وضعیت پناهجویان سوری در ترکیه؛ «مثل موش در خفا زندگی می‌کنیم»
+8
رأی دهید
-3
بی بی سی: وزارت کشور ترکیه می‌گوید در شش ماه گذشته ۶۰۰ هزار مهاجر به صورت داوطلبانه به کشورهای خودشان برگشته‌اند. با وجود این مهاجران سوری می‌گویند که بسیاری از آنها به اجبار و بر خلاف خواست خودشان از ترکیه اخراج شده‌اند.یاسر از پنج سال پیش همراه خانواده‌اش در استانبول زندگی می‌کرد. اما سه ماه پیش پلیس برای بازرسی اسناد و مدارک اقامتی کارگران به کارخانه محل کار او رفت.
در مدارک یاسر -که یک پناهجوی سوری است- محل سکونت او آنکارا ثبت شده بود، اما چون در استانبول مشغول کار بود، پلیس او را با خود برد. ابتدا او را به یک مرکز بازگشت پناهجویان توزلا در حومه استانبول فرستادند و بعد به شهر مرسین در ۱۵۰ کیلومتری مرز سوریه منتقل کردند.
همسرش زانا سه روز از او بی‌خبر بود. او می‌گوید: «فقط می‌دانستم که پلیس او را گرفته، ولی خبر نداشتم کجاست.»
بالاخره او را با این شرط آزاد کردند که به آنکارا برود، جایی که الان او و همسرش و کودک هشت ماهه‌شان در یک آلونک مخروبه در آن زندگی می‌کنند.
یاسر می‌گوید: «در چند ماه گذشته ماموران پلیس مثل مور و ملخ در حال چک کردن مدارک شناسایی هستند.»
دور تازه سرکوب
آمار وزارت کشور ترکیه نشان می‌دهد که در شش ماه گذشته ۱۷۳ هزار مهاجر غیر قانونی بازداشت شده‌اند. این در حالی است که در کل سال ۲۰۲۲ در مجموع ۲۸۵ هزار پناهجو بازداشت شده بودند.
این ارقام نشان می‌دهد که بعد از بررسی و کنترل مدارک پناهجویان در شش ماه گذشته، ۴۴۵۷۲ نفر از ترکیه اخراج شده‌اند. هم‌زمان علی یرلی‌کایا، وزیر کشور ترکیه گفته است که بیش از ۶۰۴ هزار مهاجر به صورت داوطلبانه به کشورهای خود برگشته‌اند.
او بارها گفته است ترکیه که با پذیرش سه میلیون پناهجوی سوری، بزرگترین میزبان آنها در جریان جنگ داخلی سوریه بوده، از این به بعد «کشور هدف یا گذرگاه» مهاجران نخواهد بود.
آماری رسمی از تعداد کل مهاجران بدون مدرک قانونی در ترکیه در دست نیست.
سوری‌هایی که اخیرا وارد ترکیه شده‌اند می‌گویند گرفتن «مجوز موقت» برای ماندن در ترکیه تقریبا غیر ممکن شده است.
مهیر ۲۳ ساله که شش ماه پیش از سوریه به ترکیه آمده تا جراحت‌هایی را که در جریان یک انفجار برداشته، درمان کند می‌گوید روند ثبت نام در آنکارا مانند بسیاری از شهرهای بزرگ دیگر متوقف شده است.
این برای او به این معناست که اگر از محل سکونتش خارج شود ممکن است با مشکل جدی روبرو شود.
او می‌گوید: «یک بار پیش آمد که برای قدم زدن از خانه بیرون آمدم، اما یک مامور پلیس سر چهارراه جلو من را گرفت و مدارک شناسایی‌ام را خواست. بعد به صورت سوخته‌ام نگاه کرد، دلش به حالم سوخت و گفت 'اینجاها بیرون نیا'. بعد هم اجازه داد بروم. اگر کار ضروری نداشته باشم، حتی برای خرید هم بیرون نمی‌روم. اگر هم بروم خیلی سریع کارم را انجام می‌دهم و برمی‌گردم چون اینجا پر از گشتی‌های پلیس است.»بقیه هم وضعیت مشابهی دارند.
ناصر ۱۶ ساله قبلا آزادانه در محل زندگی‌اش در منطقه آلتین‌داغ آنکارا رفت و آمد می‌کرد، اما الان می‌گوید همیشه باید حواسش باشد که گیر نیفتد.
او می‌گوید: «یک سال پیش وقتی از کنار پلیس رد می‌شدیم، هیچکس مدرک شناسایی نمی‌خواست، اما الان هر بار که یک مامور پلیس می‌بینم، فرار می‌کنم.»
این وضعیت برنامه‌های او برای کلاس رفتن و آموزش زبان ترکی را به حالت تعلیق درآورده است.
می‌گوید: «هیچ امید و برنامه‌ای برای آینده ندارم. اگر کار خیلی مهمی نداشته باشم از خانه بیرون نمی‌روم. مثل زندگی کردن در زندان است.»
