سربازان پیشین نیروهای ویژه بریتانیا سکوت خود را درباره «جنایات جنگی» هم‌رزمانشان شکستند

بی بی سی: اعضای پیشین نیروهای ویژه بریتانیا پس از سال‌ها سکوت خود را شکستند و در گفت‌وگو با برنامه پانورامای بی‌بی‌سی، روایت‌هایی عینی از جنایات جنگی ادعایی هم‌رزمانشان در عراق و افغانستان ارائه کردند. این سربازان سابق برای اولین بار روایت خود را علنی کردند و گفتند که شاهد بوده‌اند اعضای اس‌آی‌اس (سرویس ویژه هوایی بریتانیا) افراد غیرمسلح را در خواب به قتل رسانده‌اند و بازداشتی‌های دست‌بسته، از جمله کودکان را اعدام کرده‌اند.

یکی از این سربازان که به عنوان عضوی از نیروهای اس‌ای‌اس در افغانستان خدمت کرده، به یاد می‌آورد: «آن‌ها پسری کم‌سن را دست‌بند زدند و به ضرب گلوله کشتند. او به وضوح یک کودک بود، حتی نزدیک به سن جنگیدن هم نبود.»

این سرباز سابق می‌گوید کشتن افراد بازداشت‌شده به تدریج به «روالی عادی تبدیل شد». او گفت «آن‌ها افراد را می‌گشتند، به آنها دست‌بند می‌زدند و سپس به آنها شلیک می‌کردند» و بعد از آن، دست‌بند پلاستیکی را می‌بریدند و کنار جسد «یک تپانچه جاسازی می‌کردند».

شهادت‌های تازه، شامل اتهام‌هایی از جنایات جنگی است که بازه‌ای بیش از یک دهه را دربرمی‌گیرد. این مدت بسیار طولانی‌تر از دوره سه‌ساله‌ای است که در حال حاضر یک کمیته تحقیقات عمومی به ریاست یک قاضی در بریتانیا در حال بررسی آن است.

نام اس‌بی‌اس، یگان ویژه نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا هم که از نخبه‌ترین واحدهای عملیات ویژه هستند، برای نخستین بار در ارتباط با جدی‌ترین اتهام‌ها، یعنی اعدام افراد غیر مسلح و زخمی، مطرح شده است.

یکی از سربازان سابق که در اس‌بی‌اس خدمت کرده، گفت این یگان دارای نوعی «ذهنیت گروهی خشن» بود و رفتار آنها را در عملیات‌ها «وحشیانه» توصیف کرد.

او گفت: «من می‌دیدم که آرام‌ترین افراد ناگهان تغییر می‌کردند و نشانه‌های جدی روان‌پریشی بروز می‌دادند. بی‌قانون شده بودند. احساس می‌کردند هیچ‌کس نمی‌تواند به آن‌ها کاری داشته باشد.»

نیروهای ویژه برای محافظت از سربازان بریتانیایی در برابر جنگجویان طالبان و عاملان بمب‌گذاری، به افغانستان اعزام شدند. این جنگ برای نیروهای مسلح بریتانیا بسیار مرگبار بود. ۴۵۷ نفر جانشان را از دست دادند و هزاران نفر دیگر زخمی شدند.

وزارت دفاع بریتانیا در پاسخ به پرسش بی‌بی‌سی درباره این شهادت‌های عینی، اعلام کرد که «کاملا متعهد» به حمایت از تحقیقات علنی جاری درباره این جنایات جنگی ادعایی است و از همه سربازان سابق که اطلاعاتی در این زمینه دارند، خواست که قدم پیش بگذارند. این وزارت‌خانه گفت که «برای وزارت دفاع بریتانیا مناسب نیست که درباره اتهام‌هایی اظهار نظر کند» که ممکن است در محدوده این تحقیقات قرار بگیرند.
«قاتلان روان‌پریش» در میان نیروهای ویژه
شهادت‌های عینی ارائه‌شده، تا به امروز دقیق‌ترین روایت عمومی از این کشتارها از زبان اعضای سابق نیروهای ویژه بریتانیا است؛ گروهی که یگان‌های اس‌ای‌اس، اس‌بی‌اس و چندین هنگ پشتیبانی دیگر را در بر می‌گیرد.

این شهادت‌ها از زبان بیش از ۳۰ نفر که به عنوان بخشی از نیروهای ویژه بریتانیا یا در کنار آنها خدمت کرده‌اند،‌ تاییدی بر سال‌ها گزارشگری برنامه پانورامای بی‌بی‌سی درباره اتهامات مربوط به قتل‌های فراقضایی یگان اس‌ای‌اس است.

