توقف عمل پیوند کلیه در افغانستان؛ دو بیمار دیالیزی جان باختند

این افراد در ولایت هرات به دلیل فقر ناگزیر شده‌اند کلیه‌‌شان را بفروشندبی بی سی: سجاد محمدی
شماری از بیمارستان‌های خصوصی در کابل و هرات به بی‌بی‌سی گفتند که حکومت طالبان از یک ماه به این سو عمل پیوند کلیه  را در بیمارستان‌های افغانستان ممنوع کرده است.

وزارت امر به معروف و نهی از منکر حکومت طالبان حدود یک ماه قبل اعلام کرد که بر اساس بند هفتم ماده ۱۸ قانون این وزارت، فروش و استفاده اعضای بدن انسان مانند کلیه، جگر، چشم و مو ممنوع است.

این وزارت گفته است: «اساس و هدف این تصمیم، حفظ عزت و کرامت انسانی است و بدن انسان حرمت خاص دارد و اعضای آن نباید در هیچ حالتی وسیله‌ تجارتی و سودجویی شود.»

در فرمان وزارت امر به معروف و نهی از منکر در مورد پیوند کلیه به صورت صریح و روشن چیزی گفته نشده اما تاکید شده که «استفاده اعضای بدن» ممنوع است.

«خرید و استفاده اعضای بدن برخلاف کرامت انسانی است و هیچ جایی در شریعت اسلامی ندارد.»

اما شماری از بیمارستان‌های خصوصی در کابل و هرات که عمل پیوند کلیه را انجام می‌دهند، به بی‌بی‌سی تائید کرده‌اند که به دنبال همین فرمان، پیوند کلیه در این بیمارستان‌ها ممنوع و متوقف شده است.
مرگ دو بیمار
محمدیعقوب نورزی، مسئول بخش عمل پیوند کلیه ، در بیمارستان «ملت» در کابل به بی‌بی‌سی گفت که پس از حاکمیت دوباره طالبان پیوند کلیه در افغانستان ادامه داشت. به گفته او پس از بررسی و طی مراحل و تائید پرونده‌های بیماران در یک کمیسیون مرتبط به وزارت بهداشت، عمل پیوند کلیه انجام می‌شد. آقای نورزی گفت از یک ماه به این سو این روند متوقف شده است.

آقای نورزی افزود: «از جمع ده فرد مریض که برای پیوند آماده داشتیم، متاسفانه دو بیمار درگذشتند و افراد دیگر دیالیز می‌شوند و نمی‌دانیم آینده‌شان چه می‌شود.»

در حال حاضر روشی که بیماران حاد کلیوی در افغانستان در اختیار دارند، دریافت دیالیز است. این روش درمانی برای بیماران کلیوی است که از طریق دستگاهی سموم و فضولات بدن‌شان دفع می‌شود.

اما آقای نورزی می‌گوید اگر فرد نیازمند پیوند کلیه انجام ندهد، با دریافت دیالیز حداکثر می‌تواند تا چهارسال دیگر عمر کند.
پزشکان افغان مشغول عمل جراحی در یک بیمارستان در کابلنگرانی بیماران در حال انتظار پیوند کلیه
در سال‌های اخیر روند عمل پیوند کلیه در افغانستان رشد سریع داشته و ظاهرا هزینه کمتر نسبت به دیگر کشورها و روند سریع‌تر آن باعث شده بود که برخی افغان‌های مقیم در بیرون از کشور که نیازمند عمل پیوند کلیه بودند، برای این هدف به افغانستان بروند.

آمار دقیقی از تعداد افرادی که طی سال‌های اخیر در افغانستان پیوند کلیه شده‌اند در دست نیست، اما بیمارستان‌های کابل و هرات می‌گویند که هر کدام ده‌ها و صدها عمل پیوند کلیه را با موفقیت انجام داده‌اند.

بیشتر عمل‌های کلیه در هرات در غرب افغانستان و کابل پایتخت انجام می‌شود.

بیمارانی که در حال انتظار برای عمل پیوند کلیه بودند، بیشتر از همه از ممنوعیت پیوند کلیه متاثر شده‌اند.

محمد موسی سهرابی یکی از این بیماران می‌گوید قرار بود به زودی پیوند کلیه را در یکی از بیمارستان‌های کابل انجام دهد.

او می‌گوید در حال حاضر هفته‌ای دو بار دیالیز می‌شود اما تاکید می‌کند که دیالیز راه حل دائمی نیست و بیم دارد که ممکن بیماری‌اش به کبد و دیگر اعضای بدن سرایت کند.

