«استقبال» از موشک‌های بالستیک هوا به زمین در پی حمله اسرائیل به ایران

 موشک‌ هوا به زمین «رمپیج»، که محصول صنایع نظامی اسرائیل است، از یک جنگنده اف-۱۶ شلیک می‌شودرادیو فردا: پیش‌بینی می‌شود که استفاده مؤثر اسرائیل از موشک‌های بالستیک هوا به زمین در حملات هوایی اخیر به ایران، سایر کشورها را به خرید و کاربرد این نوع جنگ‌افزارها علاقمند کند.

اکثر قدرت‌های نظامی بزرگ تاکنون به جای موشک‌های بالستیک هوا به زمین ترجیح داده‌اند که از جنگ‌افزارهای دیگر نظیر موشک‌های کروز یا بمب‌های هدایت‌شونده استفاده کنند.

ارتش اسرائیل می‌گوید بامداد پنجم آبان در سه موج از حملات توسط جنگنده‌های نیروی هوایی این کشور، تأسیسات تولید موشک و مراکز پدافند ضدهوایی ایران را منهدم کرده است.

کارشناسان با استناد به تصاویر ماهواره‌ای می‌گویند یکی از این اهداف، تأسیسات نظامی پارچین واقع در حومه تهران بوده که در گذشته در برنامه‌های هسته‌ای مورد استفاده قرار می‌گرفت.

جاستین برانک، کارشناس تسلیحاتی در مؤسسه سرویس متحد سلطنتی بریتانیا (پژوهشکده امور دفاعی در لندن)، به خبرگزاری رویترز می‌گوید ایران از چنین تأسیساتی با سامانه‌های پدافند ضدهوایی «متنوع و قدرتمند» حفاظت می‌کند.

برای حمله به تأسیسات واهدافی که با مجموعه متنوع و نیرومندی از پدافند ضدهوایی و ضدموشکی حفاظت می‌شوند، موشک‌های کروز در مقایسه با موشک‌های بالستیک جنگ‌افزار بهتری هستند. ولی تفاوت دراین است که موشک‌های کروز معمولاً از سکوهای پرتاب شناخته‌شده شلیک می‌شوند و مسیر حرکت آن‌ها را پس از شلیک نمی‌توان تغییر داد.

کارشناسان می‌گویند موشک‌های بالستیک پر سرعت و بسیار دقیقی که ارتش اسرائیل در اختیار دارد، نظیر موشک‌های هوا به زمین موسوم به «رمپیج» که محصول صنایع نظامی این کشور هستند و از جنگنده‌ها شلیک می‌شوند، در مقایسه با موشک‌های کروز و بالستیک زمین به زمین که برد آن‌ها طولانی‌تر و در ارتفاع معینی حرکت می‌کنند، قابلیت مانور بیشتری دارند.

جفری لوئیس، از کارشناسان ارشد مرکز عدم توسعه تسلیحات در پژوهشکده مؤسسه مطالعات بین‌المللی میدلبوری در کالیفرنیا، می‌گوید: «برتری موشک‌های بالستیک هوا به زمین در مقایسه با موشک‌های کروزی که از هواپیماها شلیک می‌شوند سرعت آن‌ها برای رخنه در سامانه‌های ضدهوایی است و به نظر می‌رسد که مشکل عمده آن یعنی ضعف در هدف‌گیری نیز تا حد زیادی برطرف شده است».

جنگ‌افزار موشکی رایج در بسیاری از کشورها که ایران در دو حمله خود به اسرائیل از آن‌ها استفاده کرد و از زمان تهاجم نظامی روسیه به اوکراین نیز توسط هر دو طرف به کار برده شده است، موشک‌های بالستیک و موشک‌های کروز زمین به زمین هستند که نیروهای مسلح اکثر کشورهای جهان آن‌ها را در خدمت دارند.

