مورینیو و تیم ملی ایران؛ ماجرای سردار آزمون چه بود؟

بی بی سی، بهروز شریف:

چند روز برزخی برای تیم ملی ایران؛ از زمانی که هومن افاضلی، مشاور فنی امیر قلعه‌نویی، در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد که پیوستن سردار آزمون به تیم ملی برای جام ملت‌ها، بستگی به تصمیم نهایی ژوره مورینیو، سرمربی باشگاه آ اس رم، دارد، تا دیشب که سرانجام نام این مهاجم ۲۹ ساله ایران در فهرست نهایی تیم ملی قرار گرفت.

ماجرا از چند روز پس از بسته شدن قرارداد آزمون با باشگاه رم در تابستان شروع شد. برخی رسانه‌های ایتالیایی نوشتند که «آزمون به باشگاه تعهد داده که برای مسابقات جام ملت‌های آسیا در ژانویه و فوریه ۲۰۲۴ به تیم ایران ملحق نخواهد شد و این یکی از شرایطی است که آزمون با پذیرش آن، با رم قرارداد بسته است».

جالب اینکه در آن روزها مورینیو علنا مقابل انتقال آزمون به رم جبهه گرفته و گفته بود که «این بازیکن گزینه مطلوب من نبوده و با نظر یکی از مدیران باشگاه، با او قرارداد بسته‌ایم».

مورینیو در ادامه تاکید کرده بود که «گزینه مطلوب او در بازار نقل و انتقالات برای خط حمله، بازیکن دیگری است».

از همان روزها خبرنگاران و رسانه‌های ایران نسبت به این بند قرارداد آزمون حساس شده و می‌خواستند بدانند که ثبت چنین بندی در قرارداد آزمون با رم حقیقت دارد یا نه.

پس از انتشار چند خبر در این زمینه در رسانه‌های ایران، ابتدا فدراسیون فوتبال به این اخبار واکنش منفی نشان داد و با صدور بیانیه‌ای کوتاه، «شائبه ثبت چنین بندی در قرارداد آزمون با رم را تکذیب و اشاره به آن را ایجاد حاشیه برای تیم ملی» توصیف کرد.

سپس در آبان پس از پایان بازی ایران-هنگ کنگ در ورزشگاه آزادی، یکی از خبرنگاران درباره این موضوع از خود آزمون سوال کرد و پاسخ آزمون بیش از پیش به این شائبه دامن زد: «پدرم هم از بند‌های قراردادم با رم اطلاعی ندارد».

درواقع آزمون حاضر نشد این شایعه را تکذیب کند و با پاسخی کنایی، به پرسش خبرنگار پاسخ داد و عملا به این شایعه دامن زد.
منتفی شدن جلسه با مورینیو
سرانجام با مصاحبه تلویزیونی افاضلی روشن شد که خبر رسانه های ایتالیایی در تابستان حقیقت داشته و آزمون تعهد داده که در میانه فصل، به جای حضور در جام ملت‌های اسیا با تیم ملی ایران، در اردوی رم حاضر خواهد بود و در سری‌آ بازی خواهد کرد.

اما افاضلی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به این اشاره کرد که «امیر قلعه‌نویی قصد داشته به ایتالیا برود و شخصا با مورینیو صحبت کند و اجازه حضور این مهاجم در جام ملت‌ها را بگیرد که به دلیل صادر نشدن ویزای سرمربی ایران، او نتوانسته به ایتالیا سفر کند.

پس از انتشار این مصاحبه و توضیح رسمی فدراسیون فوتبال روی فهرست ابتدایی تیم ملی مبنی بر اینکه «نام آزمون در صورت توافق با باشگاه رم در فهرست نهایی قرار خوهد گرفت»، انتقادها در رسانه‌های ایران اوج گرفت و در اغلب آنها انتقاد از فدراسیون بابت پنهان‌کاری و تکذیب‌های غیرواقعی مربوط به بند ویژه قرارداد آزمون با رم، مبنای نوشته‌ها و اظهارنظرها بود.

