یک دلار ۱۲۴ هزار تومان؛ محاسبه نرخ دلار در ۶ ماه آینده

ایران وایر: بر اساس آخرین گزارش رسمی مرکز آمار ایران، نرخ تورم بهمن ۱۴۰۳، رکورد نرخ تورم در ۱۲ ماه گذشته را شکسته و نرخ تورم ماهانه برای نخستین بار در یک سال گذشته از ۴درصد نیز تجاوز کرده است.

اما گذشته از تورم سال جاری، داده‌های استخراج شده از گزارش‌های آماری که خود مراکز داده‌پردازی حکومتی منتشر کرده‌اند، نشان‌دهنده رشد تورم در شش ماهه ابتدایی سال آینده هستند و این یعنی تداوم رشد نرخ دلار در سال آینده چرا که یکی از ابتدایی‌ترین روش‌های محاسبه نرخ واقعی و ذاتی دلار، استفاده از اختلاف نرخ تورم ایران و آمریکا است.

در این گزارش با اشاره به نشانه‌های رشد تورم و با فرض خوش‌بینانه نرخ تورم در سال آینده و با استفاده از آخرین نرخ اعلامی برای تورم ایالات متحده، بهای دلار در شش ماهه ابتدایی سال آینده را محاسبه کرده و به رقم ۱۲۴هزار و ۵۰۰ تومان برای هر قطعه اسکناس یک دلاری آمریکایی رسیده‌ایم.
نرخ تورم مصرف‌کننده (CPI)
بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران در خصوص نرخ تورم یازدهمین ماه سال ۱۴۰۳، تورم ماهانه بهمن‌ماه یعنی رشد قیمت کالا و خدمات مورد استفاده مردم نسبت به آذر ۱۴۰۳، ۴.۱درصد افزایش داشته است. رقمی از گرانی که در یک سال گذشته سابقه نداشته است.

این گزارش، تورم نقطه‌به نقطه را هم ۳۵.۳درصد اعلام کرده است و این به این معنی است که  خانوارهای کشور برای خرید «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» به طور میانگین، ۳۵.۳ درصد بیشتر از بهمن ماه ۱۴۰۲ هزینه کرده‌­اند.

مطابق گزارش رسمی مرکز آمار ایران، سهم خوراکی‌ها، خصوصا سبزی، خشکبار و میوه از این افزایش قیمت‌ها بیش از سایر کالاها و خدمات بوده و این نشان می‌دهد که بیشترین فشار تورم را دهک‌های پایین درآمدی، احساس و تحمل می‌کنند. واقعیتی که سبقت تورم مناطق روستایی از مناطق شهری آن را تایید می‌کند.

داده‌های مرکز آمار ایران حکایت از نرخ تورم ۳۶درصدی در مناطق روستایی در مقابل  نرخ تورم ۳۵.۲ درصدی مناطق شهری دارند.
نرخ تورم تولیدکننده (PPI)
تورم تولیدکننده (Producer Price Inflation) به افزایش سطح عمومی قیمت کالاها و خدماتی اشاره دارد که توسط تولیدکنندگان در مراحل مختلف تولید به بازار عرضه می‌شود. این شاخص، تغییرات قیمت از دید تولیدکنندگان (نه مصرف‌کنندگان) را نشان می‌دهد و معمولا به‌عنوان یک شاخص پیشرو برای تورم مصرف‌کننده در نظر گرفته می‌شود.

به این نوع تورم، تورم آتی یا پیشران هم گفته می‌شود چرا که افزایش هزینه‌های تولید در نهایت به قیمت نهایی کالاها منتقل می‌شود.

به این ترتیب تورم تولیدکننده به‌عنوان یک شاخص مهم برای تحلیل وضعیت اقتصادی می‌تواند نشانه‌ای از افزایش تورم در آینده باشد. افزایش شدید «PPI» زنگ خطر را برای سیاست‌گذاران اقتصادی به صدا درمی‌آورد تا برای کنترل تورم در آینده نزدیک، سیاست‌های اقتصادی مناسب را در پیش گیرند.

مرکز آمار ایران، تورم تولیدکننده در دی‌ماه را حتی بیش از تورم مصرف‌کننده در بهمن‌ماه گزارش کرده و این وضعیت در خصوص افزایش هزینه تولید، انتقال هزینه به مصرف‌کننده، کاهش حاشیه سود و در نهایت تحمیل رشد تورمی و گرانی بیشتر به مردم در ماه‌های پیش‌رو هشدار می‌دهد.

داده‌های مرکز آمار ایران از رشد نرخ تورم تولیدکننده در همه بخش‌های صنعت، معدن و کشاورزی حکایت دارند. بر این اساس  نرخ تورم عمومی  تولیدکننده دی‌ماه در بخش معدن به ۳۳ درصد رسیده است. تورم عمومی در بخش صنعت ۳۶.۹ درصد و در بخش کشاورزی هم تورم با رشد چشمگیر ۱۱.۴واحد درصد به ۳۸ درصد رسیده است.
رشد نقدینگی
نقدینگی به کل پول در گردش گفته می‌شود که شامل پول نقد، حساب‌های جاری و کوتاه‌مدت و سپرده‌های بانکی مدت‌دار است. طبق نظریه‌های اقتصادی (مثل نظریه مقداری پول)، اگر رشد نقدینگی از رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) بیشتر باشد، تورم به دنبال آن افزایش پیدا می‌کند. به عبارت دیگر اگر حجم نقدینگی افزایش یافته و تولید ثابت بماند، قیمت‌ها رشد کرده و تورم رخ می‌دهد.

به این ترتیب رشد نقدینگی بیش از رشد اقتصادی و کسری بودجه دولت که منجر به چاپ پول در بانک مرکزی می‌شود بر تورم عمومی دامن می‌زند.

