حکومت جدید سوریه مسیرهای قاچاق حزب‌الله لبنان را با عملیات امنیتی مسدود می‌کند

 نیروهای حکومت جدید سوریه در عملیات علیه حزب‌الله لبنان در نوار مرزی، از نفربر،‌ تانک و تسلیحات سنگین استفاده می‌کنندرادیو فردا: سوریه در هفته‌های اخیر شاهد عملیات امنیتی نیروهای مرزبانی وابسته به حکومت جدید دمشق و به طور مشخص لشکر ۱۰۳، در برخی شهرک‌ها و روستاهای هم‌مرز با لبنان بوده که هدف آن «مبارزه با باندهای اسلحه و مواد مخدر» اعلام شده است؛ عملیاتی که همچنان ادامه دارد.

درگیری‌های مرزی پس از آن به اوج خود رسید که بنا بر گزارش خبرگزاری رسمی سوریه (سانا)، روز ۱۸ بهمن دو تن از نیروهای مرزبانی سوریه توسط افرادی که «قاچاقچیان سلاح و مواد مخدر» معرفی شده‌اند، ربوده شدند.

یک روز پس از آن خبرگزاری سانا اعلام کرد که نیروهای امنیتی سوریه در عملیاتی، موفق به آزاد کردن این دو نیرو شدند؛ افرادی که بنابر این گزارش، «در جریان عملیات مبارزه با قاچاق و درگیری با شماری از افراد تحت تعقیب در روستاهای ‌هم‌مرز با لبنان، ربوده شده بودند».

یافته‌های رادیو فردا نشان می‌دهد که هدف اصلی از این عملیات امنیتی گسترده، «بستن راه‌ها و گذرگاه‌های راهبردی است که حزب‌الله لبنان از آن‌ها برای قاچاق اسلحه از سوریه به لبنان استفاده می‌کند».

حزب‌الله لبنان که از سوی جمهوری اسلامی ایران حمایت می‌شود، در فهرست تروریستی ایالات متحده آمریکا قرار دارد. اتحادیه اروپا تنها شاخه نظامی آن را تروریستی می‌داند. شاخه سیاسی حزب‌الله لبنان در پارلمان این کشور نمایندگانی دارد.
شهرها و روستاهایی با ترکیب قومی متفاوت
گروه حزب‌الله حدود ۱۲ سال پیش تصمیم گرفت تا از حکومت بشار اسد در مقابله با مخالفانش حمایت کند و به همین منظور عملاً مرزهای بین سوریه و لبنان را در کنترل خود گرفت. این گروه پس از آن‌که تمرکز نظامی خود را در سوریه قرار داد، موفق شد تا کنترل شهر «راهبردی» قصیر و شهرک‌ها و روستاهای اطراف آن را به دست گیرد.

پس از آن رویدادها، شهر قصیر و مناطق اطراف آن، به «حیاط خلوت» حزب‌الله تبدیل شد.

قصیر در حومه غربی استان حمص سوریه واقع شده است که بیش از ۸۰ شهرک و روستا را دربر‌می‌گیرد. ساکنان شهر و توابع آن، از طوایف مختلف شیعه، سنی، علوی و مسیحی هستند.

یکی از این شهرک‌ها «حاویک» نام دارد که در روزهای اخیر، پس از ورود نیروهای امنیتی سوریه به آن و درگیری‌ با افراد مسلح وابسته به عشایر، در صدر اخبار سوریه قرار گرفت. مدیریت امنیتی جدید سوریه می‌گوید که این عشایر «از عوامل قاچاق سلاح و مواد مخدر» هستند.

در شماری از شهرک‌های این منطقه از جمله «حاویک»، «حوش السید علی»،‌ «جوسیه الخراب»، «زیتا»، «مطربا» و «بلوزا»، از دهه‌ها پیش، خانواده‌هایی دارای تابعیت سوریه یا لبنان زندگی می‌کنند. از چند دهه پیش نیز بین سوریه و لبنان بر سر مالکیت شماری از این مناطق اختلاف ارضی وجود دارد؛ به گونه‌ای که برخی از زمین‌های این شهرک‌ها، هم در اداره املاک سوریه و هم در اداره املاک لبنان ثبت شده‌اند.

