واکنش‌ها به اعدام چهار زندانی کرد؛ «زورشان به اسرائیل نمی‌رسد، از مردم انتقام می‌گیرند»

تصویر چهار زندانی سیاسی کرد همراه با اعضای خانواده‌شان در شبکه‌های اجتماعی پس از اعلام خبر اعدام. همسران و دیگر اعضای خانواده آنها طی روزهای گذشته بارها به صورت ویدیویی از بی‌گناهی آنها گفتند و خواستار توقف اعدام شدندبی بی سی،فرن تقی‌زاده:

حکم اعدام چهار زندانی کرد به نام‌های محسن مظلوم، محمد فرامرزی، وفا آذربار و پژمان فتحی دوشنبه صبح (۲۹ ژانویه‌‌ -۹ بهمن) در زندان قزلحصار به اجرا در آمده است. این دومین سری از اعدام‌هایی است که در ۱۰ روز گذشته انجام شده است. از این رو بسیاری از کنشگران اجتماعی، فعالان سیاسی و کاربران در شبکه‌های اجتماعی در مورد آنها نوشتند، عصبانی و ناراحت شدند و گفتند: «امروز را نه می‌بخشیم و نه فراموش می‌کنیم».

این جمله‌ای است که از زمان فاجعه هواپیمای اوکراینی بین خانواده‌های دادخواه و بسیاری از کاربران به کار می‌رود.

اعدام این چهار زندانی واکنش‌های زیادی را در فضای مجازی داشته است. از طرفی دیگر رسانه‌های حکومتی ایران از جمله میزان و تسنیم تلاش کرده‌اند که اعدام‌شدگان را «وابسته» و «جاسوس» اسرائیل معرفی کنند که این ادعا توسط وکیل و خانواده آنها رد شده است.

در این مطلب نگاهی می‌کنیم به واکنش‌ها:
«قصاص قبل از جنایت»
در حالی که از چند روز پیش از اجرای حکم اعدام این چهار زندانی کرد، اعضای خانواده آنها، عمدتا همسرانشان با انتشار ویدیو‌هایی سعی بر لغو این احکام داشتند اما مقامات ایران تا پیش از اجرای حکم واکنشی نشان ندادند و تنها از خانواده‌ها خواسته بودند برای آخرین ملاقات به زندان اوین بروند. ملاقاتی که از اولین روز بازداشت آنها اولین و آخرین محسوب می‌شد.

بعد از اجرای حکم، مسعود شمس‌نژاد،‌ وکیل این چهار زندانی اعلام کرد که در هر دو دادنامه بدوی و فرجامی صادر شده،‌ تصریح شده بود که این چهار زندانی «قبل از اجرای عملیات دستگیر شدند» و اجرای حکم اعدام این زندانیان را حکایت اصطلاح «قصاص قبل از جنایت» خواند.

او پس از اعدام موکلانش در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «پژمان فاتحی، وفا آذربار، محمد فرامرزی و محسن مظلوم به وقت اذان اعدام اعدام شدند و این در حالیست که در هر دو دادنامه بدوی و فرجامی صادره تصریح شده بود که متهمین قبل از اجرای عملیات دستگیر شده‌اند، شاید رد اصطلاح قصاص قبل از جنایت شوخی بیش نبوده که به آن باور کرده‌ایم...»

جوانا طیمسی، همسر محسن مظلوم، شب قبل از اجرای حکم با بی‌بی‌سی گفتگویی داشت و در آن اشاره کرده است که این افراد برای سفر به خارج از ایران پاسپورت‌ هم نداشتند.

سعید دهقان، وکیل دادگستری و عضو اتحادیه بین‌المللی وکلا، نیز در واکنش به این اعدام‌ها آن را «قتل حکومتی» دانست و در ایکس نوشت: «حداقل اقدامی که کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل فورا باید انجام دهد، تعلیق سفر خانم نادا النشیف به تهران» است.

