مردی که به عمیق‌ترین نقطه روی زمین رسید

بی بی سی:کاپیتان دان والش، کاوشگر اقیانوس در ۹۲ سالگی درگذشت. او ۶۰ سال پیش توانست تا عمیق‌ترین نقطه اقیانوس فرو رود. این نقطه که خندق ماریانا نام دارد یازده کیلومتر در عمق اقیانوس قرار دارد. من خوش‌شانس بودم که او یکی از دوستان خوبم بود. این مطلب داستان پایین رفتن یک مرد بی‌نظیر تا عمق اقیانوس است.

در دهه ۱۹۶۰ میلادی، جنون فضا همه دنیا را فراگرفته بود و کسانی که آرزوی فضانورد شدن داشتند درباره اولین پرواز خود به سمت آسمان رؤیاپردازی می‌کردند.

اما کاپیتان دان والش ۲۸ ساله چشم به اعماق دوخته بود. او قرار بود به عمیق‌ترین نقطه‌ای که پای انسان به آن رسیده است برود.

نیروی دریایی ایالات‌متحده در این سال یک زیردریایی جدید به نام شناور تریسته داشت. دان که ستوان متخصص زیردریایی بود، داوطلب شد که به این پروژه بپیوندد.

وقتی او به این عملیات پیوست، عمیق‌ترین جایی که به آن رفته بود تنها ۱۰۰ متر عمق داشت. وقتی فهمید قرار است تا چه عمقی پایین برود شوکه شد. عمقی که نیروی دریایی از او می‌خواست به آن برود، بیش از ۱۰۰ برابر عمیق‌تر بود.

برنامه این بود که به سمت عمیق‌ترین نقطه کره زمین حرکت کنند. به عمیق‌ترین نقطه خندق ماریانا که دره‌ای باریک در زیر اقیانوس آرام است و کمی دورتر از خلیج گوام قرار دارد.
شناور تریسته طوری طراحی ‌شده بود که بتواند فشار فوق‌العاده زیاد آب در عمق زیاد را دوام بیاورددان در مصاحبه‌ای که با او در سال ۲۰۱۱ داشتم گفت: «اولین واکنش من این بود: چی؟ چرا قبل از این‌که داوطلب بشوم این را به من نگفتند؟»

«بعد با خودم فکر کردم: خوب من این ماشین را آن‌قدر می‌شناسم که بدانم که لااقل در حد تئوری می‌توان این کار را انجام داد و راهی هست که بشود به نتیجه رسید.»

در ۲۳ ژانویه ۱۹۶۰ دان و ژاک پیکارد، اقیانوس‌شناس سوئیسی که زیردریایی تریسته را به کمک پدرش اوت پیکارد طراحی کرده بود، عملیات خود را آغاز کردند و موج‌ها را پشت سر گذاشتند و راهی اعماق اقیانوس شدند.

آن‌ها خود را در داخل یک محفظه که دیواره ضخیم فولادی داشت جا دادند. دان گفت فضایی که داشتند به‌اندازه یک یخچال بزرگ خانگی بود . هوای داخل هم به همان سردی یخچال بود.

این دو کاوشگر به آهستگی به عمق تاریکی فرورفتند. با بالا رفتن فشار اطراف، زیردریایی صدا در می‌آورد.
دان والش (چپ تصویر) و ژاک پیکارد در حال فرو روفتن باید ساعت‌ها ماندن در وضعیتی بسیار تنگ و فشرده را تحمل می‌کردنداین شناور طوری ساخته‌شده بود که بتواند فشاری ۱۰۰۰ برابر بیشتر از فشار در سطح آب را تحمل کند اما هیچ‌وقت اثبات حداکثر توان تاب آوردنش در چنین عمقی، تست نشده بود.

در آغاز فرورفتن همه چی خوب پیش می‌رفت اما وقتی به عمق ۹۰۰۰ متری رسیدند ناگهان زیردریایی صدای بنگ بلندی کرد که نگران‌کننده بود.

