آغاز جنگی تمام‌عیار منوط به مقیاس و شدت پاسخ ایران به حمله اسرائیل است؟

یورونیوز: اسرائیل اقدامی را انجام داده که به نظر می رسد بزرگترین حمله مستقیم این کشور در تاریخ به ایران باشد، اما اعلام اینکه تنها اهداف نظامی را مورد حمله قرار داده ممکن است نگرانی‌ها را از شکل‌گیری یک جنگ تمام عیار در منطقه کاهش داده باشد.

از زمانی که ایران بیش از سه هفته قبل در پاسخ به حملات اسرائیل علیه نیروهای نیابتی خود در منطقه، حدود ۲۰۰ موشک بالستیک را به سوی اسرائیل پرتاب کرد، بسیاری منتظر بودند تا واکنش احتمالی اسرائیل به آن حمله را ببینند.

دولت اسرائیل وعده داده بود که پاسخی «سخت» به این حمله ایران خواهد داد. گمانه زنی هایی وجود داشت که این پاسخ می‌تواند شامل هدف قرار دادن سایت‌های هسته‌ای ایران، زیرساخت‌های انرژی یا حتی مقام‌های سیاسی در جمهوری اسلامی باشد.

اما برخلاف یپش‌بینی‌ها این حمله صرفا به اهداف نظامی محدود شد و بسته به مقیاس آسیب‌های احتمالی ممکن است فرصتی برای کاهش تنش‌ها در منطقه و کم شدن خطر جنگ تمام عیار فراهم شود. چرا که بسیاری نگران بودند که حملات اسرائیل نقاطی در زیرساخت‌های نفتی، انرژی و حتی تاسیسات هسته ای ایران را مورد هدف قرار دهد. به همین دلیل هم تنها ساعاتی پس از پایان این حملات قیمت ارز در بازارهای ایران شروع به کاهش کرد و بازارها در ایران به این حمله اسرائیل روی خوشی نشان دادند.

در عین حال اگر خسارت قابل توجه باشد ممکن است ایران بار دیگر به تعهد خود برای تلافی متقابل پایبند باشد. در ابتدا نام دو نفر از نیروهای ارتش ایران به عنوان جان باختگان این حمله اعلام شد و در ادامه اخبار غیررسمی مبنی بر افزایش تعداد جان باختگان به چهار نفر نیز منتشر شده است. در این صورت ممکن است ایران تصمیم بگیرد بار دیگر حمله‌ای دیگر ترتیب ببیند که این نگرانی‌ها را از به آتش کشیدن منطقه به حداکثر خواهد رساند.

با این حال اگر ایران تصمیم بگیرد تعداد موشک های شلیک شده به سمت اسرائیل را کاهش دهد، این نیز سیگنالی از تمایل به کاهش تنش خواهد بود.

اگر هر حمله آتی حتی بزرگتر از حمله اول اکتبر باشد، باز هم، خصومت بین ایران و اسرائیل در مسیر جنگی همه جانبه قرار خواهد گرفت.

در هر صورت، اسرائیل در حال حاضر برای هر واکنشی از سوی ایران آماده خواهد شد چیزی که می تواند بسیار سریعتر از آخرین باری که ایران حملاتی را به اسرائیل انجام داد صورت گیرد.

با وجود گذشت چندین ساعت از زمان انجام این حمله هنوز سپاه پاسداران و مقام‌های ارشد سیاسی و نظامی ایران واکنشی به این حمله نشان نداده‌اند و بیانیه‌هایی از سوی وزارت خارجه و سازمان پافند ایران منتشر شده است.

تهران از دفاع هوایی بسیار ضعیف تری نسبت به اسرائیل برخوردار است. با این حال، سرمایه گذاری زیادی برای ایجاد انبارهای بزرگ موشک های بالستیک و کروز انجام داده است و رسانه‌ها و شخصیت‌های نزدیک به حاکمیت مدعی هستند که سیستم پدافند هوایی ایران عملکرد نسبتا موفقی از خود نشان داده و توانسته بخش مهمی از حملات اسرائیل را دفع کند. ادعایی که هنوز راستی آزمایی آن آسان نیست و گذشت زمان نشان خواهد داد میزان خسارات وارد شده به ایران تا چه اندازه است.

