علیرضا دبیر چه مشکلی با رسول خادم دارد؟

تصویری که از علیرضا دبیر به عنوان یکی از بهترین آزادکاران وزن ۵۸ کیلوگرم در ذهن طرفداران کشتی نقش بسته بود، رفته رفته جای خود را به تصویر رییس فدراسیونی می‌دهد که در جلسه رسمی نماز مستحبی می‌خواند یا نماینده‌ای که در شورای شهر با عباس جدیدی به طور فیزیکی درگیر می‌شود و در هر دوی این نقش‌ها، شیفته علی خامنه‌ای است و از او التماس دعای «ویژه» دارد.

دبیر، همراه با این نقش‌ها، محبوبیت رسول خادم و لقب «جهان پهلوان» را هم می‌خواهد اما نه با تغییر الگوی زندگی، که با همین جای مهری که روی پیشانی‌اش دارد و با همین الگوی رفتاری مبتنی بر فرار رو به جلو. مصاحبه اخیر تلویزیونی‌اش و کنایه‌هایی که در آن برای چندمین بار به رسول خادم زده است هم برخاسته از همین الگوی رفتاری است.

او در این مصاحبه گفته است: «مردم یک‌ ذره که به رسانه‌ها دقت کنند، خودشان متوجه می‌شوند که چه رسانه‌هایی می‌خواهند پهلوان بسازند و همان رسانه‌ها هم می‌خواهند از من کریم شیره‌ای بسازند.»

نگاهی به عملکرد علیرضا دبیر و رسول خادم در همه سال‌های حضورشان در کشتی و سیاست، نشان از تفاوت‌های عمده بین این دو نفر دارد. گرچه هر دو از مدال‌آوران برجسته کشتی بودند که در مقاطعی وارد سیاست شدند و گرچه هر دو ریاست فدراسیون کشتی را در کارنامه دارند.رسول خادم و علیرضا دبیر، دو کشتی‌گیر استثناییعلیرضا دبیر با پیروزی مقابل یوگن بوسلوویچ اوکراینی قهرمان وزن ۵۸ کیلوگرم المپیک ۲۰۰۰ سیدنی شدرسول خادم و علیرضا دبیر، در دوران قهرمانی، هر دو از کشتی‌گیران نخبه ایران بودند که بارها در مسابقات المپیک و جهانی، مدال گرفتند.

رسول خادم یکی از بهترین کشتی‌گیران تاریخ این رشته بود. این کشتی‌گیر توانست در سه فینال متوالی جهان و المپیک در سال‌های ۱۹۹۴، ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶ ماخاربک خادارتسف، اسطوره کشتی روسیه، را شکست دهد. خادارتسف یکی از پرافتخارترین کشتی گیران روسیه بود. او برنده مدال طلای دو دوره بازی‌های المپیک ۱۹۸۸ سئول و ۱۹۹۲ بارسلون و نیز مدال نقره المپیک ۱۹۹۶ آتلانتا و قهرمان پنج دوره مسابقات قهرمانی کشتی جهان در سال‌های ۱۹۸۶، ۱۹۸۷، ۱۹۸۹, ۱۹۹۰ و ۱۹۹۱ بود.

خادم علاوه بر درخشش در مسابقات جهانی و آسیایی، یک مدال برنز در المپیک ۱۹۹۲ بارسلونا و یک طلا در المپیک ۱۹۹۶ گرفت که دومین مدال طلای کاروان المپیک ایران پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ بود.

علیرضا دبیر هم در دوران کشتی چیزی از خادم کم نداشت. او در المپیک سیدنی ۲۰۰۰، تنها مدال طلای تیم ملی کشتی ایران را کسب کرد که این مدال تا ۱۶ سال بعد تکرار نشد.