دان بعدها به من گفت: «صدای غیرعادی بود. قبلاً چنین صدایی نشنیده بودیم.»

صدایی بود شبیه آن‌که چیز بزرگی شکسته است. دان و ژاک با دقت داده‌های دستگاه‌هایی که داشتند را بررسی کردند . همه‌چیز به نظر بی مشکل می‌رسید. برای همین تصمیم گرفتند بازهم پایین‌تر بروند.

بعد از پنج ساعت، عمق سنج رقم ۱۰۰۰۰ متر را نشان می‌داد اما هنوز اثری از کف دریا نبود.

آن‌ها با خود فکر می‌کردند چقدر پایین‌تر باید بروند.

اما بالاخره، انعکاس نورافکن‌های زیردریایی توانست چیزی را نشان بدهد. دان و ژاک موفق شده بودند: در حدود عمق ۱۱ کیلومتری، آن‌ها به کف خندق ماریانا رسیده بودند.

دان می‌گوید: «وقتی در کف دریا نشستیم، مواد بسیاری به اطراف پراکنده شدند. ماده تشکیل‌دهنده کف دریا نیمه مایع بود.»

«مانند این بود که به یک‌کاسه شیر نگاه می‌کردید. برای همین ما هیچ عکسی از این عمیق‌ترین نقطه اقیانوس نگرفتیم.»

در انتهای این فرود به عمیق‌ترین نقطه جهان و رکوردی که به‌دست‌آمده بود هیچ کف زدن و هیاهویی در کار نبود.

دان به خاطر می‌آورد: «تنها یک‌لحظه سکوت بود.»

آن‌ها ۲ دقیقه در کف دریا ماندند. درحالی‌که زیردریایی را بررسی می‌کردند، متوجه شدند صدای بنگی که قبل‌تر شنیده بودند از چه بوده است.

یکی از پنجره‌ها که از جنس آکریلیک بود ترک برداشته بود. خوشبختانه در محدوده فشار نبود چون اگر این‌طور بود می‌توانست باعث انفجار فوری زیردریایی شود.

آن‌ها توانستند به‌سلامت به سطح آب برگردند.

تیم دو نفره آن‌ها توانسته بود تاریخ‌ساز شود. آن‌ها از طرف رئیس‌جمهور دوایت دی آیزنهاور نشان شایستگی دریافت کردند و همین‌طور با مدال‌ها و نشان‌های بسیار دیگر تشویق شدند.
دان با کارگردان سینما جیمز کامرون همکاری کرد . جیمز کامرون ۵۰ سال بعد همان فرود را دوباره تکرار کرداین فرورفتن به عمق زمین به‌نوعی تمام زندگی دان را تحت تأثیر قرارداد و بخشی از شخصیت او شد. او به شوخی می‌گفت بقیه عمرش را صرف شام خوردن با دیگران سر این موضوع کرده است.

کسانی مانند من که شیفته عمق دریا هستند و عمر خود را صرف یادگرفتن درباره آن کرده‌اند، بی‌اندازه مشتاق‌اند درباره تجربه او از رمزآمیزترین نقطه کره زمین بدانند. دان مردی سخاوتمند، بامزه و فروتن بود که همیشه دوست داشت از تجربه فوق‌العاده‌اش حرف بزند.

اما دان اسیر گذشته‌اش نمانده بود.اما فراتر از این تجربه رفت.

فرورفتنش به عمق دریا تنها شروع سال‌ها فعالیت در حمایت از اقیانوس‌ها و کمک و حمایت از کسانی بود که می‌خواستند اعماق دریاها را کشف کنند و درباره آن یاد بگیرند.

او درباره تراژدی‌ که درباره زیردریایی تایتان رخ داد، هشدار داده بود. این زیردریایی که به طرف آنچه از تایتانیک باقی مانده بود حرکت می‌کرد در مسیر منفجر شد و هر شش سرنشین آن کشته شدند. سال‌ها قبل او به مدیرعامل شرکت سازنده تایتان نامه نوشته بود و هشدار داده بود که تست نکردن زیردریایی می‌تواند عواقب فاجعه باری داشته باشد.

