پیشروی سریع و غیرمنتظره نیروهای مخالف بشار اسد در سوریه

شهروندان سوری از منطقه درگیری میان نیروهای هوادار و مخالف بشار اسد می‌گریزندرادیو فردا: در ادامه حملات و پیشروی‌ شورشی‌های جهادی هیئت تحریرالشام در استان‌های ادلب و حلب در سوریه، خبرگزاری‌ها از سقوط یک پایگاه ارتش و کنترل آن‌ها بر ۱۳ روستای دیگر در مناطقی که تا پیش از این در دست دولت مرکزی بود، خبر می‌دهند.

این تحولات نظامی سفر غیرمنتظره بشار اسد به مسکو برای دیدار با رئیس‌جمهور روسیه را در پی داشت اما هنوز جزئیاتی از مذاکرات او با ولادیمیر پوتین اعلام نشده است.

شمار تلفات در عملیات تهاجمی هیئت تحریرالشام و گروه‌های متحد آن‌ها که به طور ناگهانی از روز چهارشنبه هفتم آذر آغاز شد، همراه با کشته‌های حملات هوایی روسیه در این بخش از سوریه، به حدود ۲۰۰ نفر افزایش یافته است. برخی گزارش‌ها تلفات را بیش از ۲۳۰ نفر نیز اعلام کرده‌اند.

گروه دیده‌بان حقوق بشر سوریه که از بریتانیا رویدادهای سوریه را رصد می‌کند، اعلام کرده تا اوایل بامداد جمعه ۹ آذر، ۱۰۲ تن از کشته‌های حملات دو روز اخیر، از نیروهای تحریرالشام بودند، ۱۹ تن از تلفات از اعضای گروه‌های متحد آن‌ها و ۶۱ تن از قربانیان نیز نیروهای ارتش سوریه بودند.

حمله هوایی روسیه نیز در حمایت از ارتش سوریه در روز پنج‌شنبه دست‌کم ۱۹ کشته در مناطق جنگی داشت.

جهادی‌های افراطی هیئت تحریرالشام دست کم ۴ سال بود که از دست زدن به چنین حملاتی خودداری کرده یا توان آن را در مقابله با ارتش وفادار به بشار اسد نداشتند.

به گزارش خبرگزاری‌ آلمان، اعضای تحریرالشام با آغاز حمله از شامگاه چهارشنبه از ادلب به سوی حلب حرکت کردند. ادلب از سال ۲۰۱۹ پس از آن‌که توانسته بود سایر گروه‌های مسلح را از منطقه بیرون براند، در کنترل این گروه بود. ادلب با حدود ۴ میلیون ساکنین آن آخرین بخش از سوریه بود که ارتش بشار اسد نتوانسته بود بر آن مسلط شود.

غیر از هیئت تحریرالشام گروه‌های شورشی دیگری که مورد حمایت ترکیه هستند، در ادلب مستقر هستند. ترکیه در راستای تأمین منافع راهبردی خود در سال‌های گذشته نیروهایی از ارتش این کشور را در نواره مرزی ادلب مستقر کرده است.

حلب در حالی دوباره شاهد هجوم نیروهای شورشی شده که در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ در جریان جنگ داخلی سوریه متحمل تلفات و ویرانی‌های گسترده شده بود.

پیشروی غافلگیرانه نیروهای جهادی تحریرالشام روز پنج‌شنبه تردد در بزرگراه بین‌المللی شماره ۵ میان دمشق – حلب و چهار راه میان این بزرگراه با بزرگراه شماره چهار که دمشق را به بندر لاذقیه متصل می‌کند، مسدود کرد.

به گزارش خبرگزاری‌ها، هواپیماهای جنگی سوریه که با جنگنده‌های روسی نیز حمایت می‌شدند، در تلاش برای جلوگیری از پیشروی تحریرالشام روز پنج‌شنبه اقدام به حملات هوایی کردند. هواپیماهای روسی ظهر این روز با برخاستن از پایگاه هوایی حمیمیم در استان لاذقیه مناطق غربی حلب را بمباران کردند.

رویترز گزارش داده که نیروهای حزب‌الله مورد حمایت ایران نیز در برخی از مناطق مناقشه حضور داشتند. جمهوری اسلامی ایران پنج‌شنبه از کشته شدن سرتیپ دوم پاسدار کیومرث پورهاشمی از نیروهای قدس سپاه پاسداران با عنوان «مستشار» در این حملات خبر داد.

تحریرالشام اعلام کرده که به حملات مکرر روسیه و سوریه به مناطق غیرنظامی و با هدف «قطع تجاوز» واکنش نشان داده است. این گروه تأکید دارد که ارتش سوریه و همچنین نیروی هوایی روسیه مستقر در سوریه ادلب را هدف حملات پهپادهای مجهز به بمب قرار می‌دادند، گلوله‌باران منطقه ادامه داشت و کمبود شدید مواد غذایی زندگی را برای ساکنین غیرنظامی ادلب سخت کرده بود.