خانه‌ای برای بازگشت نیست
ناصر می‌گوید منزل خانوادگی‌اش در بمباران نیروهای دولتی سوریه ویران شده و هفت سال در یک اردوگاه پناهجویان زندگی کرده است. می‌گوید نمی‌تواند به آنجا برگردد چون پدر و مادرش هر دو مرده‌اند و فامیل دیگری در سوریه ندارد.
سازمان ملل متحد می‌گوید با وجود توقف جنگ در جبهه‌های سوریه، خطر بالقوه خشونت و بازداشت در این کشور، باعث شده فضای امنی برای بازگشت مهاجران به تعداد زیاد وجود نداشته باشد.
راشا، مادر بیوه‌ای که با دو کودک پنج ساله و هفت ساله‌اش در منطقه کچی‌اورن آنکارا زندگی می‌کند، می‌گوید هیچ کدام از آنها از سه ماه پیش که برای خرید به شهر رفته بودند، تا الان از خانه خارج نشده‌اند.
پناهجویان سوری در ترکیه می‌گویند می‌ترسند از خانه خارج شونداو می‌گوید: «یک مامور پلیس را دیدیم که به سمت ما می‌آمد. مثل آدم‌های مجرم از میان جمعیت فرار کردیم. بعد آنها دو جوان را از محله ما گرفتند و به سوریه برگرداندند. از آن روز حتی جرات نمی‌کنم برای خرید بیرون بروم. احساس می‌کنم زندگی‌ام پوچ و توخالی شده. نه می‌توانم به سوریه برگردم، نه می‌توانم اینجا زندگی کنم.»راشا می‌گوید هر سه نفرشان که در خانه پناه گرفته‌اند، روز به روز افسرده‌تر می‌شوند.
تمیم که ده سال است در ترکیه زندگی می‌کند، می‌گوید زمان تغییر رفتار مسئولان در قبال مهاجران، به دعوایی بر می‌گردد که حدود دو سال پیش بین جوانان ترک و سوری در منطقه آلتین‌داغ در گرفت و در آن یک جوان ترک به ضرب چاقو کشته شد.
این تنش‌ها به شهرهای دیگر هم سرایت کرد.
او می‌گوید از همان زمان روند ثبت نام برای پناهجویان سخت‌تر شد.او خودش با این که مدرک قانونی دارد، اما نمی‌تواند به محله‌ای جدید نقل مکان کند.
یکی از بستگانش که نتوانسته بود مجوز سکونت در ترکیه را بگیرد به سوریه برگردانده شد، هر چند که دوباره به ترکیه برگشت.
تمیم می‌گوید: «دو هفته پیش او را به سوریه برگرداندند. ولی چون زن و دو فرزندش اینجا بودند، در عرض دو هفته با کمک قاچاقچی‌ها دوباره به ترکیه برگشت.»
ادغام شدن در جامعه سخت است
مشکلات متعدد ترکیه از جمله بحران اقتصادی در این کشور به تغییر رفتار در قبال مهاجران دامن زده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخشی از شهروندان ترکیه، پناهجویان سوری را مقصر وخیم‌تر شده وضعیت اقتصادی خود می‌دانند و آنها را متهم می‌کنند که جای کارگران ترک را گرفته‌اند. تاثیر احساسات عمومی علیه مهاجرت در انتخابات سراسری ترکیه که چند ماه پیش برگزار شد مشهود بود.
در حالی که بعضی سوری‌ها زبان ترکیه یاد گرفته‌اند، به تحصیلاتشان ادامه داده‌اند و کار پیدا کرده‌اند، بخش بزرگی از آنها در جامعه ادغام نشده‌اند، به حاشیه رانده شده‌اند و صدایی ندارند.زانا، همسر یاسر که مجبور شده بود از استانبول به آنکارا نقل مکان کند، بهار آینده بچه دومش را به دنیا می‌آورد.
او بر خلاف شوهرش مدارک اقامت قانونی ندارد. به همین دلیل به خدمات درمان عمومی دسترسی ندارد و باید فرزندش را در بیمارستان خصوصی به دنیا بیاورد.
اولین عمل سزارین او پنج هزار لیر (حدود ۱۷۰ دلار) خرج برداشت اما به او گفتند که هزینه عمل بعدی بیش از سه برابر خواهد شد و او نمی‌داند این پول را قرار است از کجا بیاورند.
او می‌گوید: «بعضی وقت‌ها درد عمل سزارین آزارم می‌دهد اما نمی‌توانم برای معاینه به دکتر بروم.»
یاسر می‌گوید قبلا زندگی کردن در ترکیه در مقایسه با سوریه مثل بهشت بود، اما الان روز به روز غیر قابل تحمل‌تر می‌شود.
«ما سه گزینه پیش رویمان داریم: به اروپا برویم، به سوریه برگردیم یا همین جا در ترکیه بمانیم و مثل موش در خفا زندگی کنیم. من نمی‌توانم به اروپا بروم چون پول کافی برای این کار ندارم. به سوریه هم نمی‌توانم برگردم چون هنوز جنگ است. اما اگر شرایط در سوریه بهتر شود دیگر اینجا نمی‌مانم.»
توضیح: تمام نام‌ها در این گزارش عوض شده است