قبل از المپیک سیدنی هم دبیر در مسابقات قهرمانی جهان ۱۹۹۸ که در تهران برگزار می‌شد، اولین حضورش را در رقابت قهرمانی جهان در دسته ۵۸ کیلوگرم تجربه کرد و توانست در پنج مسابقه حریفان خود را شکست داده و به مقام قهرمانی جهان برسد. او در فینال هارون دوغان از ترکیه را شکست داد و به مدال طلا رسید تا با دیگر قهرمانان ایرانی از جمله عباس جدیدی و علیرضا حیدری تیم ملی کشتی ایران را هم قهرمان جهان کند.

در مسابقات قهرمانی جهان ۱۹۹۹ آنکارا دبیر با پیروزی در پنج کشتی به فینال راه یافت اما برخلاف سال گذشته از هارون دوغان ترک شکست خورد تا به مدال نقره برسد. هر چند که بعد از این مسابقات دوپینگ هارون دوغان مثبت و مادام‌العمر محروم شد.
فدراسیون خادم بهتر نتیجه گرفت یا دبیر؟
بعد از مسابقات جهانی کشتی در بلگراد و بازی‌های آسیایی هانگژو که در تابستان ۱۴۰۲(۲۰۲۳) برگزار شد، مقایسه‌ها درباره عملکرد فدراسیون دبیر با فدراسیون خادم اوج گرفت. این که دبیر بعد از خادم رییس فدراسیون کشتی شده بود هم خود دلیل دیگری بود که عملکردش در قیاس با رییس فدراسیون قبلی قرار بگیرد.

مجموع این مقایسه‌ها نشان می‌داد که فدراسیون دبیر در کسب تعداد مدال، موفق‌تر عمل کرده است. با این توضیح که کشتی در ۴ سال نخست ریاست رسول خادم ۱۷ مدال در مسابقات جهان و المپیک به دست آورده بود و در طول مدت ۴ سال ریاست علیرضا دبیر در مجموع ۲۰ مدال کسب کرد.

ضمن اینکه برخی کارشناسان کشتی، کسب سه طلا، سه نقره و یک برنز در مسابقات جهانی ۲۰۲۱ نروژ را بهترین کارنامه تاریخ کشتی ایران دانسته‌اند که در زمان ریاست دبیر رقم خورده است.

همچنان ولی برخی رسانه‌ها و کارشناسان کشتی معتقدند در زمان ریاست رسول خادم، کشتی‌گیران ایرانی، کیفیت بالاتری داشتند. امیرعباس واسعی‌زاده، خبرنگار خبرورزشی، در مقاله‌ای نوشت: «در سال‌های تصدی رسول خادم، ما دیگر به روس‌ها نمی‌باختیم. کار با دست کشتی‌گیران ما عالی شده بود و دوباره کشتی ایران به اصالت خود و زیرگیری برگشت. حالا کشتی‌گیران ما مدال بیشتری دارند اما نه زیر می‌گیرند و نه مقابل روس و آمریکا دست‌شان بالا می‌رود.»
ایستادن یا نایستادن، شیوه‌های متفاوت روبرو شدن با مشکلات
گذشته از کیفیت و کمیت عملکرد کشتی‌گیران ملی‌پوش در زمان ریاست این دو در فدراسیون، شیوه مقابله دبیر و خادم با مشکلات هم به کلی متفاوت است. تا جایی که مشکلات مالی و کم‌توجهی‌ها به کشتی، رسول خادم را به این نتیجه رساند که استعفا کند و برود. چون او معتقد بود، گاهی بهترین شیوه ایستادن، «نایستادن» است.

او در نامه استعفای خود نوشت: «ناتوان‌تر از آن هستم که باری از دوش کشتی بردارم، ولی نمی‌توانم به کشتی دروغ بگویم. کشتی به اندازه کافی تنها و مظلوم هست. چه باید کرد؟ گاهی بهترین شیوه ایستادن، نایستادن است. گذر زمان بسیاری از سوال‌ها را پاسخ خواهد داد.»