در سال‌های آخر توجه اش دوباره به خندق ماریانا جلب شده بود.

بعدازآنکه دان در سال ۱۹۶۰ عملیات فرورفتن به این نقطه را با موفقیت انجام داد، تصور می‌کرد شاید تا دو سال بعد کسی دیگری بخواهد به آنجا برگردد. در واقعیت، ۵۰ سال طول کشید تا این سفر بار دیگر تکرار شود.
دان در سال ۲۰۱۹ در حال تبریک گفتن به ویکتور وسکوو بعد از بازگشت از سفر به ماریانادر سال ۲۰۱۲ جیمز کامرون، کارگردان سینما و کاوشگر اقیانوس اولین کسی شد که بعد از دان، این سفر را تکرار کرد. دان بعد از آنکه کامرون از این سفر تک‌نفره به سطح آب بازگشت در آنجا حاضر بود تا به او تبریک بگوید.

دان بار دیگر در سال ۲۰۱۹ به اقیانوس آرام بازگشت. در این سال ویکتور وسکوو افسر سابق نیروی دریایی و کاوشگر به عمق اقیانوس فرورفت.

ویکتور با زیردریایی‌اش به خندق‌های مختلفی در سطح جهان رفت و چون یک صندلی اضافه داشت می‌توانست یک همراه هم با خود ببرد.

یکی از این همراهان کلی والش، پسر دان بود.

دان می‌گوید سفر کلی به عمق دریا بهترین هدیه روز پدری بود که تا حالا گرفته بود. او از اینکه کلی توانسته بود هشت متر عمیق‌تر از او برود واقعاً خوشحال بود.

معمولاً سفرهای فضایی و کاوش در عمق دریا بسیار باهم مقایسه می‌شوند. دان همیشه به شوخی می‌گفت او آنچه برای این کار لازم است را داشت فقط جهتی که می‌رفت غلط بود.

منظورش ویژگی‌های خاصی مانند شجاعت، جسارت و قابل‌اعتماد بودن بود که سفر فضانوردان را به داستان‌هایی افسانه‌ای بدل می‌کند. دان تمام این خصوصیت را در خود داشت.
دان با دانستن اهمیت عمق دریاها از زمانه‌اش جلوتر بوداما باید قبول کرد که فرود در خندق مارینا هیچ‌وقت آن میزان توجهی که فضانوردان در همان دوره به خود جذب کردند را به خود جلب نکرد.

گمان نمی‌کنم توجه دان به اقیانوس‌ها و جهتی که حرکت می‌کرد را به‌هیچ‌وجه بتوان جهت اشتباهی دانست.

پیشرفت‌هایی که در تکنولوژی به‌دست‌آمده است به این معنی است که ما عاقبت به اهمیت عمق دریاها پی برده‌ایم.

زمانی تصور بر این بود که خندق‌های زیر اقیانوس‌ها مناطق متروکی هستند که به‌جز عمق زیادشان، اهمیت زیادی ندارند. ما حالا میدانیم این مناطق اهمیت حیاتی در سیستم کره زمین‌دارند. جدا از موجودات عجیب و حیرت‌انگیزی که در آن زندگی می‌کنند ، این نواحی اهمیت حیاتی در چرخه کربن و تغییرات اقلیمی بازی می‌کنند.

هیچ‌کدام از این‌ها بدون کار فوق‌العاده دان و ژاک امکان‌پذیر نمی‌شد.

دی ان ای عملیات فرود آن‌ها به عمق زمین در تحقیقات جدید امروز ادامه دارد. فرورفتن آن‌ها به عمق ناشناخته دریا شروع جریانی شد که می‌خواهد بداند در تاریکی عمق دریاها چه چیز نهفته است.
دان والش