گسترش «رحم اجاره‌ای» در کلانشهرها، بدون قانون مدافع «حقوق کودک» و تضمین «سلامت زنان»

 جمعیت در خیابانی در ایرانصدای آمریکا: مجله اقتصادی «سرانه» در یک بررسی از دلایل اقتصادی و مشکلات حقوقی «اجاره رحم»، می‌نویسد که بازار اجاره رحم در ایران به سرعت در حال رشد است و هزینه‌های این خدمات به طور چشمگیری افزایش یافته است.

رحم اجاره‌ای به روشی گفته می‌شود که در آن یک زن که به‌عنوان «زن اجاره‌دهنده رحم» شناخته می‌شود، جنین زوجی دیگر را در رحم خود حمل می‌کند و پس از تولد کودک، او را به زوجین تحویل می‌دهد. این روش معمولاً برای زوج‌هایی استفاده می‌شود که به دلایل پزشکی یا فیزیکی نمی‌توانند باردار یا بچه‌دار شوند.

براساس گزارش این مجله، قیمت‌ها بسته به عوامل مختلف از جمله سن، سلامت، زیبایی ظاهری و شرایط فرد اجاره‌دهنده رحم متفاوت است. هزینه‌ها از ۴۰۰ میلیون تومان شروع می‌شود و بسته به شرایط فرد، ممکن است به ۹۰۰ میلیون تومان نیز برسد.
آگهی رحم اجاره ایدر مقایسه با آگهی‌های سال‌های گذشته، این مبلغ به طور چشمگیری افزایش یافته است. برای مثال، در بهمن ۱۳۹۴، هزینه رحم اجاره‌ای حدود ۱۸ میلیون تومان بود و اجاره‌دهندگان مبلغی حدود ۳۵۰ هزار تومان ماهانه دریافت می‌کردند.

برای انجام این فرایند، معمولاً توافق‌نامه‌ای بین زن اجاره‌دهنده رحم و زوج‌های صاحب جنین امضا می‌شود که شرایط و حقوق طرفین در آن ذکر می‌شود.

لازم به ذکر است که در بسیاری از کشورها، این نوع روش باروری نیاز به نظارت و قوانین خاص دارد تا از سوءاستفاده‌های احتمالی و مشکلات حقوقی جلوگیری شود اما چنین قوانین و نظارتی در ایران وجود نداشته و تنها به فتوای مراجع فقهی درباره «حرام زاده نبودن» جنین اکتفا شده است.

سرانه در ادامه این گزارش برای تحلیل نرخ‌ها و نحوه عقد قراردادها، به بررسی آگهی متقاضیان پرداخته است. این آگهی‌ها با شرایط مختلف در فضای مجازی منتشر شده است و قیمت‌ها و شرایط متفاوتی را برای زنان اجاره‌دهنده رحم مشخص می‌کنند.

یکی از آگهی‌ها که در فضای مجازی منتشر شده، به دنبال زن مطلقه‌ای با سن زیر ۳۵ سال، قد و وزن مناسب و بدون بیماری‌های زمینه‌ای مانند مشکلات قلبی، دیابت و تیروئید می‌گردد.

فرد متقاضی همچنین خواسته است که زن اجاره‌دهنده رحم هیچ‌گونه سابقه سقط یا کورتاژ نداشته باشد و شرایط تعهد و مسئولیت‌پذیری را رعایت کند.

مبلغ پیشنهادی برای این آگهی ۶۰ میلیون تومان ماهیانه است که به‌طور عمده برای پوشش هزینه‌های دوران بارداری و سایر مخارج به فرد اجاره‌دهنده رحم پرداخت می‌شود.

در آگهی دیگری که در فضای مجازی منتشر شده، فرد متقاضی اعلام کرده است که برای شرایط مشابه به فردی که سن زیر ۳۹ سال داشته و وضعیت تأهل برای او تفاوتی ندارد (چه متأهل باشد و چه مطلقه) مبلغی معادل ۳۰۰ میلیون تومان به‌عنوان هزینه اولیه اجاره رحم و ۷ میلیون تومان ماهیانه برای پوشش هزینه‌های بارداری و مواد غذایی در نظر گرفته شده است.

این آگهی به‌ویژه به افراد سالم و بدون بیماری‌های خاص اشاره دارد و اعلام کرده است که تمامی هزینه‌های دوران بارداری و مواد غذایی به عهده فرد متقاضی خواهد بود.

براساس این گزارش، این آگهی‌ها نمایانگر روند رو به رشد تقاضا برای اجاره رحم در ایران هستند که علت اصلی آن به ادعای مجله سرانه، مشکلات اقتصادی و معیشتی، تقاضای بالا برای فرزندآوری و هزینه‌های بالای درمان‌های باروری است.

این گزارش در ادامه تحلیل می‌کند که این قیمت‌ها و شرایط، نشان‌دهنده تمایل برخی زنان به انجام این فرآیند به‌ویژه در کلانشهرهاست. دلیل عمده این تمایل، مشکلات اقتصادی و معیشتی است که برخی از زنان با آن مواجه‌اند. این افراد به دلیل فشارهای مالی ممکن است اجاره رحم را به عنوان یک راه‌حل برای تأمین درآمد و گذران زندگی خود ببینند.

از طرفی، با توجه به هزینه‌های بالای درمان‌های باروری مانند آی.وی.اف، بسیاری از زوج‌ها که قادر به پرداخت هزینه‌های درمانی نیستند، به اجاره رحم روی می‌آورند تا از طریق این روش، به آرزوی داشتن فرزند برسند.

این بررسی هشدار می‌دهد که با توجه به نبود نظارت کافی و قوانین دقیق در این حوزه، فعالیت‌های غیررسمی در زمینه اجاره رحم گسترش یافته است که ممکن است مشکلات حقوقی و سوءاستفاده‌هایی برای زنان اجاره‌دهنده رحم به همراه داشته باشد.

همچنین نتیجه می‌گیرد که پدیده نوظهور رحم اجاره‌ای، تأکید بر ضرورت وضع قوانین جدید و شفاف برای حمایت از حقوق طرفین این قراردادها را ضروری می‌سازد.