علیرضا دبیر اما شیوه متفاوتی دارد. در تیر ۱۴۰۱، بر سر بودجه فدراسیون کشتی با علیرضا پولادگر، معاون وزیر ورزش، درگیر شد و جدال لفظی به قدری بالا گرفت که پولادگر به دلیل ادبیات نامحترمانه و اظهارات تند دبیر، جلسه مجمع فدراسیون کشتی را ترک کرد. پولادگر در آن جلسه گفته بود: «متلک گفتن، نیش زبان زدن سیستم آقای دبیر است.»

دبیر در همین جلسه خطاب به پولادگر گفت: «شما درکی از ورزش قهرمانی ندارید؛ جو درست می‌کنید تا فدراسیون‌های دیگر موضع بگیرند. چون ۲۱ سال علیه کشتی بودید. من آدم استعفا دادن نیستم، اگر می‌خواهید مرا بردارید.»
رابطه متفاوت با سران قدرت و حکومت
رسول خادم در طول مدت فعالیت‌های ورزشی و سیاسی‌اش، معمولا با قدرت حاکم، رابطه چندان خوبی نداشته است. این را بارها چه در زمان سرمربی‌گری در کشتی، چه در مقام رییس فدراسیون و عضو شورای شهر ثابت کرد و پای تبعات تصمیم‌هایش هم ایستاد.

اوج تابوشکنی‌های او، بیانیه‌ای است که در اسفند ۱۳۹۶(مارس ۲۰۱۸) در زمان ریاستش در فدراسیون درباره انصراف کشتی‌گیران ایرانی از رویارویی با حریفان اسرائیلی صادر کرد.

خادم در بیانیه‌ای ضمن هشدار درباره خطر تعلیق کشتی، نوشته بود: «اگر قرار به باختن است با هم ببازیم. نه اینکه شعار عدم مسابقه را به عنوان خط قرمز سر بدهید اما ورزشکاران دنبال گواهی پزشکی یا باختن به حریف قبلی باشند تا کسی متوجه عدم رویارویی آنها نشود.»

خادم خطاب به «مقامات وابسته به نهادهای سیاسی و نظامی» نوشت: «این عزیزان یا واقعاً متوجه موضوع نمی‌شوند یا خود را به ندانستن می‌زنند... آدمی را به این نتیجه می‌رساند که شما به آنچه می‌گویید، اعتقاد ندارید.»

در مقابل علیرضا دبیر اما به ملاقات علی خامنه‌ای می‌رود و بعد از خوش و بشی، از رهبر جمهوری اسلامی می‌خواهد که در نمازهای «ویژه‌اش» او را دعا کند. هر کسی هم که مثل رسول خادم، انتقادی داشته باشد، از دیدگاه دبیر، «خائن» است. همان‌طور که در فروردین ماه سال ۱۴۰۲(آوریل ۲۰۲۳) در مصاحبه با خبرگزاری ایرنا درباره خادم گفته بود: «او به ضد انقلاب وصل شده و آینده مشخص می‌کند بین من و او چه کسی خائن است و چه کسی خادم.»
شلوار شش جیب و تسبیح؛ ظاهری که تغییر کردعلیرضا دبیر در دوران قهرمانی ظاهری کاملا متفاوت نسبت به این روزها داشتتفاوت‌های علیرضا دبیر و رسول خادم به همین جا ختم نمی‌شود. این دو نفر همیشه حتی در ظاهر هم با یکدیگر تفاوت‌های چشمگیری داشته‌اند.

در حالی که ظاهر الان رسول خادم نسبت به دوران ورزشی‌اش تغییر محسوسی نداشته است، نمای کنونی علیرضا دبیر نسبت به دوران قهرمانی تفاوتی از زمین تا آسمان داشته است.

رسول خادم طی سال‌ها، ظاهری ساده و معمولی داشته است. همیشه کت و شلوار نپوشیده است اما نوع لباسی که انتخاب می‌کرده معمولا متناسب با فضایی بوده که در آن حضور داشته است. مثل یک فرد معمولی در جامعه.