گزارشی که به‌تازگی در وب‌سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی منتشر شده نشان می دهد که حجم کل نقدینگی در پایان دی‌ماه با ۲۳.۴ درصد رشد به ۹ هزار و ۷۲۳ هزار میلیارد تومان رسید و به این ترتیب رقم رشد نقدینگی تنها در ده ماهه امسال تقریبا برابر با کل نقدینگی کشور تا پایان سال ۱۳۹۷ بوده است.

با وجود رشد ۲۳.۴ درصدی نقدینگی در دی‌ماه، این رشد در بهمن‌ماه باز هم افزایش یافته و به ۲۷.۴ درصد رسیده است. رشدی فزاینده که در ترکیب با شرایط بسیار وخیم تولید در کشور به‌دلیل قطعی‌های مکرر برق و مشکلات ساختاری، از تورمی فزاینده در سال آینده حکایت دارد.
کسری بودجه و افزایش بدهی دولت
مشاور عالی رییس اتاق تهران، رقم کسری عملیاتی بودجه ۱۴۰۴ تا حدود ۱۸۰۵هزار میلیارد تومان برآورد کرده است. «ابراهیم بهادرانی»، در حالی در آبان ۱۴۰۳ این رقم را برآورد کرده بود که هنوز «دونالد ترامپ» ایران را به کاهش شدید فروش نفت تهدید نکرده بود. بنابراین با توجه به رشد نرخ تورمی کنونی و احتمال بالای تحقق تهدیدهای ترامپ و تشدید تحریم‌های نفتی و مالی ایالات متحده، احتمال این‌که بخش بزرگی از درآمدهای دولت که در لایحه بودجه ۱۴۰۴ پیش‌بینی شده تحقق نیافته و این رقم نجومی کسری بودجه، بزرگ‌تر شود، بسیار بالاست.

کسری عملیاتی خردکننده که در بودجه ۱۴۰۴ قرار است از محل واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (عمدتاً فروش نفت) و استقراض از صندوق توسعه ملی، محل فروش اوراق (استقراض و فروش شرکت‌ها) و البته افزایش مالیات‌های دریافتی از مردم، تامین شود.

از طرفی بدهی دولت نسبت به ماه مشابه در سال گذشته، ۳۲ درصد رشد کرده و این به این معنی است که مطالبات بانک‌ها و بانک مرکزی از دولت در پاییز ۱۴۰۳ نسبت به پاییز سال گذشته، ۳۲درصد افزایش داشته است. فرایندی که نشان‌دهنده فشار بسیار بالای دولت پرخرج جمهوری اسلامی به بانک‌ها برای تامین مخارج دولت است. دولتی که به‌دلیل عدم تحقق درآمدهای پیش‌بینی شده خود برای تامین بودجه به بانک‌ها فشار می‌اورد و باعث افزایش نقدینگی، تورم و در نهایت سطح عمومی قیمت‌‌ها می‌شود.

داده‌های بانک مرکزی، نشان می‌دهند که محدودیت منابع درآمدی دولت خصوصا از ناحیه فروش نفت است که باعث شده دولت برای تامین بودجه خود به بانک‌ها و نهایتا بانک مرکزی متوسل شود و بانک مرکزی هم برای تامین این درخواست، دست به چاپ پول زده است.

وابستگی بدهی دولت به بانک‌ها و در نهایت کسری بودجه به تحریم‌های ایالات متحده خصوصا از بابت فروش نفت در سال‌های گذشته را می‌توان در این نمودار دید. افزایش شدید بدهی دولت به بانک‌ها و کسری بودجه در زمان تشدید تحریم‌های ایالات متحده، کاملا در نمودار زیر مشهود است و به این ترتیب می‌توان، عملی شدن تهدیدهای دونالد ترامپ در خصوص تشدید تحریم‌‌ها را آغازی دوباره بر افزایش بدهی دولت و اوج‌گیری درباره تورم دانست.
محاسبه نرخ دلار با فرض نرخ خوش‌بینانه برای تورم
موارد مورد اشاره در این گزارش بر رشد تورم در سال آینده دلالت قاطع داشته و این وضعیت از رشد نرخ ارز در سال آینده حکایت دارد چرا که یکی از روش‌های محاسبه قیمت واقعی دلار، استفاده از اختلاف نرخ تورم آمریکا و ایران است.

بر اساس این روش اگر نرخ تورم آمریکا را ۳/۱درصد در نظر گرفته و فرض کنیم که میانگین  نرخ تورم شش ماهه اول سال در ایران در سال آینده در خوش‌بینانه‌ترین حالت  به ۳۷ درصد برسد و نرخ دلار را تا پایان سال جاری ۹۳هزار تومان فرض کنیم، با اضافه کردن اختلاف دو تورم یعنی ۳۳.۹ درصد از نرخ فعلی دلار در پایان سال جاری، می‌توان نرخ ذاتی و واقعی دلار را تا پایان شش‌ماهه اول سال آینده تخمین زد. طبق این محاسبات ، نرخ واقعی دلار در سال آینده ۱۲۴،۵۰۰ تومان به دست می‌آید.

۳۷-۳.۱=۳۳.۹

۳۳/۹%*۹۳۰۰۰+۹۳۰۰۰= ۱۲۴/۵۲۷

رقمی تکان‌دهنده که حتما نتیجه مذاکره یا عدم انجام آن، بین ایران و آمریکا و سیاست‌های بانک مرکزی روی آن اثرگذار خواهد بود و بسته به نرخ تورم سال آینده و نرخ دلار تا پایان سال جاری، زمان رسیدن به این رقم، کوتاه یا طولانی خواهد شد.