نادا النشیف، معاون کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل قرار است روز دوم فوریه، ۱۳ بهمن، به ایران سفر کند. آقای دهقان خواسته است تا این سفر «دست‌کم تا بعد از انتشار اولین گزارش کمیته حقیقت‌یاب» متوقف شود.

دستگاه قضایی و امنیتی ایران این چهار زندانی کرد را به همکاری با موساد،‌ سازمان اطلاعات اسرائیل و تلاش برای خرابکاری در یک واحد صنعتی در اصفهان متهم کرده بودند و شب پیش از اعدام آنها تصاویری از «اعترافات» آنها را از تلویزیون ایران پخش کردند. در این تصاویر چهره این افراد مشخص نیست.

نحوه رسیدگی به این پرونده و شیوه گرفتن این اعترافات نامشخص است و به گفته خانواده این زندانیان آنها از ابتدای دستگیری از داشتن وکیل اختیاری و حق دفاع محروم بودند و برای این اعترافات «شکنجه شدند.»
واکنش رضا پهلوی به اعدام چهار زندانی کرد«این حکومت دشمن جوانی و عشق و زیبایی است»
فعالان سیاسی مخالف حکومت ایران، نیز این اعدام‌ها را محکوم کرده‌اند.

حامد اسماعیلیون، از خانواده‌های پرواز اوکراینی، گفته است که این حکومت «دشمن جوانی و عشق و زیبایی» است. آقای اسماعیلیون در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «حال چهار خانواده‌ی دیگر برای تمام عمر با خاطره‌ی آدم‌هایی که به ظلم کشته شده‌اند باقی می‌مانند».

او نوشته «نه فراموش می‌کنیم، نه می‌بخشیم هر آن‌کس که اعتراف اجباری گرفت، حکم داد، به مسلخ برد، طناب انداخت، چهارپایه کشید» و «همه‌ شما که عمله‌ ظلم هستید پاسخگو خواهید شد.»

و رضا پهلوی، فرزند آخرین پادشاه ایران، در واکنش به این سری از اعدام‌ها در حساب خود در شبکه‌ اجتماعی ایکس نوشته که «جمهوری اسلامی همزمان علیه مردم ایران و جهان اعلام جنگ کرده است.»

او نوشت: «این رژیم در جنگش علیه مردم ایران، ساعتی قبل چهار زندانی دیگر را اعدام کرد و در اعلام جنگش با جهان، سه سرباز آمریکایی را در اردن از طریق تروریست‌های نیابتی خود کشت و ده‌ها تن دیگر را زخمی کرد.»

آقای پهلوی در این پست گفته: «برای این معضل، تنها یک راه حل وجود دارد: کمک به ملت ایران در مبارزه‌شان برای رهایی از رژیم اسلامی، و پایان دادن به جنگ و درگیری.»

مسیح علی‌نژاد، فعال مدنی و سیاسی، هم این اعدام‌ها را محکوم کرده و آن را «اعلان جنگ» علیه مردم در ایران و جهان خوانده است. اما خانم علی‌نژاد به اپوزیسیون ایرانی هم خرده گرفته است. او نوشته: «اعدام‌ها ادامه خواهد یافت تا زمانی که اپوزسیون ایرانی به جای همبستگی و سازماندهی برای براندازی جمهوری اسلامی فقط به دنبال تسلیت و صدور بیانیه باشد!».

به اعتقاد خانم علی‌نژاد در «این کشتار» جمهوری اسلامی «تنها نیست» و «نقش مماشات غرب و انحصار‌طلبی اپوزوسیونی که خود را ایرانگرا می‌خواند و خود را از همه ایران‌دوست‌تر می‌داند و باعث ایجاد تفرقه میان مردم ایران شده» هم وجود دارد.

نازنین بنیادی، بازیگر و فعال حقوق بشر، در حساب خود در ایکس از جمهوری اسلامی به عنوان «رژیم خون‌خوار» یاد کرده و نوشته: «نمایندگان سازمان ملل نباید به ایران سفر کنند، مگر این‌که امکان دسترسی نامحدود به زندانیان سیاسی داشته باشند و اعدام‌ها به حالت تعلیق در آورده شود.»
«سرکوب از استیصال سرچشمه می‌گیرد»پست حسین رونقی در شبکه اجتماعی ایکسفعالان درون ایران هم واکنش‌های بسیاری نوشته‌اند.

