تعبیر علمی خواب‌های آشفته؛ کابوس‌های خفه شدن و تعقیب توسط موجودی ترسناک چه معنایی دارند؟

یورونیوز: تجربه‌ای عمومی است: با عرق سرد از خواب بیدار می‌شویم، تپش قلب همچنان ادامه دارد. کابوسی دیده‌ایم که شبیه یک واقعیت هولناک بوده است. یا در حال فرار دیوانه‌وار از یک تعقیب‌کننده ترسناک بوده‌ایم و یا در حال افتادن از ارتفاع زیاد و یا این که در اتاقی بدون راه فرار گیر افتاده بوده‌ایم.

روزهای کمی‌ نبوده که خاطراتی از خواب‌های آشفته شبانه گاه تا ساعت‌ها ذهن ما را درگیر خود کرده است. اما تعبیر آنها چیست؟ چرا مغز ما سراغ پردازش چنین خواب‌های خطرناکی می‌رود؟

به باور روانشناسان، در حالی که برخی از خواب‌ها ممکن است روش مغز ما برای مرتب کردن رویدادهای روزانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که تجربه کرده‌ایم باشد، برخی دیگر، به ویژه کابوس‌ها، می‌توانند راه ذهن ما برای پردازش چالش‌های زندگی واقعی و درگیری‌های عاطفی ما باشند.

بر اساس تحقیقات انجام شده، معانی تقریبا مشخصی در پس دو نوع رایج از کابوس‌ها وجود دارد:
۱- کابوس تعقیب شدن
در کابوس‌های تعقیب شدن، معمولا از یک شخصیت ناشناخته، یک حیوان تهدید کننده یا حتی یک نیروی ناملموس فرار می‌کنید. خطر بلافاصله احساس می‌شود، و مهم نیست که چقدر سریع می‌دوید، چون که مدام به نظر می‌رسد تعقیب کننده نزدیک شما است.

مطالعه‌ای که در ژوئیه امسال در نشریه علمی Frontiers In Psychology منتشر شد نشان داد که چنین رویاهایی با تجربیات واقعی زندگی از داشتن روابط منفی با دیگران مرتبط است.

محققان معتقدند که این پدیده را می‌توان با «نظریه شبیه‌سازی تهدید» در رویا توضیح داد، که بر اساس آن، رویاها با شبیه‌سازی رویدادهای تهدیدکننده برای تمرین و بهبود مکانیسم‌های درک و اجتناب از تهدید در زندگی واقعی، یک عملکرد تکاملی را ایفا می‌کنند. این به افراد کمک می‌کند تا در یک محیط امن پاسخ‌های خود را نسبت به خطرات احتمالی تمرین کنند.

تهدید عاطفی، تعارض یا نارضایتی در روابط واقعی می‌تواند نیاز به آماده شدن برای رویارویی یا آشفتگی عاطفی بیشتر را ایجاد کند. وقتی افراد تنش یا اختلاف را در تعاملات اجتماعی خود تجربه می‌کنند، ذهن آنها ممکن است سناریوهای تعقیب را به عنوان راهی برای پردازش این تهدیدات عاطفی شبیه‌سازی کند. این نه تنها به آنها اجازه می‌دهد تا پاسخ‌های خود را به درگیری‌های احتمالی تمرین کنند، بلکه به عنوان یک ابزار روان‌شناختی برای مدیریت اضطراب و استرس مربوط به آن روابط عمل می‌کند.

علاوه بر این، این نظریه نشان می‌دهد که چنین خواب‌هایی اتفاقی نیستند، بلکه عمیقا ریشه در نیاز اجدادی ما برای بقا دارند. در گذشته، تعقیب شدن می‌توانست به معنای تهدید فیزیکی واقعی از سوی شکارچیان یا افراد متخاصم باشد. در دنیای مدرن، این تهدیدات اغلب به عنوان چالش‌های اجتماعی یا عاطفی ظاهر می‌شوند و مغز از خواب‌ها برای حل آنها استفاده می‌کند.
۲-کابوس خفه‌شدن
کابوس‌های خفه شدن اغلب به شدت ناراحت کننده هستند. در این رویاها، ممکن است در موقعیت‌هایی قرار بگیرید که نفس کشیدن به طور فزاینده‌ای دشوار می‌شود، گویی نیرویی نامرئی مدام به سینه یا گلوی شما فشار می‌آورد.

از طرف دیگر، ممکن است در یک فضای کوچک و بسته مانند یک تابوت یا یک اتاق مهر و موم شده گیر افتاده باشید، جایی که به نظر می‌رسد هوا رقیق‌تر و کم‌تر می‌شود. یا ممکن است احساس کنید که زیر آب نگه داشته شده‌اید، نمی‌توانید برای نفس‌ کشیدن به سطح آب برسید، یا این که شخصی یا چیزی به طور فیزیکی دهان و بینی شما را پوشانده است.

جالب توجه است، مطالعه دیگری که توسط تیمی از محققان اسرائیلی در Frontiers in Psychology منتشر شده است، نشان می‌دهد که کابوس خفگی با تجربه مشکل روانی در زندگی واقعی و همچنین اختلالات عمومی خواب مرتبط است.

از نظر فیزیولوژیکی، کسانی که مشکلات تنفسی را در طول خواب تجربه می‌کنند، بیشتر از کسانی که چنین مشکلاتی را در زندگی بیداری خود ندارند، خواب خفگی می‌بینند. این نشان می‌دهد که تقلای بدن برای نفس کشیدن می‌تواند در خواب به صورت احساس وحشتناک خفه شدن یا خفگی ظاهر شود.

از نظر روان‌شناختی، کسانی که اضطراب یا پریشانی مربوط به تنفس دارند نیز بیشتر در معرض این نوع کابوس‌ها هستند.

در طول خواب، افراد اغلب احساس وحشتناکی از ناتوانی در حرکت را تجربه می‌کنند، که گاهی اوقات با توهمات حضور موجودی خبیث روی سینه آنها همراه است و نفس کشیدن را سخت می‌کند.

این تجربه وهم‌آور، که می‌تواند احساس خفه شدن را داشته باشد، هم به احساسات فیزیکی (مانند تنفس کم عمق و فلج بدن) و هم به عوامل روانی (مانند اضطراب و استرس) مربوط می‌شود.

روانشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که اگر اغلب این نوع کابوس‌ها را می‌بینید، بهتر است که در گام نخست برای رهایی از آنها درگیری‌های حل نشده یا عوامل استرس زا را در زندگی بیداری خود بررسی کنید. سپس با بررسی این نشانه‌ها و انجام اقدامات پیشگیرانه برای رفع آنها، می‌توانید به سمت تجربه خواب آرام‌تر و احساس آرامش درونی بیشتری حرکت کنید.