کشف غیرمنتظره از ریشه‌های باستانی قوم «تازیانه خدا»؛ خاستگاه هون‌های آتیلا آشکار شد

یورونیوز: هون‌ها قومی کوچ‌نشین از آسیای مرکزی بودند که ظهور ناگهانی و تهاجمی‌شان در اواخر قرن چهارم میلادی، جهان باستان را دچار شوک کرد.

آن‌ها به دلیل سواره‌نظام برق‌آسا و حملات بی‌امان خود، امپراتوری روم را به وحشت انداختند. رهبر آن‌ها مردی به نام «آتیلا» بود که به «تازیانه خدا» شهرت داشت.

ظاهر شدن ناگهانی هون‌ها و صعود سریع آن‌ها به قدرت، مدتی طولانی ذهن مورخان و باستان‌شناسان را به خود مشغول کرده بود.

آیا آن‌ها از نوادگان شیونگ‌نوها، امپراتوری کوچ‌نشین که قرن‌ها پیش بر استپ‌های مغولستان تسلط داشت، بودند؟ یا گروهی کاملاً متفاوت که ریشه‌هایشان در گذر زمان از دست رفته است؟

اکنون یک مطالعه جدید که توسط گروهی از ژنتیک‌شناسان، باستان‌شناسان و تاریخ‌نگاران انجام شده، ممکن است بالاخره این معما را حل کرده باشد.

پژوهشگران از جمله محققان در موسسه انسان‌شناسی تکاملی ماکس پلانک آلمان با تحلیل دی‌ان‌ای ۳۷۰ فردی که بین قرن دوم پیش از میلاد و قرن ششم میلادی در اوراسیا زندگی می‌کردند، ارتباطات ژنتیکی شگفت‌آوری بین هون‌ها و نخبگان شیونگ‌نو را کشف کرده‌اند.

تیم محققان برای انجام این مطالعه، ۳۵ ژنوم جدید را از مکان‌های کلیدی توالی‌یابی کرد. این مکان‌ها شامل یک گور از قرون سوم و چهارم میلادی در قزاقستان و گورهایی از قرون پنجم و ششم میلادی در حوضه کارپات بودند که شامل جنگجویان دفن‌شده همراه با اسب‌هایشان می‌شدند.
نقاشی از حمله سپاه آتیلا اثر چچا ای‌ سانزکشف ارتباطات ژنتیکی مشترک بین برخی از هون‌های اروپایی و نخبگان شیونگ‌نو در مغولستان، محققان را شگفت‌زده کرد.

یکی از نویسندگان این مطالعه گفت: «این مانند پیدا کردن سوزنی در انبار کاه بود و شگفت‌انگیزتر این که بیشتر این پیوندها از طریق تعداد کمی از افراد وابسته به بالاترین طبقه نخبگان شیونگ‌نو برقرار شده بود.»

این یافته‌ها نشان می‌دهند که ترکیب ژنتیکی امپراتوری هون پیچیده‌تر از یک مهاجرت جمعی ساده بوده است. در واقع ژنتیک و شواهد باستان‌شناختی، مجموعه‌ای از پیشینه‌های متنوع را نمایان می‌کنند.

شیونگ‌نوها، کنفدراسیونی قدرتمند از کوچ‌نشینان، از قرن سوم پیش از میلاد تا قرن اول میلادی بر استپ‌های مغولستان حکمرانی می‌کردند.
سگک کمربند تزئینی از سوارکار کوچ‌نشین در حال نیزه زدن به یک گراز که احتمالا متعلق به فردی وابسته به شیونگ‌نو بوده استآن‌ها تهدید بزرگی برای سلسله هان در چین بودند و همین امر ساخت دیوار بزرگ چین را ضروری ساخت. با این حال امپراتوری شیونگ‌نو در حدود سال ۱۰۰ میلادی از هم فروپاشید و سرنوشت نوادگان آن‌ها همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی ماند.

مطالعه جدید نشان می‌دهد که هون‌ها صرفاً یک قوم یکدست با تبار مشخص نبوده‌اند، بلکه مجموعه‌ای پیچیده از فرهنگ‌ها را در بر می‌گرفته‌اند. آن‌ها با مهاجرت، اختلاط و تبادل فرهنگی خاصی را به اروپا آوردند که چهره این قاره را دگرگون کرد.

تدفین‌های متعلق به هون‌ها، با پیشینه‌های ژنتیکی متنوع، نشان می‌دهد که گروهی از نخبگان هون، وابستگی نزدیکی به استپ‌های آسیای مرکزی داشتند. اما بیشتر جمعیت هون‌ها، تحت تأثیر آمیزش‌های ژنتیکی طولانی‌مدت قرار گرفته بودند.
مجسمه آتیلا رهبر قوم هون در موزه مجارستانیوهانس کراوزه، مدیر بخش ژنتیک باستانی در موسسه ماکس پلانک و یکی از نویسندگان این پژوهش، این مطالعه را یک پیروزی علمی توصیف می‌کند.

او می‌گوید: «از دیدگاه گسترده‌تر، این پژوهش نشان می‌دهد که چگونه تحقیقات ژنتیکی پیشرفته همراه با بررسی دقیق داده‌های تاریخی و باستان‌شناختی می‌تواند مناقشات طولانی درباره ترکیب و خاستگاه جوامع باستانی را حل کند.»

نتایج مطالعات تازه در نشریه «آکادمی ملی علوم ایالات متحده» منتشر شده است.