رقابت نظامی تازه تهران و آنکارا در ساخت ناوهای پهپادبر؛ ویژگی‌ کشتی‌های تولیدی ایران و ترکیه‌ چیست؟

یورونیوز: ایران و ترکیه به عنوان دو قدرت منطقه‌ای رقیب از اجرای برنامه توسعه ناوگان دریایی نظامی خود خبر می‌دهند؛ برنامه‌ای که ساخت ناوهای حمل کننده هواپیماهای بدون سرنشین در کانون آن قرار دارد.

این قدرت‌های منطقه‌ای مدعی هستند که می‌توانند یک نیروی دریایی-هوایی قابل اتکا بدون نیاز به صرف هزینه هنگفت برای ساخت ناوهای هواپیمابر، تولید جت‌های جنگنده و آموزش خلبانان ماهر تشکیل دهند.

کارشناسان نیروی دریایی با اذعان به برخی ویژگی‌های ناوهای پهپادبر یادآور می‌شوند که این کشتی‌ها از ناوهای هواپیمابر و کشتی‌های تهاجمی آبی-خاکی مورد استفاده نیروهای دریایی برترِ جهان فاصله زیادی دارند.

چنان که برایان کلارک، کارشناس نیروی دریایی در اندیشکده هادسون، در این خصوص به بیزنس اینسایدر گفت: «این ناوها (پهپادبر) برای حمله به نیروها و تاسیسات دشمن در خشکی و کشتی‌های دشمن در مناطق ساحلی که توسط رادارهای مستقر در ساحل و ردیاب‌ها قابل شناسایی هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.»

در واقع، برنامه اصلی ترکیه هم ساخت یک فضای مسطح آبی-خاکی با قابلیت به هوا برخاستن بالگرد و نشست و برخاست جت‌های جنگنده برای انجام ماموریت‌های کوتاه مدت بود، اما همه چیز طبق برنامه پیش نرفت.

ایالات متحده، ترکیه را از دستیابی به F-35B با قابلیت نشست و برخاست عمودی که قرار بود از عرشه ناو جنگی TCG Anadolu پرواز کند، ممنوع کرد. در نتیجه، ترکیه در مراحل پایانی ساخت آنادولو تغییراتی انجام داد و در نهایت آن را به نخستین ناو پهپادبرِ خود تبدیل کرد.

ترکیه پهپاد بیرقدار مدل TB3 را برای آنادولو ساخته است و مدعی است که جنگنده بدون سرنشینی را با نام «قیزیل آلما» برای سوار کردن بر عرضه آنادولو در دست ساخت دارد. آنکارا تحت حمایت رجب‌ طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه برنامه‌ای نیز برای ساخت ناوی بزرگ‌تر و توسعه‌یافته‌تر از آنادولو دارد. این ناو قرار است با حداکثر استفاده از قطعات و توانمندی داخلی ساخته شود.

تصاویر بدون تاریخ که به احتمال زیاد امسال گرفته شده است، کار ساخت و ساز بر روی ناو پهپادبر شهید باقری نیروی دریایی سپاه پاسداران ایران را نشان می‌دهد که به زعم کارشناسان به یک ناو هواپیمابر شوروی سابق شباهت دارد. برخلاف آنادولو که از ابتدا یک کشتی جنگی هدفمند بود، شهید باقری یک کشتی کانتینری اصلاح شده با سکوی پرواز زاویه‌دار برای پرتاب پهپادها است. همچنین می‌تواند هلیکوپتر و قایق‌های تندرو کوچک را هم حمل کند.

همچنین، دیگر ناو پهپادبر ایران به نام شهید مهدوی نیز که آن نیز پیشتر یک کشتی کانتینربر بوده، در ماه مه گذشته سفر آزمایشی ۳۹ روزه خود را در اقیانوس هند به پایان رساند.

گروهی از کارشناسان بر این باورند که اگرچه این شناورها به لحاظ توانمندی به هیچ وجه قابل مقایسه با ناوهای جنگی قدرت‌های نظامی برتر دنیا نیستد، اما قادرند که توانایی‌های ترکیه و ایران را برای قدرت‌نمایی نظامی در دریاها افزایش دهند.

برایان کلارک، کارشناس ارشد اندیشکده هادسون، از جمله این کارشناسان است. البته او در عین حال معتقد است که ناوهای پهپادبر ایران در مقایسه با انواع ساخت ترکیه دارای کاستی‌هایی است. او گفت: «پهپادبرها واقعاً نیروی دریایی ایران را به نیروی آبی تبدیل نخواهند کرد چرا که نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران همچنان فاقد توان رهگیری و هدف‌گیری گسترده برای استفاده از پهپادها علیه کشتی‌های متخاصم یا ساخت شناورهای مکمل است.»

او همچنین تاکید می‌کند که این پهپادبرها همچنین در مقایسه با ناوهای هواپیمابر و کشتی‌های تهاجمی آبی-خاکی که توسط سایر نیروهای دریایی مورد استفاده‌اند، دارای کاستی‌های ذاتی هستند. به گفته او، این ناوها در ابتدا فاقد ویژگی‌های مورد نیاز در یک کشتی آبی-خاکی واقعی، مانند دارا بودن عرشه چاه یا عرشه زیرسطحی و یا عرشه نشست و برخاست بالگردها برای استقرار نیروها، امکانات پزشکی و امکانات تعمیر هستند. البته آقای کلارک بر این باور است که آنها می‌توانند برخی از این قابلیت‌ها را اضافه کنند و به نسخه‌ای از یک ناو آبی-خاکی بدل شوند.