حسین رونقی در ایکس اعدام را «قتل حکومتی» دانسته و گفته: « زورشان به اسرائیل و آمریکا نمی‌رسد انتقامشان را از مردم ایران می‌گیرند».

این تحلیل را بین فعالان داخل ایران بیشتر می‌توان دید. در ارتباط دانستن اعدام‌ها با رویارویی غیرمستقیم ایران و اسرائیل از مواردی است که در این دسته از کاربران و فعالان به آن اشاره کرده‌اند. رویارویی که از نظرآنها ایران توانایی پاسخ به آن را ندارد.
متن توییت زارا محمدی که بازنشر شده استعبدالله مهتدی، دبیرکل حزب کوملە کردستان ایران، در پستی پس از اعدام این چهار زندانی در ایکس نوشت: «کردستان در مقابل کشتار فرزندانش ساکت نخواهد ماند و دست روی دست نخواهد گذاشت.»

او نوشت: «حزب کومەلە کردستان ایران و بسیاری از احزاب سیاسی و نهادهای مدنی و حقوق بشری کردستان، بعنوان گرامیداشت یاران جانباختە و اعتراض بە این کشتار، فردا را روز اعتصاب و تعطیل عمومی اعلام می‌کنند.»

در این بین گفتگوی قدیمی ژیار گل با عبدالله مهتدی در مورد عضویت این افراد در کومله دوباره در بین کاربران دست بدست شده است. عمدتا بین دو گروه از کاربران آنهایی که منتقد کومله هستند و آنهایی که به حکومت نزدیک‌اند.

بعضی از منتقدان آقای مهتدی حزب او را به «تجزیه‌طلبی» متهم می‌کنند. در بین این منتقدان در شبکه ایکس طرفداران حکومت ایران هم بسیارند که از اعدام اعضای کومله ابراز رضایت کرده‌اند.
پست عبدالله مهتدی بعد از خبر اعدام چهار زندانی کرد در شبکه ایکسنهادهای امنیتی ایران محسن مظلوم، محمد فرامرزی، وفا آذربار و پژمان فتحی را به همکاری با موساد،‌ سازمان اطلاعات اسرائیل و تلاش برای خرابکاری در یک واحد صنعتی در أصفهان متهم کرده بودند. خانواده‌های این افراد این اتهام‌ها را رد کرده‌‌اند.

همن سیدی٬، پژوهشگر و فعال کرد، در شبکه ایکس در مورد ادامه راه جنبش کردستان نوشته است که « اگر جنبش کردستان با اعدام متوقف می‌شد می‌بایست از همان شهریور ۱۳۸۵ و در همان فرودگاه سنندج متوقف شده بود.»
پست همن سیدی در شبکه ایکساولین و آخرین ملاقات؛ « برایم سیاە نپوشید و گریه نکنید»واکنش همسران محسن مظلوم و محمد فرامرزی پس از اعدامپژمان فاتحی در آخرین ملاقات با مادرش گفته بود « این مرگ برای من یک مرگ با افتخار است؛ برایم سیاە نپوشید و گریه نکنید.» از این رو این جمله که یادآور دیگر محکومان به اعدام در سالهای گذشته بود بازهم مورد توجه قرار گرفت.

جوانا طیمسی، همسر محسن مظلوم، پس از دریافت خبر اعدام با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشته: «امروز را نە می‌بخشم و نە فراموش خواهم کرد! چیز دیگری هم برای گفتن ندارم.»

ماریا محمودی، همسر محمد (هژیر) فرامرزی، هم با انتشار پستی به زبان کردی در شبکه اجتماعی ایکس نوشته: «هژیرکم، شهید شدنت مبارک.»