او گفت: «اگر بیماری‌ام با دارو قابل درمان بود، از شوق پیوند نمی‌کردم. حالا که بدن‌ام برای انجام عمل کلیه اندکی انرژی و مقاومت دارد، از حکومت می‌خواهم اجازه دهد که پیوند کلیه را انجام بدهم.»
«باید افغانی به افغانی کلیه بدهد و ایرانی به ایرانی»بیمارستان منطقه‌ای هرات در غرب افغانستاندر بسیاری کشورها از جمله افغانستان از گذشته‌ها خرید و فروش کلیه ممنوع است. برخلاف شماری از کشورهای جهان که کلیه فرد فوت شده را به فرد بیمار پیوند می‌دهند. در افغانستان تنها کلیه فرد زنده به بیمار قابل پیوند پنداشته می‌شود.

پزشکان می‌گویند تا کنون تنها اعضای خانواده درجه یک و درجه دو و افراد دیگر به صورت داوطلبانه بدون اینکه خرید و فروشی در کار باشد، پس از طی مراحل یک روند طولانی قانونی می‌توانستند کلیه شان را اهداء کنند.

در سال‌های اخیر بارها در رسانه‌های بین‌المللی گزارش‌هایی منتشرشده مبنی بر اینکه شماری از افراد در افغانستان به ویژه در ولایت هرات در غرب این کشور به دلیل فقر مجبور به فروش کلیه‌ شده‌اند.

سُمیه امینی یکی از افرادی است که دو سال قبل به بیماری کلیوی دچار شد و برای درمان به پاکستان و ایران رفت.

در پاکستان بیماری او تشخیص نشد. او گفت «قانون ایران این بود که باید افغانی به افغانی کلیه بدهد و ایرانی به ایرانی، آنجا کلیه نبود و برگشتیم به افغانستان.»

به گفته سُمیه به دلیل اینکه گروه خونی او با برادارن و خواهرانش مشابه نبود و از سوی دیگر علت از کار افتادن کلیه‌اش هم تشخیص نشده بود، از این رو پزشکان گفتند «ممکن است این یک بیماری ارثی باشد و پیشنهاد کردند که کلیه از اعضای درجه دو و سه خانواده یا شخص بیگانه باشد بهتر است.»

به همین دلیل او از یک دختر هم‌سن و سالش حدود سه و نیم صد هزار افغانی (۴۹۲۰ دلار) یک کلیه خریداری کرد.

او هفت ماه قبل در یکی از بیمارستان‌ها پیوند کلیه را انجام داد. خانم سُمیه گفت: «در حال حاضر وضعیت صحی‌ام خیلی خوب و نرمال است.»

او می گوید هرچند داروهای مورد نیاز پس از پیوند کلیه پرهزینه است، اما به صورت مداوم داروهای تجویزشده از سوی پزشکان را استفاده می‌کند.

به گفته پزشکان، عمل پیوند کلیه در افغانستان بیش از ۳۰۰ هزار افغانی (۴۲۲۰ دلار) هزینه دارد. هرچند به گفته سُمیه بعد از عمل هم او صدها هزار افغانی دیگر را صرف خرید دارو و درمان تعقیبی هزینه کرده است. عمل کلیه در کشورهای دیگر در مقایسه به افغانستان به مراتب پرهزینه‌تر است.
«فروختن اعضای بدن در اسلام حرام است»
احمد بشیر حنفی، پژوهشگر علوم اسلامی و دانشجوی مقطع دکترا در دانشگاه الازهر مصر می‌گوید «فروختن اعضای بدن نزد اکثر علمای اسلام حرام است.»

اما او گفت اهداء آن مشکل ندارد، مشروط بر این که «باید عضو اساسی بدن نباشد، مانند قلب، زیرا وقتی قلب فرد را بکشید، او می‌میرد. زندگی شما بر کسی که هدیه می‌دهید اولویت دارد و همچنین (آلت تناسلی) نباشد.»

یک منبع در حکومت طالبان به بی‌بی‌سی گفت برای پیدا کردن یک راه حل در مورد پیوند کلیه گفتگوها و تلاش‌ها جریان است.

داکتر محمد یعقوب نورزی هم می‌گوید که وزیر بهداشت حکومت طالبان به آنان گفته برای پیدا کردن یک راه حل با دادگاه عالی مشورت خواهد شد.