نبرد خاموش بر سر تامین مالی حزب‌الله توسط ایران؛ چالش‌های اف‌اِی‌تی‌اِف در خصوص لبنان چیست؟

یورونیوز: در حالی که جنگ غزه در سرخط خبرها قرار دارد، اروپا و آمریکا نگران تامین مالی غیرقانونی حزب‌الله لبنان هستند.

وبسایت پولیتیکو روز دوشنبه ۲۶ اوت (۵ شهریور ۱۴۰۳) در مطلبی به این موضوع پرداخته است که در «نبرد خاموش خاورمیانه» چگونه می‌توان گروه حزب‌الله لبنان را از دسترسی به شریان حیاتی آن یا به تعبیر نویسنده پولیتیکو، «دلارهای نفتی ایران» محروم کرد؟

در حالی که توجه جهان به جنگ غزه و تشدید درگیری‌ها در شمال اسرائیل و حزب‌الله لبنان متمرکز شده است و دیپلمات‌های جهان نگران این هستند که مبادا این موضوع سبب آغاز جنگی گسترده‌تر در منطقه شود؛ نبرد بر سر تأمین مالی گروه‌های وابسته به ایران در پشت صحنه در گرفته است.

این درگیری در سالن‌های سازمان جهانی نظارت بر پولشویی در پاریس یا همان «گروه ویژه اقدام مالی» (اف‌اِی‌تی‌اِف) در جریان است.

به گفته نشریه پولیتیکو، انتظار می‌رود که اف‌اِی‌تی‌اِف در هفته‌های آتی لبنان را در «فهرست خاکستری» خود قرار دهد و اصلاحاتی را که این کشور برای بهبود وضعیت سلامت مالی خود باید اتخاذ کند را به لبنان گوشزد کنند تا از قرار گرفتن در «فهرست سیاه» و مخوف گروه ویژه اقدام مالی در امان بماند.
رویکرد سخت‌گیرانه‌تر
اگرچه که گروه ویژه اقدام مالی - که در سال ۱۹۸۹ توسط گروه ۷ راه‌اندازی شد و از آن زمان تا کنون شامل ده‌ها عضو از سراسر جهان شده است - هیچ قدرت اجرایی رسمی ندارد، اما ارزیابی‌های آن می‌تواند تأثیری ناخوشایندی بر توانایی یک کشوربرای مشارکت موثر در امور مالی بین المللی داشته باشد.

پولیتیکو استدلال می‌کند که اسرائیل، ایالات متحده و دیگر دولت‌های غربی چشم خود را بر روی میلیون‌ها دلار پولی که از قطر و ایران به سوی گروه‌های منطقه‌ای سرازیر می‌شوند بسته‌اند و چه بسا ادعا هستند که این بودجه به ثبات غزه کمک می‌کند.

بر همین اساس، مقامات امنیتی غربی در ماه‌های اخیر از سازمان‌های بین‌المللی تنظیم‌کننده مقررات خواسته‌اند تا رویکردی تهاجمی‌تر را برای تحریم پول‌شویی و «تامین مالی تروریسم» در لبنان و به‌ویژه در مورد نهادهای مرتبط با حزب‌الله اتخاذ کنند.
چه موانعی بر سر راه اف‌اِی‌تی‌اِف است؟
پولیتیکو به نقل از مقامات مطلع با پرونده‌های اف‌اِی‌تی‌اِف اشاره می‌کند که پرونده لبنان به دلیل وجود شواهد آشکار مبنی بر پولشویی و تامین مالی تروریسم که در این کشور وجود دارد، مثل روز روشن است.

با این حال، پویایی گسترده‌تر در لبنان و خاورمیانه وضعیت را پیچیده کرده است. نفوذ حزب الله بر نهادهای کلیدی لبنان باعث شده است که دولت مرکزی آن قادر به اجرای حتی ابتدایی ترین هنجارهای بین المللی پولشویی نیز نباشد.

دیپلمات‌های غربی گفتند که مشکل بزرگ‌تر این است که چندین کشور در منطقه، از جمله بحرین و لیبی، با لبنان در مخالفت با فشارهای تنظیم‌کننده‌های بین‌المللی، متحد شده‌اند و همین امر باعث شده تا هدف قرار دادن مؤثر تأمین مالی غیرقانونی حزب‌الله تقریبا غیرممکن شود.

اف‌اِی‌تی‌اِف از اظهار نظر درباره مقاله پولیتیکو خودداری کرده است.