عاتکه رجبی، معلم معترض خراسانی، در شبکه ایکس با بازنشر پست جوانا طیمسی خطاب به محسن مظلوم نوشت «راهت پر رهرو ست و عاقبت پیروز مردمان، پیروز خواهند شد»
پست عاتکه رجبی، معلم معترض خراسانی در شبکه ایکسصباح فاتحی، فرزند پژمان فاتحی از طرف کاربران جوانترین فعال حقوق بشر نامیده شده.

او در ماه‌های گذشته در مراسم مختلفی در خارج از ایران با در دست داشتن عکس پدرش و دیگر زندانیان پیامی را حمل می‌کرد. « نگذارید پدرم اعدام شود.» و « نه به اعدام».
صباح فاتحی٬ فرزند پژمان فاتحی«شب با خبر جنگ می‌خوابیم، صبح با خبر اعدام بیدار می‌شویم»
هرچند نظرها و تحلیل‌ها در شبکه‌ اجتماعی ایکس فراوان نوشته می‌شود اما همچنان بخش کوچکی از جامعه ایران را نمایندگی می‌کنند. اینستاگرام به نظر به شهروندان نزدیکتر است. درد، غم، غصه و لعنت به بانیان اعدام‌ها از عمده‌ترین نظرهای نوشته شده در استوری‌ها هستند.

داشتن اضطراب هر روزه، نبود خبری خوب٬، انتظار برای اعدام جوانان دیگر بسیاری را بر این می‌دارد که حتی مدتی از شبکه‌های اجتماعی دور باشند. اما دور بودن از این فضا چیزی از فضای غم موجود در جامعه و زندگی روزمره آنها کم نمی‌کند و دوباره با شنیدن صدای ا‌ذان و انتظاری برای اعدامی دیگر می‌نویستند٬ « موذن اذان نگو»
نظری در مورد وضعیت شهروندان نسبت به خبرهای اعدام در جامعهپست آرش صادقی در شبکه اجتماعی ایکس پس از خبر اعدام چهار زندانی کردعباس دریس، از بازداشت‌شدگان آبان ۹۸ در ماهشهر
هنوز تاثیر خبرهای اعدام محمد قبادلو و چهار زندانی کرد در جامعه تازه است که خبر دیگری نیز منتشر شده است.

فرشته تابانیان، وکیل عباس دریس می‌گوید دیوان عالی کشور با رد درخواست اعاده دادرسی، حکم اعدام عباس دریس به اتهام «محاربه» را تایید کرده است.
عباس دریس، از بازداشت‌شدگان آبان ۹۸ در ماهشهر است که برای او دو پرونده در دادگاه کیفری و دادگاه انقلاب خوزستان تشکیل شده استخانم تابانیان روز ۸ بهمن با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشته: «با وجود ایرادات فراوان به رای دادگاه بدوی، اعاده دادرسی موکلم عباس دریس در دیوان عالی کشور رد شد. موکلم به اتهام محاربه به اعدام محکوم شده بود. تقاضای اعمال ماده ۴۷۷ را کردیم که در دست بررسی است.»

طبق ماده ۴۷۷ آیین دادرسی کیفری، چنانچه رئیس قوه قضاییه رای قطعی صادره از هر یک از مراجع قضایی را خلاف شرع تشخیص دهد، با تجویز اعاده دادرسی، پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال می‌کند تا رای قطعی صادر شود.

صفحه منتسب به برادران دریس هم در اینستاگرام نوشته: «دیوان عالی کشور پس از رد اعاده دادرسی، حکم اعدام عباس دریس به اتهام محاربه را تایید کرده و جان او در خطر جدی است. پیشتر، حکم قصاص دریس در پرونده‌ کیفری لغو شده بود و حکم اعدام تاییدشده، مربوط به دادگاه انقلاب است.»

عباس دریس، از بازداشت‌شدگان آبان ۹۸ در ماهشهر است که برای او دو پرونده در دادگاه کیفری و دادگاه انقلاب خوزستان تشکیل شده است.