زیان اسرائیل و حماس و سود میلیاردی ایران از جنگ غزه

هدی الحسینی، الشرق الاوسط

ترجمه العربیه

خبرنگاران همراه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در سفرهای اخیر او به منطقه نقل کردند که او از عملکرد بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل بسیار ناراضی بوده است و گفته که نتانیاهو به‌دلیل فشار راست‌های افراطی کابینه خود از یک سو و فشار افکار عمومی جهانی از سوی دیگر کاملا سردرگم شده است.

بلینکن همچنین نارضایتی شدید دولت آمریکا از اظهارات آمیخای الیاهو، وزیر میراث فرهنگی مبنی بر بمباران اتمی غزه را به سمع نتانیاهو رساند. نتانیاهو به وزیر خارجه آمریکا قول توبیخ این وزیر را داد اما تنها به انتقاد از او و تعلیق حضورش در یکی از جلسات کابینه اکتفا کرد. الیاهو عضو حزب دست راستی «عوتسما یهودیت» به رهبری آیتمار بن غفیر از احزاب تشکیل‌دهنده کابینه است و به همین دلیل نتانیاهو نخواست با تنبیه این وزیر، دولت او سقوط کند.

با چنین رفتارهای سردرگم و سیاست‌ها و تصمیم‌های نادرست، رهبران قدرت‌های جهانی به نتانیاهو هشدار دادند که نمی‌تواند در جنگ غزه به پیروزی دست یابد.

در نتیجه تظاهرات گسترده مردمی در پایتخت‌های مهم جهان در واکنش به واکنش وحشیانه ارتش اسرائیل علیه مردم غزه، لحن و ادبیات رهبران جهان نیز تغییر کرد.

در همین رابطه، جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا که پیشتر از پشتیبانی کامل ایالات متحده از اسرائیل برای ریشه‌کنی «حماس» سخن گفته بود، شنبه گذشته به نتانیاهو در مورد اشغال غزه هشدار داد و از او خواست در جنگ جاری به بیمارستان‌ها و غیرنظامیان آسیب نزد. بایدن همچنین تصریح کرد که باید حاکمیت غزه به سازمان آزادیبخش فلسطین واگذار شود.

امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه هم با انتقاد شدید از عملیات نظامی اسرائیل، آن را مخالف قوانین بین‌المللی توصیف کرد. مقامات ارشد کانادا، استرالیا، ایتالیا و اتحادیه اروپا نیز به انتقاد از اسرائیل پرداختند.

همزمان، با عدم پیشروی عملیات نظامی ارتش اسرائیل، روشن شد که نتانیاهو به‌دنبال کسب دستاوردی از طریق توافق آتش‌بس برای حفظ آبروی سیاسی خود است.

باید اشاره کرد جنگی که نتانیاهو در 8 اکتبر گذشته علیه غزه آغاز کرد، جنگ شهری و خانه به خانه است و بر اساس اشغال مناطق شهری توسط نیروهای ارتش برنامه‌ریزی شده است. با این حال به محض اشغال مناطق شهری، نیروهای مقاومت از زیر زمین خارج شده و به نابودی اشغالگران می‌پردازند. این جنگ به‌دلیل ماهیت آن باعث کاهش استفاده اسرائیل از نیروی هوایی و حملات توپخانه‌ای می‌شود و به مرور به جنگی تن به تن تبدیل خواهد شد.

بدون شک، مهمات و ذخیره تسلیحاتی حماس با طولانی‌شدن جنگ پایان خواهد یافت اما ارتش اسرائیل هم در جریان آن خسارات شدیدی خواهد دید و چنین امری واکنش جامعه اسرائیل را به همراه خواهد داشت.

پس از سفر بلینکن، ویلیام برنز، مدیر سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا با هدف کنترل دامنه جنگ به خاورمیانه سفر کرد. هدف اصلی برنز تسهیل آزادی گروگان‌های نزد حماس، همچنین فشار به اسرائیل برای کاهش از خسارات جانی نزد غیرنظامیان فلسطینی در جریان حمله زمینی به غزه بود.