بحث کنونی در اف‌اِی‌تی‌اِف بر این نیست که آیا لبنان باید در لیست خاکستری قرار گیرد یا خیر، بلکه بر سر شرایطی است که برای خارج شدن از این فهرست پس از یک دوره بررسی دو ساله، به ویژه در رابطه با نقش حزب‌الله در سیستم بانکی کشور، باید رعایت کند.
جمعیت القرض الحسن؛ بانک بی‌ضابطه
ایران در دهه ۱۹۸۰ کمک مالی به حزب‌الله را آغاز کرد. پولیتیکو در این رابطه می‌نویسد که این گروه لبنانی همچنان به شدت به کمک‌های مالی ایران وابسته است و بیشتر این کمک‌ها را به صورت نقدی دریافت و سپس آن را به سیستم بانکی لبنان منتقل می‌کند.

مجرای اصلی آن یک موسسه مالی تحت کنترل حزب الله به نام «جمعیت القرض الحسن» است که حزب‌الله برای پرداخت حقوق سربازان و سایر مقامات خود و همچنین ارائه خدمات بانکی به جوامع محلی به آن متکی است.

مقامات غربی گفتند که در میان آشفتگی های سیاسی و اقتصادی که لبنان را در سال های اخیر گرفتار کرده است، موسسه مالی «جمعیت القرض الحسن» فعالیت‌های خود را گسترش داده و به یکی از بزرگترین بانک‌های لبنان تبدیل شده است که سپرده‌های آن میلیاردها دلار تخمین زده می‌شود.

چیزی که جمعیت القرض الحسن را از سایر بانک‌های لبنانی متمایز می‌کند این است که این بانک تحت نظارت سازمان خاصی نیست و حتی مجوز بانکی ندارد.

از همه مهم‌تر اینکه به دلیل اینکه دولت لبنان این موسسه مالی را در زمره یک سازمان غیرانتفاعی دسته‌بندی کرده است، مالیات پرداخت نمی‌کند.

دولت ایالات متحده در سال ۲۰۰۷، جمعیت القرض الحسن را در فهرست تحریم‌های خود قرار داد و این موسسه مالی را به عنوان «پوششی برای مدیریت فعالیت‌های مالی [حزب الله] و دسترسی به سیستم مالی بین المللی» توصیف کرد.
یک فروشنده اقلام و نشان‌های مرتبط با حزب اللهسابقه تروریسم همچنان محل اختلاف است
تحریم‌های ایالات متحده نتوانست مانع از فعالیت این موسسه مالی شود، بطوریکه این گروه در انجام تجارت در لبنان و در سراسر خاورمیانه با حداقل چالش مواجه است. در واقع، پس از تصمیم اتحادیه عرب در ماه ژوئن مبنی بر توقف «تروریستی» نامیدن حزب الله، احتمالاً فعالیت‌های فرامرزی این بانک هم آسان‌تر خواهد شد.

در «گروه ویژه اقدام مالی» (اف‌اِی‌تی‌اِف) نیز موضوع تروریستی خواندن حزب الله محل اختلاف است.

اختلاف نظر بر سر این موضوع منجر به تأخیر چند ماهه در انتشار گزارشی درباره لبنان شد که در نهایت در ماه دسامبر منتشر شد. در این گزارش، تنظیم‌کننده‌ها از نام بردن مستقیم حزب‌الله اجتناب کردند و به جای آن ترجیح دادند از عبارت «یک سازمان شبه‌نظامی محلی بزرگ با سابقه کاملا مستند در ارتکاب اقدامات تروریستی» استفاده کنند.

اف‌اِی‌تی‌اِف در گزارش اخیر خود درباره لبنان نوشت: «لبنان باید ارزیابی خود از خطرات پولشویی و تأمین مالی تروریسم مرتبط با یک سازمان بزرگ شبه نظامی محلی را ارائه دهد و اطمینان حاصل کند که این خطرات کاهش می‌یابد.»

ایالات متحده، اتحادیه اروپا و ده‌ها کشور جهان، شبه‌نظامیان حزب‌الله لبنان را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داده‌اند. امروز، این شبه‌نظامیان شیعه که به گفته تحلیلگران ممکن است ۵۰ هزار سرباز پیاده داشته باشد، یکی از بزرگترین ارتش‌های خصوصی در جهان است.

دیپلمات‌های غربی نگرانند که اگر اف‌اِی‌تی‌اِف این کار را انجام ندهد، برای دولت لبنان راحت‌تر می‌شود که از رسیدگی به فعالیت‌های جمعیت القرض الحسن اجتناب کند و پول از ایران و جاهای دیگر بدون کنترل به حزب‌الله سرازیر می‌شود.

یکی از دیپلمات‌ها در گفتگو با پولیتیکو گفت: «یک ارزیابی سختگیرانه [و قرار دادن لبنان در فهرست خاکستری] به دولت لبنان کمک می‌کند تا از این وضعیت خارج شوند.»