از سوی دیگر از قلعه‌نویی انتقاد می‌شد که به رغم آگاهی از بند خاص قرارداد آزمون با رم، همچنان او را به تیم ملی برای بازی‌های چهار جانبه اردن و سپس دو بازی مقدماتی جام جهانی مقابل هنگ کنگ و ازبکستان دعوت کرده و از آزمون در تمام این ۴ مسابقه استفاده کرده، درحالی که بهتر بود از مهاجم یا مهاجمانی که شرایط حضور در جام ملت‌ها را دارند، استفاده کند.
احساس دوگانه نسبت به پیشرفت آزمون در رمبهترین نمایش آزمون در رم، در بازی با لچه بود که درحالی که تیمش ۲ بر صفر عقب بود، وارد زمین شد و گل اول رم را زدقلعه‌نویی و فدراسیون فوتبال تا دیشب (دوشنبه اول ژانویه) که فهرست نهایی بازیکنان برای جام ملت‌ها منتشر شد، هیچ واکنشی به انتقادات نشان ندادند.

سرانجام اما روشن شد که باشگاه رم با پیوستن آزمون به تیم ایران البته از روز ۱۰ ژانویه موافقت کرده است. به این ترتیب آزمون در اردوی کیش همراه تیم ملی نیست و ۴ روز پیش از نخستین بازی ایران در جام ملت‌ها مقابل فلسطین، راهی دوحه خواهد شد.

مورینیو که پس از جذب آزمون در تابستان، به این انتقال واکنش منفی نشان داده بود، به تدریج رضایت فنی از این مهاجم ایرانی پیدا کرد و از او در اغلب بازی‌های اخیر، به عنوان یکی از نخستین تعویض‌های هجومی استفاده کرده است.

بهترین نمایش و مهم‌ترین اثرگذاری آزمون در رم، در بازی با لچه بود که در ورزشگاه المپیک رم درحالی که تیمش ۲ بر صفر عقب بود، وارد زمین شد و گل اول رم را زد و زمینه ساز بازگشت بزرگ رم و پیروزی ۳ بر ۲ این تیم شد.

به این ترتیب از یک سو مربیان تیم ملی از افزایش آمادگی آزمون و جا افتادن او در تیم رم خوشحال بودند و از سوی دیگر، فرم خوب آزمون این نگرانی را ایجاد می کرد که مورینیو اجازه حضور آزمون در جام ملت‌ها را ندهد.

اما آیا باشگاه رم اجازه چنین کاری را داشت؟
سرانجام مجوز صادر شد
براساس قوانین فیفا وقتی یک تورنمنت در تقویم فیفا ثبت می شود، هیچ باشگاهی حق ندارد مانع حضور بازیکن در تیم ملی کشورش شود.

به این ترتیب باشگاه رم به صورت قانونی نمی‌توانست حق حضور آزمون در جام ملت‌ها را از او سلب کند، اما مسئله اینجا بود که آزمون با تعهدی که به باشگاه رم و مورینیو داده بود، اگر بدون گرفتن رضایت مورینیو و دور از فضای دوستانه، راهی اردوی تیم ملی شد، در بازگشت به اردوی رم پس از جام ملت‌های آسیا، مشکلات ویژه با مورینیو و باشگاه رم پیدا می کرد.

به نظر می‌رسد آزمون در فضایی دوستانه از مورینیو اجازه پیوستن به تیم ایران را گرفته اما آنچه در چند ماه اخیر در مورد مسئله آزمون گذشت؛ از پنهان‌کاری و تکذیب فدراسیون، تا حضور آزمون در بازی‌های تیم ملی بدون آنکه حضور او در جام ملت‌ها روشن باشد، فضای انتقادی ویژه ای در رسانه های ایران، به خصوص برای مخالفان قلعه‌نویی ایجاد کرد.
یادآوری رسانه‌ها: از نوراللهی تا علی دایینوراللهی پیش از بازی با هنگ کنگ در واکنش به قرار نداشتن در فهرست ۲۳ نفره و نشستن یک بازیکن دیگر با پیراهن شماره ۲۱ در رختکن، ورزشگاه آزادی را ترک کرددر برخی نقدها، موضوع احمد نوراللهی و اخراج او از اردوی تیم ملی پس از بازی با هنگ کنگ یادآوری می شد؛ بازیکنی که نامش در فهرست نهایی ایران برای جام ملت‌ها هم قرار نگرفت.

