انسان‌هایی در اعماق جنگل‌های آمازون که قلب‌شان دیرتر پیر می‌شود
+4
رأی دهید
-1
مارتینا یکی از ۱۶هزار عضو قبیله بومیان چیمانه است که در جنگل‌های بارانی آمازون زندگی می‌کندبی بی سی: همانطور که مارتینا کانچی ناته در میان جنگل‌های بولیوی پیش می‌رود پروانه‌های سرخ‌بال در اطراف او در پروازند و ما ناچاریم از او بخواهیم کمی آهسته‌تر برود تا گروه ما هم بتواند هم‌پای او بیاید.بر اساس اطلاعات شناسنامه‌ای، او ۸۴ ساله است. اما در ده دقیقه می‌تواند سه درخت یوکا را از ریشه در‌آورد تا شیره آن را استخراج کند و فقط با دو ضربه چاقو می‌تواند شاخه‌های موز سبز را قطع کند.
یک شاخه عظیم میوه بر پشتش بسته است و از چاکو، قطعه زمینی که در آن یوکا، ذرت و پلنتین یا موز سبز و برنج کاشته است به خانه باز‌می‌گردد.
مارتینا یکی از ۱۶۰۰۰ چیمانه (Tsimanes)، جامعه بومی نیمه کوچ‌نشین است که در ژرفنای جنگل‌های بارانی آمازون زندگی می‌کنند؛ جایی در حدود ۶۰۰ کیلومتری شمال لاپاز، بزرگ‌ترین شهر کشور بولیوی.
قدرت و توان او برای افراد چیمانه در این سن عادی است. دانشمندان دریافته‌اند که این گروه کوچک، صاحب سالم‌ترین قلب‌هایی هستند که تا به امروز مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، و مغز آنها کند‌تر از انسان‌های دیگر در آمریکای شمالی، اروپا و جاهای دیگر پیر می‌شود.
این گروه از انسان‌ها نادر و کمیابند. آنها یکی از آخرین مردمانی هستند که شیوه زندگی‌شان به طور کامل بر مبنای شکار، خوراک‌جویی و کشاورزی بنا شده است. تعداد این گروه از انسان‌ها آنقدر هست که بتواند به عنوان نمونه علمی قابل ملاحظه در نظر گرفته شود و پژوهشگران به سرپرستی هیلارد کاپلان، مردم‌شناس دانشگاه نیومکزیکو در حدود دو دهه است که آنها را بررسی می‌کنند.
خوان برای شکار که به طور معمول یکی دو روز در جنگل طول می‌کشد آماده می‌شودمردم چیمانه همیشه در حال فعالیت هستند، شکار جانوران، جستجوی خوراک و بافتن سقف برای خانه‌هایشان.کمتر از ۱۰ درصد از اوقات این افراد در طول ساعات روشنایی روز، صرف فعالیت‌های کم‌تحرک می‌شود. این در حالی است که مردم در کشورهای صنعتی در ۵۴٪ از ساعت روزانه خود بی‌تحرک هستند. برای مثال شکار به طور معمول بیش از ۸ ساعت طول می‌کشد و نیاز به ۱۸ کیلومتر پیاده‌روی دارد.
آنها در کنار رود مانیکی زندگی می‌کنند که به طور متوسط با قایق ۱۰۰ کیلومتر از نزدیک‌ترین شهر فاصله دارد و دسترسی محدودی به غذا‌های فرآوری‌شده، الکل و سیگار دارند.
پژوهشگران دریافتند که در مقایسه با ۳۴٪ در آمریکا، فقط ۱۴٪ از کالری مورد نیاز اهالی قوم چیمانه از چربی تأمین می‌شود. مواد‌غذایی مصرفی آنها سرشار از فیبر است و ۷۲٪ از کالری مصرفی آنها از کربوهیدراتها تأمین می‌شود، در حالی که در آمریکا فقط ۵۲٪ کالری از کربوهیدراتها تأمین می‌شود.
پروتئین مصرفی آنها از حیواناتی که شکار می‌کنند مانند پرندگان، میمون‌ها و ماهی‌ها تأمین می‌شود. در مورد مواد‌غذایی پختنی هم به طور سنتی از روش سرخ کردن استفاده نمی‌کنند.