کنترل نوار مرزی لبنان و سوریه در این مناطق طی چند دهه گذشته، عملاً پایدار نبوده است؛ روندی که عملیات قاچاقچیان را آسان می‌کرد.

این روند همچنین زمینه را برای حزب‌الله لبنان فراهم کرد تا در این مناطق، پشتوانه‌ای مردمی به ویژه در میان عشایر برای خود ایجاد کند. در جنگ ۳۳ روزه سال ۲۰۰۶ با اسرائیل، این ویژگی امکان تحرک و جابجایی آسان اسلحه را برای حزب‌الله فراهم کرد؛ مسئله‌ای که در جریان پشتیبانی از نظام اسد توسط این گروه، پس از آغاز اعتراضات سال‌ ۲۰۱۱ سوریه که به جنگ داخلی این کشور انجامید، نقش حیاتی ایفا کرد.
«قصیر» برای حزب‌الله چه جایگاهی دارد؟
مرزهای سوریه و لبنان در دوره حاکمیت نظام اسد در سوریه، به مناطقی «مشاع» تبدیل شده بود که حزب‌الله از آن برای قاچاق اسلحه، مهمات و قرص‌های مخدر «کپتاگون» استفاده می‌کرد؛ روندی که نتیجه اجرای سیاستی با «چراغ خاموش» بود.

این سیاست بر دو ابزار استوار بود؛ نخست، گذرگاه‌های غیر قانونی و دوم، باندهای فعال و عشایر مقیم در منطقه. حزب‌الله از این دو ابزار برای قاچاق و تثبیت پایه‌های اقتصاد موازی مرتبط با خود استفاده می‌کرد.

گزارش‌ رسانه‌های محلی حکایت از آن دارد که منطقه «زیتا» از توابع قصیر، حاوی انبارهای اسلحه و مهمات وابسته به حزب‌الله و چهار تونل به طول سه تا سه‌ونیم کیلومتر است که از این منطقه آغاز می‌شود و تا روستای «القصر» واقع در خاک لبنان، ادامه می‌یابد.
تغییر تاریخی
تغییر امنیتی و نظامی که مناطق مرزی میان سوریه و لبنان پس از سقوط حکومت بشار اسد در سوریه، در ۱۸ آذر گذشته، شاهد آن هستند، به دو دلیل «تاریخی» به شمار می‌رود.

نخست این‌که، در بیش از چهار دهه گذشته این نخستین بار است که نیروهای مخالف حزب‌الله، کنترل مناطق مرزی سوریه با لبنان به ویژه در بخش قصیر را به دست می‌گیرند.

دوم این‌که، عملیات امنیتی جاری می‌تواند نفوذ حزب‌الله را به طور کامل، هم در زمینه امدادرسانی و هم قاچاق کالا و اسلحه که برقراری آن سال‌ها زمان برد، از میان ببرد.

نیروهای وابسته به حکومت دمشق، از تسلیحات مختلفی در عملیات جاری در نوار مرزی با لبنان استفاده می‌کنند. تصاویر منتشر شده در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که این نیروها، از نفربر،‌ تانک و تسلیحات سنگین در این عملیات بهره می‌برند.

در آن سوی مرز، ارتش لبنان اعلام کرد که به شلیک آتش از خاک سوریه پاسخ می‌دهد. البته ارتش لبنان تا کنون توضیحی درباره موضع خود در برابر عملیات امنیتی جاری در مناطق مرزی سوریه و حضور حزب‌الله در آن نداده است.

در هفته‌های اخیر، اسرائیل چندین بار برخی از مناطق مرزی سوریه و لبنان را بمباران کرد. مقام‌های اسرائیلی هدف از این حملات را از میان بردن انبارهای تسلیحات و راه‌های قاچاق حزب‌الله اعلام کردند.

با وجود این، به نظر نمی‌رسد که حزب‌الله به راحتی مناطق تحت نفوذ خود و شاهراه‌های قاچاق اسلحه و مواد مخدر را رها کند، به ویژه این‌که در مناطق لبنانی هم‌مرز با سوریه، عشایر و خانواده‌های مرتبط با این گروه ساکن هستند؛ مناطقی که پایگاه‌های حزب‌الله به شمار می‌رود. اما آن‌چه روشن است، دستیابی حزب‌الله به اهدافش و ادامه تحرکاتش در سوریه و نوار مرزی این کشور، بسیار دشوار شده است