نوراللهی در واکنش به قرار نداشتن در فهرست ۲۳ نفره و نشستن یک بازیکن دیگر با پیراهن شماره ۲۱ (شماره نوراللهی در تیم ملی در چند سال اخیر) در رختکن، ورزشگاه آزادی را پیش از شروع بازی با هنگ کنگ ترک کرده بود و قلعه‌نویی پس از اعلام تصمیمش مبنی بر کنار گذاشتن او از تیم ملی گفته بود که «برای حفظ اتحاد تیمی و برقرار نگه داشتن اصول، نوراللهی را به تیم ملی برنمی گرداند».

در پی روشن شدن موضوع بند قرارداد آزمون با رم، اشاره به موضوع نوراللهی از سوی منتقدان قلعه‌نویی درواقع برای یادآوری اصول و اتحاد تیمی به سرمربی تیم ملی انجام می شد.

در چند مورد هم رسانه های ایران، روزهای حضور علی دایی در بایرن مونیخ و هرتا برلین را یادآوری کردند که دایی به رغم حضور در باشگاه‌های بزرگ اروپایی، بدون هیچ بند و تبصره و اگر و امایی، در تمام اردوها و مسابقات تیم ملی ایران حاضر می شد.
قایدی آمد و در تیم ماندنی شد
فدراسیون فوتبال و قلعه‌نویی به دنبال توافق با باشگاه رم و قراردادن نام آزمون در فهرست نهایی تیم ایران، از یک بحران چند روزه عبور کردند؛ چیزی که می‌توانست فضای رسانه‌ای اطراف تیم ملی را در طول مسابقات هم حسابی تحت تاثیر قرار دهد.

شاید باشگاه رم با در نظر گرفتن پیامدهای حقوقی احتمالی در صورت نگه داشتن آزمون در جریان جام ملت‌های اسیا، به او اجازه داده راهی قطر شود.

اما این یک تجربه ویژه برای فدراسیون فوتبال و سرمربی ایران بود؛ تجربه‌ای که می توانست بهای فنی و روانی برای تیم ایران داشته باشد.

قلعه‌نویی با آگاهی از احتمال حضور نداشتن آزمون در جام ملت‌های قطر، مهدی قایدی، مهاجم کلبا امارات را پس از ۶ ماه، به تیم ملی دعوت کرده بود.

حالا با حضور آزمون، قلعه‌نویی در خط حمله دستش کاملا باز است؛ مهدی طارمی و آزمون و شهریار مغانلو، رضا اسدی، قایدی و کریم انصاریفرد مهاجمان ایران در جام ملت‌های آسیا خواهند بود.
چالش چند روزه و هشدار بزرگ
قلعه‌نویی در یکی از مصاحبه‌های اخیر خود گفته بود: «از اتفاقات جام ملت‌های ۲۰۰۷ درس‌هایی گرفته‌ام و یکی از آن درس‌ها مربوط می‌شود به فضای داخل تیم. برخی اشتباهات در آن دوره بوده که دیگر اجازه نمی‌دهم، تکرار شوند.»

ماجرای آزمون، فشاری چند روزه روی تیم ملی ایجاد کرد و سرمربی ایران و فدراسیون فوتبال را برای کنترل شرایط داخل و بیرون تیم دچار چالش کرد.

ایران برای نتیجه‌گیری در جام ملت‌ها همانطور که قلعه‌نویی گفته، نیاز ضروری به حفظ اصول و فضای مثبت در داخل و اطراف تیم خواهد داشت؛ چیزی که در جام ملت‌های ۲۰۱۹ با توجه به مصاحبه‌های تنش‌زای کارلوس کی‌روش تحت تاثیر قرار گرفت و از مهمترین عوامل بهم خوردن تمرکز و شکست سنگین ایران در نیمه‌نهایی مقابل ژاپن بود.