بیشتر پروتئین مورد نیاز چیمانه‌ها از جانورانی که در جنگل شکار می‌کنند تأمین می‌شودکار اولیه پژوهش پروفسور کاپلان و همکارش مایکل گورون از دانشگاه کالیفرنیا در سانتا‌باربارا از دیدگاه مردم‌شناسی بود. اما آنها متوجه شدند که افراد سالمند چیمانه هیچ یک از علایم معمول بیماری‌های مرسوم سالمندان، مانند فشار‌خون بالا، دیابت و بیماری‌های قلبی را ندارند.سپس پژوهشی که در سال ۲۰۱۳ منتشر شد، توجه آنها را جلب کرد. گروهی به سرپرستی راندال سی تامپسون، متخصص قلب با استفاده از دستگاه سی‌تی‌اسکن ۱۳۷ مومیایی باستانی تمدن‌های مصر، اینکا و اونانگان را بررسی کردند.
با افزایش سن افراد، کلسترول و مواد دیگر باعث سختی و ضخامت رگ‌های خونی و بروز آترواسکلروزیس یا تصلب شرایین می‌شود. آنها نشانه‌هایی از این موضوع را در ۴۷ مومیایی مشاهده کردند، و به این ترتیب این فرضیه که چنین وضعیتی بر اثر شیوه زندگی امروزی به وجود می‌آید، به چالش کشیده شد.
دو گروه پژوهشی دیگر هم وارد عمل شدند و برای اندازه‌گیری میزان کلسیم رسوب کرده در رگ‌های خونی (کلسیم اسکور) که نشانه گرفتگی رگ‌های خونی و خطر حمله قلبی است، سی‌تی‌اسکن‌هایی بر روی ۷۰۵ نفر از مردم حدود ۴۰ ساله چیمانه انجام دادند.
بر اساس پژوهش آنها که نخستین بار در سال ۲۰۱۷ در مجله علمی لنست منتشر شد، ۶۵٪ از مردم بالای ۷۵ سال چیمانه هیچ اثری از کلسیم رسوب کرده در رگ‌های خونی ندارند. برای مقایسه، در حدود ۸۰٪ از آمریکایی‌ها در سن مشابه برخی از علایم آن دیده می‌شود.
چمانه‌ها به طور متوسط ۱۶ تا ۱۷ هزار قدم در روز راه می‌روند که بسیار بیشتر از ۱۰هزار قدم، هدف روزانه در بسیاری از کشورهای صنعتی استکاپلان این موضوع را اینطور بیان می‌کند: «رگ‌های خونی یک فرد ۷۵ ساله چیمانه مانند یک فرد ۵۰ ساله آمریکایی است».گزارش مرحله دوم پژوهش در مجله آکادمی ملی علوم منتشر شد. آنها دریافتند که سالمندان چیمانه ۷۰٪ کمتر از افراد هم سن خود در کشورهای صنعتی مانند بریتانیا، ژاپن و آمریکا دچار آتروفی یا کوچک شدن مغز می‌شوند.
دانیل آید رودریگز، پزشک بولیویایی و از همکاران بخش پزشکی پژوهش به ما گفت: «ما هیچ موردی از آلزایمر در میان کل جمعیت چیمانه مشاهده نکردیم. این نکته قابل‌توجهی است».
هرچند محاسبه سن افراد چیمانه چندان دقیق نیست. برخی از آنها شمارش بلد نیستند چون اعداد به آنها آموزش داده نشده است. آنها گفتند که سن خود را بر مبنای آمار هیئت‌های تبلیغی مسیحی در منطقه، یا بر مبنای مدت زمانی که یکدیگر را می‌شناسند، محاسبه می‌کنند. دانشمندان سن افراد را بر مبنای سن فرزندان آنها محاسبه کردند.
هیلدا با همسر دومش پابلو زندگی می‌کندبنا بر آمار آنها هیلدا ۸۱ ساله است. اما او می‌گوید خانواده‌اش به تازگی یک خوک را به مناسبت «تولد صد سالگی یا چیزی شبیه این»، برایش سر بریده‌اند.خوان ۷۸ ساله ما را به شکار می‌برد. موهایش تیره است. چشمانی درخشان و هشیار، و دستانی ورزیده و عضلانی دارد. ما او را در حالیکه در کمین یک گراز وحشی نشسته تماشا می‌کنیم، که البته موفق شد با مخفی شدن در میان انبوه گیاهان بگریزد.
او اعتراف می‌کند که سالمندی خود را حس می‌کند: «اکنون به سختی حریف بدن خودم می‌شوم. دیگر نمی‌توانم خیلی راه بروم... حداکثر می‌توانم دو روز راه بروم».
مارتینا هم با او موافق است. زنان چیمانه به بافتن سقف از گیاه جاتاتا که در اعماق جنگل می‌روید شهرت دارند. مارتینا برای یافتن این گیاه باید سه ساعت راه برود، و سه ساعت در مسیر بازگشت باشد. او در تمام طول راه هم گیاهانی را که جمع کرده، بر پشت خود حمل می‌کند.
