمایه انسانی و دانش فنی مورد نیاز را داشته باشد.» 

عراقچی همچنین نوشت که ایران برای دستیابی به این توانمندی‌ها "بهایی سنگین پرداخته است."
به گفته کارشناسان، این یک واقعیت است که جمهوری اسلامی با هزینه گزاف مالی و سیاسی و پرداختن "بهایی سنگین" آن هم بر ضد منافع ملی ایران، برنامه غنی‌سازی را ادامه داده و بر آن پافشاری می‌کند.

به تاکید گروه بزرگی از ناظران حتی در داخل ایران، جمهوری اسلامی از پروژه غنی‌سازی نه برای سوخت راکتور هسته‌ای به منظور تولید انرژی استفاده‌ای کرده و نه برای "سرمایه انسانی و دانش فنی".

آنها می‌گویند، سطح بسیار بالای غنی‌سازی اورانیوم در ایران تنها با هدف ساخت سلاح هسته‌ای قابل توضیح است، موضوعی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آمریکا، کشورهای اروپایی و هم‌چنین همسایگان ایران در منطقه بارها به آن اشاره کرده‌اند. 

امروز علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی خود در مراسم سی‌وششمین سالمرگ‌ روح‌الله خمینی گفت، غنی‌سازی اورانیوم "کلید مسئله هسته‌ای است" و "دشمنان هم روی غنی‌سازی دست گذاشته‌اند."

پیشنهاد آمریکا برای ساختن یک کنسرسیوم نیز در حالی است که خامنه‌ای می‌گوید: «حرف اول آمریکا این است که ایران صنعت هسته‌ای نداشته باشد، به آمریکا احتیاج داشته باشید، پاسخ ما به یاوه‌گویی‌آمریکا معلوم است: نمی‌توانند در این مورد هیچ غلطی بکنند.»

با این حال عباس عراقچی روز دوشنبه از احتمال دستیابی به یک راهکار دیپلماتیک برای جلوگیری از بحران‌های بیشتر سخن گفته است. نیویورک تایمز نوشته است، ایران ممکن است ایده کنسرسیوم هسته‌ای منطقه‌ای را بپذیرد اما احتمال دارد برای ساخت تأسیسات غنی‌سازی در یکی از جزایر خود فشار آورد.

مسئولان عمانی و سعودی پیشنهاد کرده‌اند که تأسیسات غنی‌سازی هسته‌ای در خلیج فارس و در کنار ایران ساخته شود تا موانع موجود در مذاکرات هسته‌ای جاری رفع گردد.
واکنش اسرائیل
برخی تحلیل‌گران ایده کنسرسیوم را یک طرح برد-برد توصیف کرده‌اند و گفته‌اند که این طرح به ایران امکان حفظ حیثیت خود را که به غنی‌سازی گره زده می‌دهد و همچنین متحدان منطقه‌ای و بازرسان آمریکایی را مستقیماً در فعالیت‌های هسته‌ای ایران دخیل می‌کند.

این طرح همچنین نگرانی آمریکا درباره مسابقه منطقه‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم را برطرف می‌کند.

با این حال یک نکته نامشخص دیگر، واکنش اسرائیل به پیشنهاد آمریکاست. استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه در جریان مذاکره در رم با ران درمر، یکی از نزدیک‌ترین مشاوران بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل دیدار کرد. دو کشور در جریان مذاکرات در ارتباط مداوم بوده‌اند، حتی زمانی که نتانیاهو بر لزوم اقدام نظامی اصرار داشته است.

علی واعظ، مدیر برنامه ایران در گروه بحران بین‌المللی در این رابطه می‌گوید: «اما حتی اگر طرفین با این مفهوم موافقت کنند، هنوز باید جزئیات را بررسی کنند.» به گفته او، دو طرف همچنین به یک راه‌حل موقت نیاز خواهند داشت، زیرا احتمالاً چند سال طول می‌کشد تا یک کنسرسیوم عملیاتی ایجاد شود.

واعظ معتقد است تا زمانی که دو طرف در مسائل اصلی، یعنی اینکه آیا ایران می‌تواند اورانیوم غنی‌سازی کند یا نه، اختلاف نظر داشته باشند، توافق نهایی دست‌نیافتنی باقی خواهد ماند و در بهترین حالت دو طرف می‌توانند روی سندی توافق کنند که چارچوب‌های کلی توافق آینده را ترسیم کند.