پانوراما همچنین برای نخستین بار فاش می‌کند که در دوران نخست‌وزیری دیوید کامرون، او بارها از اتهامات مربوط به کشتار غیرنظامیان به دست نیروهای ویژه بریتانیا در افغانستان مطلع شده بود.

شاهدان، که به شرط ناشناس‌ ماندن، به دلیل شکستن قاعده نانوشته سکوت درباره عملیات نیروهای ویژه، صحبت کرده‌اند به بی‌بی‌سی گفتند که قوانین جنگی که تمام اعضای ارتش بریتانیا ملزم به رعایت آن هستند، در عملیات‌های این یگان‌های نخبه در عراق و افغانستان به‌طور منظم و عامدانه نقض می‌شده است.

طبق این قوانین، تنها در صورتی می‌توان در چنین عملیات‌هایی افراد را کشت که خطری مستقیم برای جان نیروهای بریتانیایی یا دیگران ایجاد کرده باشند. اما طبق گفته شاهدان، اعضای اس‌ای‌اس و اس‌بی‌اس قوانین خودشان را داشتند.

یکی از سربازان سابق که در نیروهای ویژه اس‌ای‌اس خدمت کرده، با اشاره به افرادی که پیش‌تر بازداشت و سپس آزاد شده بودند، می‌گوید: «اگر هدفی قبلا دو یا سه بار در فهرست ظاهر شده بود، ما به قصد کشتن آنها می‌رفتیم. هیچ تلاشی برای دستگیری آنها نمی‌کردیم.»

او گفت: «گاهی اوقات مطمئن می‌شدیم که هدف را درست شناسایی کرده‌ایم، هویت او را تایید می‌کردیم و سپس به او شلیک می‌کردیم. بیشتر اوقات واحد عملیاتی می‌رفت و هر کسی را که آن‌جا پیدا می‌کرد، می‌کشت.»

یکی از شاهدانی که در یگان اس‌ای‌اس خدمت کرده بود، گفت کشتن می‌توانست به «کاری اعتیادآور» تبدیل شود و افزود برخی از اعضای این یگان نخبه در افغانستان «مفتون این احساس شده بودند». او گفت «تعداد زیادی قاتل روان‌پریش» آنجا بود.
بی‌بی‌سی مطلع شده که دیوید کامرون، نخست‌وزیر وقت بریتانیا، از سوی حامد کرزی، رئیس‌جمهور وقت افغانستان، در جریان اتهاماتی درباره کشتار غیر نظامیان قرار گرفته بوداو گفت: «در بعضی عملیات‌ها، نیروها وارد ساختمان‌های شبیه مهمان‌خانه می‌شدند و همه افراد حاضر را می‌کشتند. به محض ورود، به همه کسانی که در آنجا خواب بودند شلیک می‌کردند. کشتن آدم‌ها در خواب قابل توجیه نیست.»

سرباز سابقی که در نیروهای ویژه اس‌بی‌اس خدمت کرده بود، به بی‌بی‌سی گفت که پس از کنترل یک منطقه، چندین سرباز وارد آنجا می‌شدند و هر کسی را که روی زمین می‌دیدند می‌کشتند، اجساد را بررسی می‌کردند و اگر کسی هنوز زنده بود، کارش را تمام می‌کردند. او گفت: «انتظار همین کار می‌رفت، چیز پنهانی نبود. همه می‌دانستند.»

کشتن عمدی افراد زخمی که تهدیدی ایجاد نمی‌کنند، نقض آشکار قوانین بین‌المللی محسوب می‌شود. اما همین سرباز سابق نیروهای ویژه، عملیاتی را توصیف کرد که در آن، امدادگری در حال درمان فردی بود که تیر خورده بود اما هنوز نفس می‌کشید. «بعد یکی از نیروهای ما به سراغش رفت. صدای شلیک آمد. فرد زخمی از فاصله نزدیک با شلیک به سر کشته شده بود.»

او افزود این کشتن‌ها «کاملا غیر ضروری» بود. «این‌ها کشتن از روی ترحم نبود، قتل بود.»

طبق شهادت‌ افراد، اعضای رده پایین‌تر تیم‌های تهاجمی، از نیروهای باسابقه‌تر اس‌ای‌اس دستور می‌گرفتند که بازداشتی‌های مرد را بکشند. آنها دستوراتی شبیه این می‌دادند که «او با ما به پایگاه برنمی‌گردد» یا «مطمئن شو که این بازداشتی از محل عملیات خارج نمی‌شود».