مارتینا می‌گوید: «زمانی دو بار در ماه این کار را می‌کردم حالا این کار برایم سخت‌تر شده است».
خوان علاوه بر تیر‌و‌کمان با تفنگ هم شکار می‌کندبسیاری از مردم چیمانه هرگز به سالمندی نمی‌رسند. وقتی پژوهش شروع شد، عمر متوسط آنها به سختی به ۴۵ سال می‌رسید. اکنون این عدد به حدود ۵۰ سال رسیده است.دکتر رودریگرز در درمانگاهی که اسکن‌ها انجام می‌شد، پیش از انجام آزمایش از زنان سالمند درباره خانواده‌‌شان می‌پرسد.
زنی در حالیکه با انگشت‌هایش می‌شمارد، می‌گوید شش فرزند داشتم که متاسفانه پنج نفرشان را از دست دادم. زن دیگری می‌گوید ۱۲ فرزند داشته که چهار نفرشان را از دست داده است، و زن دیگری می‌گوید ۹ فرزند دارد که هنوز زنده‌اند، اما سه فرزند او از دست رفته‌اند.
دکتر رودریگرز می‌گوید: «این افراد که توانسته‌اند به سن حدود ۸۰ سالگی برسند، کسانی هستند که موفق شده‌اند از یک کودکی مملو از بیماری‌ها و عفونت‌ها جان سالم به در برند».
دانشمندان معتقدند همه مردم چیمانه در طول زندگی خود نوعی عفونت یا انگل را تجربه کرده‌اند. آنها همچنین با میزان بالایی میکروب‌های بیماری‌زا و التهاب‌های گوناگون در بدن این افراد مواجه شدند، که نشان می‌داد بدن آنها به طور مداوم در حال مقابله با عفونت‌های گوناگون است.
این موضوع پژوهشگران را به این فکر انداخت که آیا عفونت‌های دوران کودکی، در کنار ورزش و رژیم غذایی، می‌تواند دلیل سلامتی سالمندان چیمانه باشد.
در شش سال گذشته حدود ۱۵۰۰ نفر از مردم چیمانه با استفاده از سی‌تی‌اسکن مورد پژوهش قرار گرفته‌اندالبته شیوه زندگی این جامعه کوچک هم به تدریج تغییر می‌کند.خوان می‌گوید چند ماه است نتوانسته جانور بزرگی شکار کند. مجموعه‌ای از آتش‌سوزی جنگل‌ها در اواخر سال ۲۰۲۳ حدود دو میلیون هکتار از جنگل‌ها و مناطق جنگلی اطراف را از بین برد.
خوان می‌گوید: «آتش باعث فرار حیوانات می‌شود».
او اکنون شروع به نگهداری دام کرده است. چهار گوساله‌ای که پرورش می‌دهد را به ما نشان می‌دهد و می‌گوید امیدوار است با دامداری بتواند پروتئین مورد نیاز خانواده‌اش را برای ادامه سال تامین کند.
دکتر رودریگز می‌گوید استفاده از قایق با موتور بیرونی که به آن پق‌پق می‌گویند هم باعث دگرگونی شیوه زندگی آنها شده است. این قایق‌ها باعث می‌شود آسان‌تر به بازار‌ها برسند و به مواد‌غذایی مانند قند و آرد و روغن دسترسی پیدا کنند.
با ظهور و نصب موتور بر قایق‌ها دیگر نیازی به پارو زدن نیستاو اشاره می‌کند مردم منطقه حالا کمتر پارو می‌زنند که «یکی از دشوار‌ترین کارهای بدنی آنها بود».بیست سال پیش به ندرت موردی از دیابت در منطقه دیده می‌شد. اکنون به تدریج این بیماری مشاهده می‌شود و میزان کلسترول افراد، حتی در میان جوان‌ترها شروع به بالا رفتن کرده است.
دکتر رودریگرز می‌گوید: «هر دگرگونی کوچک در عادت‌های آنها، منجر به تغییراتی در وضعیت سلامتی‌شان می‌شود».
حضور پژوهشگران هم در ۲۰ سال گذشته اثراتی بر زندگی مردم چیمانه گذاشته است و برای آنها امکان دسترسی آسان‌تر به خدمات پزشکی فراهم شده است. مواردی مانند عمل آب‌مروارید چشم و درمان شکستگی‌های استخوانی و مار‌گزیدگی‌ها.
برای هیلدا سن موضوعی نیست که آن را جدی بگیرد. او با خنده به ما می‌گوید: «من از مرگ نمی‌ترسم چون آنها مرا دفن می‌کنند و من آرام و بی‌حرکت همانجا خواهم ماند».