آیاخرید جنگنده روسی و پدافند پیشرفته میتواند امنیت ایران در برابر تهدید ترامپ و اسرائیل تضمین کند؟

یورونیوز: در حالی که تهران نگران حملات احتمالی به تاسیسات هسته‌ای خود است، سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا خرید جنگنده‌های پیشرفته روسی و تقویت سامانه‌های پدافند هوایی می‌تواند آمادگی ایران را برای مقابله با هرگونه تهدید جدید تضمین کند.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در جریان یک چرخش نسلی بی‌سابقه در ژئوپلیتیک خاورمیانه به قدرت رسید. بشار اسد از قدرت در سوریه برکنار و هیات تحریر شام که مورد حمایت ترکیه است، جایگزین آن شده است. اسرائیل دامنه نفوذ خود را به غرب سوریه گسترش داده و مناطق وسیعی را در امتداد مرز خود ضمیمه کرده است. نیروهای اسرائیلی کنترل کوه حرمون، مرتفع‌ترین قله سوریه را به دست گرفته اند و اکنون تنها ۲۵ کیلومتر با دمشق فاصله دارند.

با این اوصاف، شاید تهران به درستی نگران است که دولت جدید ترامپ، همراه با دولت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، آماده حمله به ایران باشند. کما اینکه عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران روز سه‌شنبه ۲۸ ژانویه (نهم بهمن) در مصاحبه‌ای اختصاصی به شبکه تلویزیونی بریتانیایی اسکای‌نیوز گفت: «ما به صراحت اعلام کرده‌ایم که هرگونه حمله به تأسیسات هسته‌ای ما با پاسخ فوری و قاطع ایران مواجه خواهد شد و این امر منجر به یک فاجعه بسیار بد برای منطقه خواهد شد.»

علی خامنه‌ای،‌ رهبر ایران نیز پیش‌تر در آستانه ۴۵ اُمین سالروز اشغال سفارت آمریکا  طی سخنانی گفته بود که: «دشمنان اعم از آمریکا و رژیم صهیونیستی بدانند نسبت به آنچه که در مقابل ایران و جبهه مقاومت انجام می‌دهند قطعاً پاسخ دندان‌شکن دریافت خواهند کرد.»

این‌ها در شرایطی است که یکی از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران ایران از خرید تعداد نامشخصی جنگنده‌ پیشرفته «سوخو ۳۵» ساخت روسیه خبر داده است. علی شادمانی، معاون هماهنگ کننده قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روز دوشنبه ۸ بهمن تقویت موضع دفاعی را مورد تاکید قرار داد و با اشاره به رقیب سرسخت ایران در منطقه یعنی اسرائیل، هشدار داد: «اگر دشمن حماقت کند، طعم تلخ اصابت موشک‌های ما را خواهد چشید و هیچ‌یک از منافع آن‌ها در سرزمین‌های اشغالی مصون خواهد ماند.»

مضافا اینکه ایران برای جلوگیری از هرگونه عملیات هوایی احتمالی آمریکا و اسرائیل، ماه‌های اخیر را صرف نمایش قدرت نظامی خود کرده است. این کشور بر سامانه‌‌های پدافند هوایی پیشرفته خود، قابلیت‌های حمله دوربرد تا عمق اسرائیل، و شبکه پنهانی از شهر زیرزمینی موشک‌ها و قایق‌های تندروی خود تاکید کرده است.
اما چرا این موضوع اهمیت دارد؟
خرید جنگنده‌های روسی نشان‌دهنده اتحاد سیاسی و نظامی رو به رشد تهران و مسکو است که با معاهده مشارکت راهبردی جامع اخیر آن‌ها تحکیم شده است. اگرچه در این معاهده به مبادله تسلیحات اشاره‌ای نشده است، اما اشاره می کند که دو کشور «همکاری نظامی-فنی» خود را توسعه خواهند داد.

خرید جنگنده‌های سوخو-۳۵ در حالی مطرح می‌شود که دونالد ترامپ در بحبوحه تشدید تنش‌ها بین ایران و اسرائیل به ریاست جمهوری آمریکا رسیده و ایران نسبت به حملات احتمالی به تاسیسات هسته‌ای خود نگران است.

علی شادمانی، معاون هماهنگ‌کننده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا گفته است: «هر زمان که لازم باشد برای تقویت نیروهای هوایی، زمینی و دریایی خود خریدهای نظامی انجام می‌دهیم.» او همچنین خبر داده که ایران به تولید تجهیزات نظامی خود شتاب داده است.

ایران در ابتدا قصد خود را برای خرید این جت ها در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد و مقدمات نهایی را در سال ۲۰۲۳ تایید کرد. با این حال، معاون هماهنگ کننده ستاد کل سپاه مشخص نکرد که آیا این جنگنده‌ها تحویل داده شده‌اند یا خیر و چند فروند هستند.

سوخو-۳۵ یک جت جنگنده همه‌کاره است که می‌تواند به سرعت ۲.۲۵ ماخ برسد. فاصله میان انتهای دو بال این جت‌ها تقریباً ۱۵ متر و طول بال‌ها حدود ۲۱ متر است. ناوگان هوایی ایران تنها از چند ده هواپیمای تهاجمی شامل جت‌های روسی و نمونه‌های قدیمی‌تر آمریکایی که قبل از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ به دست آورده بودند، تشکیل شده است.