علیرضا دبیر اما همان‌طور که خودش هم در مصاحبه‌اش به آن اشاره کرده، در جوانی ظاهر کاملا متفاوتی از امروز داشت. او در همین مصاحبه اخیرش با پیمان یوسفی گفته است: «من ۱۷ سالم بوده، برندباز بودم. من ته بازی را دیدم. هیچی نیست. تهش سادگی است.»

این پاسخ رییس فدراسیون کشتی است به همه انتقادهایی که از نوع لباس پوشیدن او در برخی موقعیت‌های رسمی می‌شود. پاسخی است به این سوال که چرا به رغم همه این نقدها، تغییری در ظاهر خود ایجاد نمی‌کند؟
وضعیت ظاهری علیرضا دبیر در دیدار با پیتر باچا، عضو مجارستانی هیئت رئیسه فدراسیون جهانی کشتی، واکنش‌های زیادی به دنبال داشتاین انتقادها از زمانی جدی شد که پیتر باچا، عضو مجارستانی هیئت رئیسه فدراسیون جهانی کشتی، برای سفر کاری به تهران آمد. علیرضا دبیر با شلوار شش‌جیب، پیراهنی که روی شلوار انداخته بود، به استقبال اورفت. با «جای مهر» بر پیشانی و تسبیحی در دست تا تمام مشخصه‌های یک مدیر «ارزشی»، به تعبیر موافقان حکومت، را داشته باشد.

وقتی هم که از او در نشست خبری، درباره دلیل این نوع پوشش در دیداری رسمی سوال کردند، دبیر گفت:‌ «من همیشه گفتم حمال کشتی هستم، با این کلمه لذت می‌برم. لباس من را مسخره می‌کنند. من بلدم لباس بپوشم، ولی از ۶ صبح سر پروژه هستم.»

«من آدم عملیاتی هستم. باید سر تمرین بچه‌ها هم بروم. چطور انتظار دارند کت و شلوار بپوشم. شلوار شش جیب گشاد است، پای پرانتزی من را نشان نمی‌دهد. کشتی ورزش پرفشاری است و اینها پیش می‌آید. کت و شلوار ۵۰ میلیونی بپوشم و زمانی که کار نکنم، آیا می‌توانم حرف بزنم؟»
در آرزوی تصویر قهرمانی در خدمت مردمدر سال‌های اخیر تصاویری از رسول خادم در حال کمک به مردم آسیب‌دیده ایران در نقاط مختلف منتشر شده استفارغ از تمام رفتارها و موضع‌گیری‌های علیرضا دبیر به نظر می‌رسد آنچه او را بیش از هر چیزی اذیت می‌کند، تصویری است که از او و رسول خادم، دست‌کم بین شمار زیادی از کاربران فضای مجازی، جا افتاده است.

در سال‌های اخیر، رسول خادم با کمترین هیاهویی، تنها با چند تصویر و ویدئو که از فعالیت‌های خیرخواهانه‌اش منتشر شده است، توانسته همان تصویری را از خود در افکار عمومی جا بیندازد که علیرضا دبیر سال‌ها سعی کرده با مصاحبه‌هایش، از خود بسازد.

تصویر یک «پهلوان» فروتن که قصد دارد بدون جنجال و سر و صدا به کشتی و از آن بالاتر «مردم کشورش» خدمت کند. اظهار نظرهایی مانند: «من اینقدر گناه دارم که اگر خدا ستارالعیوبی‌اش را بردارد من پهن کف خیابانم.» یا «من حمال کشتی‌ام» را هم می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد.

اما نزدیکی بسیار زیاد و ابراز وفاداری دبیر به حکومت در کنار وضعیت ظاهری و رفتارهایی که به اعتقاد بسیاری «ریاکارانه» است، موجب شده که تصویر «قهرمان مردم» در حال حاضر بیشتر به رسول خادم «بچسبد» و این موضوعی است که هضمش برای دبیر چندان آسان نیست و گاه به گاه در مصاحبه‌هایش آن را علنی می‌کند.