اما مهم‌تر از میزان خسارات واقعی اعلام شده از سوی ایران، ادبیاتی است که مقام‌های ایرانی به کار خواهند برد. در حالی که برخی از رسانه‌ها از شب گذشته تاکنون تلاش کرده‌اند حملات اسرائیل را کوچک‌نمایی کنند در مقابل برخی از شخصیت‌های وابسته به جریان تندرو هم از لزوم پاسخ قاطعانه ایران به حملات اسرائیل خبر داده‌اند.

این نخستین بار نیست که دو کشور درگیر رویارویی مستقیم نظامی می‌شوند. در ماه آوریل ایران در تلافی حمله مرگبار اسرائیل به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق، صدها موشک و پهپاد به سمت اسرائیل شلیک کرد.

پدافند هوایی اسرائیل، عمدتاً توسط ایالات متحده و همچنین با حمایت بریتانیا و سایر متحدان، با موفقیت اکثریت قریب به اتفاق پرتابه های ایران را رهگیری کرد.

در آن زمان، از اسرائیل خواسته شد که به جای تشدید بیشتر رویارویی با حمله متقابل بزرگ به ایران، خود را پیروز این ماجرا معرفی کرده و از حمله شدید دیگری خودداری کند. اسرائیل این توصیه را مورد توجه قرار داد و متعاقباً پاسخ تلافی جویانه آن بدون هیچ گونه اعلام عمومی، با حمله نظامی به تأسیسات دفاعی در نزدیکی اصفهان در مرکز ایران انجام شد.

این بار اما اسرائیل تصمیم گرفته که به طور علنی اعلام کند که به رگبار موشکی ۱ اکتبر ایران پاسخ داده است.

بعد از حمله حماس به اسرائیل و تحولات متعاقب ان در منطقه هر دو بازیگر در حال تلاش برای احیا و تقویت توان بازدارندگی خود هستند. در حالی که اسرائیل در این مدت توانسته تا اندازه زیادی توان گروه‌های نیابتی وابسته به ایران همچون حزب‌الله و حماس را تخریب کند این کشور همچنان تلاش دارد با ضربه زدن به ایران و گروه‌های متحدش امنیت را برای خود به ارمغان بیاورد.

در مقابل ایران هم در داخل بسیار مورد انتقاد قرار داشته که چرا به حملات و اقدامات اسرائیل و کشته شدن چندین و چند نفر از فرماندهان نظامی و رهبران گروه‌های متحد جمهوری اسلامی پاسخ متقابلی نداده است. ضمن اینکه نابودی رهبران حماس و حزب‌الله و تخریب عمده توان تسلیحاتی و نظامی گروه حزب‌الله ضربات جبران ناپذیری به توان بازدارندگی ایران وارد کرده است. در نتیجه ایران هم با حمله روز ۱ اکتبر خود تلاش کرد توان بازدارندگی خود را احیا کند. اقداماتی که دو طرف را به آستانه یک جنگ تمام عیار در منطقه کشانده است.

در چنین شرایطی احتمالا باید منتظر ماند و دید واکنش‌های رسمی‌تر مقام‌های نظامی و رهبران ارشد ایران چگونه خواهد بود. در صورتی که مقام‌های ایرانی حملات اسرائیل را کم اهمیت جلوه دهند احتمالا نباید چندان شاهد دور دیگری از تنش‌ها میان دو کشور بود اما در صورتی که از ضربات شدید سخن گفته شود و شمار تلفات جانی بالاتر رود در آن صورت می‌توان انتظار داشت که پاسخ دیگری از سوی ایران در انتظار باشد.