بازداشتی‌ها افرادی بودند که تسلیم شده بودند، نیروهای ویژه آنها را بازرسی کرده بودند و معمولا به آنها دست‌بند زده شده بود. قوانین بریتانیا و قوانین بین‌المللی، نیروها را از کشتن عمدی غیرنظامیان یا اسیران جنگی غیرمسلح منع می‌کند.

یک افسر سابق نیروهای اس‌ای‌اس، عملیاتی را در عراق توصیف کرد که در آن، فردی اعدام شده بود.

این عضو پیشین یگان گفت: «از آنچه توانستم دریابم، کاملا روشن بود که آن فرد هیچ تهدیدی ایجاد نمی‌کرد و مسلح هم نبود. این شرم‌آور است. هیچ نشانی از حرفه‌ای‌گری در این کاری نیست.» او افزود که هرگز به درستی درباره کشتن این فرد تحقیق نشد. به گفته این کهنه‌سرباز نیروهای اس‌ای‌اس، مشکل مدت‌ها پیش از انتقال یگان به افغانستان آغاز شده بود و «فرماندهان ارشد از این موضوع باخبر بودند».
یکی از افسران اس‌ای‌اس گفت که کشتن می‌توانست به «کاری اعتیادآور» تبدیل شودشهادت‌ افراد، در کنار ویدیوهای جدیدی که بی‌بی‌سی از عملیات‌های عراق در سال ۲۰۰۶ به دست آورده، گزارش‌های پیشین برنامه پانوراما را نیز تایید می‌کند که اسکادران‌های اس‌ای‌اس شمار کشته‌های خود را ثبت می‌کردند تا با یکدیگر رقابت کنند.

برخی اعضای اس‌ای‌اس، حتی شمارش‌های شخصی خود را داشتند. منابعی به بی‌بی‌سی گفته‌اند که یکی از نیروها در جریان یک ماموریت شش‌ماهه در افغانستان، شخصا ده‌ها نفر را کشته بود.

یکی از هم‌رزمان سابق او گفت: «انگار تلاش می‌کرد در هر عملیات یک نفر را بکشد، تقریبا هر شب کسی کشته می‌شد.» او افزود که آن فرد «در اسکادران بدنام شده بود، واقعا شبیه یک روان‌پریش بود».

در یکی از حوادثی که در داخل یگان اس‌ای‌اس هم جنجالی شده بود، ادعا شد که آن فرد گلوی یک مرد زخمی افغان را با چاقو بریده بود و پیش از این کار به افسر دیگری گفته بود که دوباره به آن مرد شلیک نکند. یکی دیگر از هم‌رزمان سابق گفت: «چون می‌خواست خودش آن مرد زخمی را با چاقو بکشد… می‌خواست چاقویش را به خون آغشته کند.»

بر اساس شهادت‌ها، آگاهی از این جنایات ادعایی محدود به تیم‌های کوچک یا اسکادران‌های منفرد نبود. یکی از کهنه‌سربازان گفت در ساختار فرماندهی نیروهای ویژه بریتانیا «همه می‌دانستند» که چه اتفاقی دارد می‌افتد.

او گفت: «نمی‌خواهم مسئولیت فردی را انکار کنم، اما همه در جریان بودند. یک نوع تایید ضمنی برای آنچه رخ می‌داد وجود داشت.»

به گفته شاهدان عینی، برای جلوگیری از بررسی و پیگیری قتل‌ها، اعضای یگان‌های اس‌ای‌اس و اس‌بی‌اس سلاح‌هایی موسوم به «سلاح‌های کاشتنی» بر روی اجساد قربانیان قرار می‌دادند تا در عکس‌هایی که به طور معمول توسط تیم‌های نیروهای ویژه در صحنه گرفته می‌شد، این طور به نظر بیاید که آن‌ها مسلح بوده‌اند.

یک افسر سابق اس‌ای‌اس گفت: «یک نارنجک تقلبی همراه خود به محل عملیات می‌بردند که قابلیت انفجار نداشت.» کهنه‌سرباز دیگری گفت که نیروها تفنگ‌های کلاشینکف با قنداق تاشو حمل می‌کردند، چون هم راحت‌تر در کوله‌پشتی‌شان جا می‌شد و هم «راحت‌تر می‌شد آن‌ها را به محل عملیات برد و کنار جسد قرار داد».
گزارش‌ها «داستان‌سرایی» بود
بر اساس شهادت افراد، افسران به جعل گزارش‌های پس از عملیات کمک می‌کردند تا از بررسی دقیق اقداماتی که نیروهای ضربت در محل عملیات انجام داده بودند، پیشگیری شود.

یکی از نیروهای سابق گفت: «ما بلد بودیم گزارش‌های بررسی رخدادهای جدی را چگونه بنویسیم که پرونده به پلیس نظامی ارجاع نشود.»