طبق گزارش مجله آلمانی «Flug Revue»، سفارش اولیه تهران برای ۲۵ فروند جنگنده روسی بود، اما بعداً به ۵۰ فروند افزایش یافت تا جایگزین «فانتوم‌های اف-۴» و «گرومن های اف-۱۴» ساخت ایالات متحده شود. به گزارش این نشریه، دو فروند اول از جنگنده‌های سوخو-۳۵ در ماه نوامبر ۲۰۲۴ به ایران تحویل داده شده است.

این فرمانده ارشد سپاه پاسداران ایران درخصوص نابودی سامانه‌های پدافند هوایی ایران در جریان حمله هوایی اخیر اسرائیل به این کشور گفت: «به‌عنوان یک نظامی مطلع عرض می‌کنم که بر خلاف ادعای دشمن، فقط تعداد اندکی از سامانه‌های دفاعی آسیب دید که سامانه‌های جدیدی جایگزین آن‌ها شده و هم‌اکنون درحال فعالیت هستند.»
آیا آتش‌بار پدافند موشکی اس-۴۰۰ معادله را عوض می‌کند؟
اکنون روس ها وارد عمل شده و اتحاد خود با تهران را رسمی کرده‌اند. نشنال اینترست روز سه‌شنبه ۲۸ ژانویه (نهم بهمن) گزارش داد که روسیه در حال ارائه سیستم‌های پدافند موشکی اس-۴۰۰ به ایران است. این اقدام پس از گزارش‌های ماه نوامبر گذشته صورت می‌گیرد که اعلام شده بود ایران سیستم‌های دفاع هوایی پیشرفته روسیه را درخواست نکرده و در عوض به سیستم‌های دفاعی تولید داخلی خود تکیه خواهد داد.

نیروی هوایی اسرائیل سامانه‌های پدافند هوایی اس-۳۰۰ ساخت روسیه در ایران را در یک حمله هوایی قابل توجه از اسرائیل منهدم کرد. این حمله، با عبور از حریم هوایی سوریه و شمال عراق انجام شد. نیروهای اسرائیلی با استفاده از جنگنده‌های لاکهید مارتین «اف-۳۵» به پدافند هوایی ایران حمله کردند.

با این حال، اعتقاد بر این است که اس-۴۰۰ می تواند انواع هواپیماهای جنگی پیشرفته و موشک‌های کروز از جمله «اف-۳۵» و «رپتور اف-۲۲» را سرنگون کند.

با این وجود، اس-۴۰۰ سال‌ها است وجود داشته و فرصت‌های زیادی برای نشان دادن چنین ادعاهایی داشته‌ است، ولی این قابلیت هرگز به اثبات نرسیده است.

نشنال اینترست در مقاله خود اشاره می‌کند که اس-۴۰۰ در شرایط آب و هوایی خاص می‌تواند از فاصله ۳۰ تا ۵۰ کیلومتری روی هواپیمای جنگنده نسل پنجم ایالات متحده قفل شود. اما چیزی که روس‌ها نمی‌گویند این است که، در حالی که اس-۴۰۰ ممکن است قادر به قفل کردن روی اف-۳۵‌های ورودی باشد و حتی ممکن است بتوانند موشکی را به سمت آنها شلیک کنند؛ اما این احتمال وجود دارد که هواپیماهای آمریکایی قبل‌تر، موشک‌های خود را به سمت محل استقرار اس-۴۰۰ شلیک کرده باشند.

به عبارت دیگر، سیستم اس-۴۰۰ فقط یک شانس دارد و هیچ تضمینی وجود ندارد که موشکی که توسط آن شلیک می‌شود، هواپیمای آمریکایی را هدف قرار دهد.

به گفته وبسایت «باشگاه هوانوردی گیک»، «اف-۲۲ یا اف-۳۵ می‌توانند یک [موشک موسوم به «مهمات متصلِ حمله مستقیم / JDAM»] یا یک [بمب کالیبر کوچک] را مدت‌ها قبل از آنکه یک اس-۴۰۰ بتواند روی آن‌ها قفل شود را شلیک کنند.»

به طور خاص، هواپیماهای نسل پنجم «اف-۳۵» می‌توانند محل استقرار اس-۴۰۰ را از حدود ۱۰۰ کیلومتری هدف قرار دهند، و این یعنی ۵۰ کیلومتر قبل از اینکه اس-۴۰۰ بتواند روی اف-۳۵ قفل شود.

البته روس‌ها قرار نیست که فقط یک دستگاه اس-۴۰۰ را به ایرانی‌ها تحویل دهند. مضافا اینکه، این‌ سامانه‌ها تنها سیستم‌های پدافند هوایی در دسترس ایران نیستند. در واقع، ایرانی‌ها از سیستم دفاع هوایی جامع و چند لایه برخوردار هستند.

با این حال، با توجه به حملات هوایی اخیر اسرائیل به ایران، که سیستم‌های اس-۳۰۰ را از کار انداخت، احتمال حمله گسترده توسط اف-۳۵ یا حمله هوایی ترکیبی اسرائیل و آمریکا به ایران می‌تواند به شدت به لایه‌های پدافندی ایران آسیب برساند و پدافند هوایی ایران را در برابر حملات بعدی اسرائیل و ایالات متحده در زمان و مکان انتخابی آن‌ها آسیب‌پذیر کند.