گیر پدرسن، نماینده ویژه سازمان ملل برای سوریه، حملات سوریه و روسیه در طول ماه‌های گذشته در ادلب را تأیید کرده بود.

فرماندهی ارتش سوریه اعلام کرد که نیروهایش روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه با «حملات تروریستی وسیع و شمار زیادی تروریستِ مجهز به سلاح‌های متوسط و سنگین» مقابله کرده و موفق به وارد کردن «تلفات چشمگیر» به مهاجمان شده است. ارتش سوریه به همراهی «نیروهای دوست» اشاره کرد اما شمار تلفات خود را درز گرفت.

با وجود حملات هوایی سوریه و روسیه، خبرگزاری آناتولی ترکیه گزارش داده که نیروهای تحریرالشام به ۵ کیلومتری حلب نزدیک شده‌اند. این خبرگزاری از کنترل شورشی‌ها بر بیش از ۳۰ روستا و نقطه راهبردی در غرب حلب در منطقه‌ای به وسعت ۲۵۰ کیلومتر مربع خبر داده است.

دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد اعلام کرد ۱۴ هزار تن، که نیمی از آن‌ها کودک هستند، بر اثر این خشونت‌ها جابه‌جا شده‌اند.

تحریرالشام در آغاز برپایی خود با نام جبهه النصره بخشی از گروه القاعده بود اما در سال ۲۰۱۶ جدایی خود را از القاعده اعلام کرد. برخی از کارشناسان غربی نیروهای جهادی گفته‌اند تحریرالشام تلاش کرده تا حدی از ایدئولوژی افراطی فاصله بگیرد اما این گروه کماکان در فهرست تروریستی آمریکا، اتحادیه اروپا و بریتانیا قرار دارد.
واکنش ایران
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران پنج‌شنبه شب حملات شورشی‌ها در سوریه را «بخشی از طرح اهریمنی» اسرائیل و آمریکا «برای ناامن کردن» منطقه نامید و نسبت به «فعال شدن دوباره گروه‌های تکفیری» هشدار داد.

اسماعیل بقائی گفت حملات جاری در حالی که اطراف حلب و ادلب جزو مناطق «کاهش تنش» بود، نقض فاحش «توافقات روند آستانه» بوده و دستاوردهای پیشین را به خطر می‌اندازد. آن توافقات با حمایت ترکیه بدست آمده بود.

به گفته بقائی، جمهوری اسلامی ایران از دولت سوریه در مقابله قاطع با «تروریست‌ها» و «بازگرداندن ثبات و امنیت به سوریه حمایت می‌کند.

اما سخنگوی وزارت خارجه ایران توضیح بیشتری در مورد نحوه این حمایت نداد و نگفت آیا تهران نیروهای تازه‌ نفسی از نظامیان خود را برای کمک به حکومت بشار اسد راهی سوریه می‌کند یا نه.

رسانه‌ها در جمهوری اسلامی ایران آغاز حملات ناگهانی هیئت تحریرالشام در استان ادلب و پیشروی آن‌ها به سوی حلب را با آتش‌بس برقرار شده میان ارتش اسرائیل با گروه حزب‌الله در لبنان مرتبط دانسته‌ و پرسش‌هایی در مورد «نقش پشت پرده» ترکیه در این رویدادها مطرح کرده‌اند.

وبسایت «انتخاب» در تهران پنج‌شنبه در این ارتباط نوشت ترکیه با تشدید بحران در سوریه در پی این است که به حضور ایران در مدیترانه برای همیشه پایان دهد و قصد خود برای «کشیدن دیوار امنیتی از مدیترانه تا مرز ایران» را عملی کند. رجب طیب اردوغان این هفته بر کشیدن این دیوار دوباره تأکید کرده بود.

«انتخاب» با اشاره به «فشار مضاعف به ایران از منظر نظامی و دیپلماتیک در شرایط فعلی»، افزود خطر عمده برای ایران این است که روسیه هم احتمالا قطع ارتباط ایران با حزب‌الله را که به کاهش نفوذ تهران در منطقه منجر شود، برای خود مطلوب بداند.

به نوشته این وبسایت، سفر بشار اسد به روسیه نشان می‌دهد رئیس‌جمهور سوریه، روسیه را «حامی اصلی خود» می‌بیند و نوع نگاه او به حضور ایران در سوریه بر نوع برخورد روسیه هم اثرگذار خواهد بود.

در این میان، یکی از فرماندهان هیئت تحریرالشام که خواسته نامش برده نشود، پنج‌شنبه به شبکه کان اسرائیل گفت ضربات شدید وارده به حزب‌الله در جنگ اخیر اسرائیل و این گروه در لبنان که به تضعیف شدید جایگاه حزب‌الله در سوریه هم منجر شده، به نیروهای تحریرالشام برای آغاز حملات «جرات بخشید».