او افزود: «اگر به نظر می‌رسید که یک تیراندازی ممکن است ناقض قوانین جنگی باشد، مشاور حقوقی یا یکی از افسران در ستاد مرکزی با شما تماس می‌گرفت. آن‌ها شما را راهنمایی می‌کردند که چطور زبان گزارش را اصلاح کنید. مثلا می‌پرسیدند: 'یادت هست کسی حرکت ناگهانی کرده باشد؟' و شما می‌گفتید: 'بله، الان یادم آمد.' از این دست حرف‌ها. این کارها بخشی از روند عملیاتی ما شده بود.»

یکی دیگر از سربازان سابق نیروهای ویژه بریتانیا گفت این گزارش‌ها نوعی «داستان‌سرایی» بود.

یک افسر اطلاعاتی که با اس‌بی‌اس همکاری داشته، گفت گزارش‌هایی می‌نوشتند که در آن آمده بود نیروها در تیراندازی درگیر شده‌اند، در حالی که عکس‌‌ها اجساد کسانی را نشان می‌داد که با «چند شلیک دقیق به سر» کشته شده بودند.

این اسناد دستکاری‌شده ممکن بود از بررسی و تحقیق پلیس نظامی سلطنتی جلوگیری کند، اما عملیات‌های نیروهای ویژه بریتانیا باعث نگرانی شدید فرماندهان افغان و مقامات دولتی افغانستان شده بود.

دیوید کامرون - که بین ژوئن ۲۰۱۰ تا نوامبر ۲۰۱۳، دوره‌ای که اکنون در کانون تحقیق عمومی اس‌ای‌اس قرار دارد، هفت بار به افغانستان سفر کرده بود - بارها از سوی حامد کرزی، رئیس‌جمهور افغانستان، از این نگرانی‌ها مطلع شده بود. این مسئله را چند نفر که در این دیدارها حضورداشته‌اند، روایت کرده‌اند.

دکتر رنگین دادفر سپنتا، مشاور سابق امنیت ملی افغانستان، به پانوراما گفت آقای کرزی «همواره و به دفعات این موضوع را مطرح کرده بود». او گفت که آقای کامرون نمی‌توانست هیچ تردیدی داشته باشد که اتهاماتی درباره کشته شدن غیرنظامیان، از جمله کودکان، در جریان عملیات‌های نیروهای ویژه بریتانیا مطرح بوده است.
بروس هولدر، رئیس پیشین دادستانی نیروهای مسلح، گفت امیدوار است این تحقیقات مشخص کند که آقای کامرون تا چه اندازه از موضوع آگاه بوده استژنرال داگلاس لوت، سفیر سابق آمریکا در ناتو، گفت رئیس‌جمهور افغانستان «آن‌قدر در شکایت‌هایش درباره یورش‌های شبانه، تلفات غیرنظامیان و بازداشت‌ها ثابت‌قدم بود که هیچ دیپلمات یا فرمانده نظامی ارشد غربی نبود که متوجه نشود این مسئله برای او یک دغدغه بزرگ است.»

ژنرال لوت گفت که «بسیار غیرمعمول خواهد بود اگر ادعایی علیه نیروهای بریتانیایی مطرح شده باشد که زنجیره فرماندهی بریتانیا از آن بی‌خبر بوده باشد».

سخنگوی دیوید کامرون به برنامه پانوراما گفت «تا آنجا که لرد کامرون به یاد دارد» موضوعاتی که رئیس‌جمهور کرزی مطرح می‌کرد مربوط به نیروهای ناتو به طور کلی بود و «موارد مشخصی درباره نیروهای ویژه بریتانیا مطرح نشده بود».

بر خلاف بسیاری از کشورها، از جمله آمریکا و فرانسه، در بریتانیا هیچ‌گونه نظارت پارلمانی بر یگان‌های نخبه نیروهای ویژه وجود ندارد. مسئولیت راهبردی اقدامات این نیروها در نهایت بر عهده نخست‌وزیر، وزیر دفاع و فرمانده نیروهای ویژه است.

بروس هولدر، رئیس پیشین دادستانی نیروهای مسلح که مسئول طرح اتهام و پیگیری قضایی علیه نیروهای نظامی در حال خدمت بود، به برنامه پانوراما گفت که امیدوار است در تحقیقات عمومی بررسی شود که آقای کامرون تا چه میزان از تلفات ادعایی غیرنظامیان در عملیات‌های نیروهای ویژه بریتانیا آگاه بوده است.

آقای هولدر گفت: «باید مشخص شود این فساد تا چه سطحی بالا رفته بود.»