ولی چون نقطه شلیک موشک‌های بالستیک هوا به زمین که توسط جنگنده‌ها حمل می‌شوند متغیر و با انعطاف است، به برنامه‌ریزی دقیق‌تر اهداف حملات کمک مؤثری می‌کند.

یوزی روبین، کارشناس ارشد مؤسسه راهبردی و امنیت اورشلیم و یکی از معماران سامانه‌های موشکی اسرائیل، در این باره گفت: «برتری این نوع موشک‌ها این است که چون از هوا شلیک می‌شوند، می‌توانند از هر نقطه و مسیری به سوی اهداف خود حرکت کنند و در نتیجه دفاع در برابر آن‌ها دشوارتر می‌شود».

البته این نوع موشک‌ها دربرابر سامانه‌های دفاع ضدموشکی آسیب‌ناپذیر نیستند. به عنوان نمونه، سامانه‌های دفاع ضدموشکی پاتریوت از مدل «پی‌ای‌سی-۳» محصول شرکت آمریکایی لاکهید مارتین در رهگیری و انهدام موشک‌های روسی هوا به زمین «کینژال» عملکرد خوبی داشته‌اند.

بسیاری از قدرت‌های غربی، از جمله آمریکا و بریتانیا، در دوران جنگ سرد از موشک‌های بالستیک هوا به زمین به صورت تجربی استفاده می‌کردند. ولی در حال حاضر تصور می‌شود که فقط اسرائیل، روسیه و چین از این نوع جنگ‌افزار استفاده می‌کنند.

آمریکا یک موشک هایپرسونیک هوا به زمین به نام «ای‌جی‌ام- ۱۸۳» محصول شرکت لاکهید مارتین را آزمایش کرده ولی از قرار معلوم توسعه و تولید آن در بودجه دفاعی سال ۲۰۲۵ گنجانده نشده است.

ارتش آمریکا به‌دلیل برخورداری از زرادخانه بزرگ و متنوعی از موشک‌های کروز و موشک‌های بالستیک دوربرد زمین به زمین، توسعه موشک‌های هوا به زمین را که توسط جنگنده‌ها شلیک می‌شوند، در اولویت قرار نداده است.

یک مقام نظامی ارشد آمریکایی که نخواست نامش در گزارش قید شود گفت نیروی هوایی این کشور از موشک‌های بالستیک هوا به زمین استفاده نمی‌کند.

یک کارشناس فنی نیروهای مسلح آمریکا نیز که به‌دلیل حساسیت این موضوع نخواست نامش قید شود گفت ارتش آمریکا یک مدل از موشک‌های ضدهوایی به نام «ریتئون اس‌ام-۶» را با تغییر کاربری به موشکی مناسب برای شلیک هوا به هوا و زمین به زمین آزمایش کرده است.

به گفته این کارشناس، نتیجه آزمایش‌ها برای کاربرد این مدل در شلیک به سوی اهداف زمینی یا شناورهای بزرگ موفقیت‌آمیز بوده ولی ارتش آمریکا دست‌کم در اسناد علنی این مدل را به عنوان موشک هوا به زمین طبقه‌بندی نکرده است.

یکی از مدیران ارشد صنایع نظامی که به‌دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش منتشر شود گفت چون موشک‌های بالستیک هوا به زمین که توسط جنگنده‌ها حمل و شلیک می‌شوند شامل سیستم‌های ردیابی و نشانه‌گیری، کلاهک انفجاری و پیشران هستند بسیاری از کشورهای دارای موشک‌های هدایت‌شونده می‌توانند توسعه و تولید آن‌ها را در دستور کار قرار دهند.

او افزود: «با استفاده از فناوری‌ها و قابلیت‌هایی که آن‌ها دراختیار دارند می‌توانند یک جنگ‌افزار جدید و جالب بسازند که با هزینه نسبتاً اندکی یک نوع موشک بسیار مؤثر را به زردخانه آن‌ها خواهد افزود».

تصاویر ماهواره‌ای از خسارات حمله هوایی اسرائیل به پایگاه‌های نظامی ایران