همزمان با این سفر، کارل کالتنتالر، مدیر مرکز مطالعات امنیتی و اطلاعاتی وابسته به دانشگاه اکرون گفت که دولت بایدن خواهان کمک به اسرائیل برای تحقق اهداف امنیتی تل‌آویو در رابطه با حماس است اما کمک‌های آمریکا به اسرائیل باعث واکنش‌های چشمگیری علیه ایالات متحده در جهان می‌شود.

او تاکید کرد که «افکار عمومی در جهان اسلام به شکل کم سابقه ای علیه آمریکا خصمانه شده است. به نظرم سیاست آمریکا در رابطه با حمایت از اسرائیل تغییر نخواهد کرد اما دولت بایدن از اسرائیل خواسته در بکارگیری نیروی نظامی احتیاط به خرج دهد.»

کالتنتالر افزود که «به‌رغم دشواری‌های نظامی در جنگ غزه، اسرائیل با هدف نابودی گروه حماس و ممانعت از حمله مجدد این گروه به عملیات نظامی خود ادامه خواهد داد. جنگ غزه، تنش‌ها در کرانه غربی و در مرز با لبنان را افزایش داد و دیگر گروه‌های شبه‌نظامی در برخی کشورهای منطقه را به مشارکت در این جنگ تحریک کرد. پادشاهی سعودی هم به گسترش این جنگ و افزایش بحران پناهندگی هشدار داد.»

با این حال، آن چه پس از جنگ در انتظار غزه است، بهتر از شرایط جاری نیست. یک منبع مطلع خبر داد با حضور در یک کنفرانس پیرامون آینده غزه در یک کشور عرب خلیجی پی برده است که پیشنهادات برای نوع حاکمیت بعدی در این منطقه بیشتر تخیلی و غیرواقعی بودند.

این منطقه پس از جنگ نیازمند بازسازی کامل از جمله برقراری امنیت و ساخت‌وساز زیرساخت‌های شهری است. اما هیچ کس حاضر به تحمل مسئولیت چنین روندی نیست.

تشکیلات خودگردان فلسطینی حاضر به بازگشت به غزه نیست و کشورهای عرب خلیج هم بدون التزام اسرائیل به پذیرش راه‌حل دو کشوری و ایجاد تغییرات اساسی در ساختار تشکیلات خودگردان حاضر به سرمایه‌گذاری جهت بازسازی غزه نیستند. دیگر کشورهای عربی نیز با ایده کنترل غزه توسط یک نیروی حافظ صلح بین‌المللی مخالف هستند اما همین کشورها مخالف اشغال مجدد غزه توسط اسرائیل بوده و اذعان می‌کنند که تشکیلات فلسطینی نیز ضعیف‌تر از آن است که بتواند پس از جنگ بر غزه حکمرانی کند.

حماس نیز خواستار عدم تحقق این ایده‌ها است تا رهبران آن پس از جنگ جاری بار دیگر قدرت در غزه را به دست گیرند و خود را برنده این جنگ نشان دهند.

به نظر می‌رسد که پس از جنگ کنونی، منطقه شاهد تغییراتی خواهد بود. راست افراطی اسرائیل به احتمال قریب به یقین پایگاه اجتماعی خود را از دست خواهد داد و حامیان آن یا در افکار و رویکردهای ویرانگر خود بازبینی می‌کنند و یا به کشورهای اصلی خود باز خواهند گشت. نتانیاهو هم به‌دلیل سومدیریتش در جنگ غزه و پرونده‌های قضایی پیشین خود به مانند ایهود اولمرت، نخست‌وزیر پیشین اسرائیل به زندان خواهد رفت.

عاموس هارئیل، تحلیلگر سیاسی در روزنامه «هارتس» نوشته است که شوک عملیات «طوفان الاقصی» رویکرد فکری و سیاسی بسیاری از شهروندان اسرائیلی را تغییر می‌دهد و باعث گرایش آنها به صلح و میانه‌روی شده و به برخورد آنها با بقایای راست افراطی در جامعه اسرائیل منجر خواهد شد. او‌ می‌افزاید که چنین شرایطی به شکاف عمودی در جامعه می‌انجامد و امنیت اجتماعی را تهدید می‌کند. این وضعیت شدیدا متحدان اسرائیل را به هراس انداخته است.

اما در تحلیل پیامدهای این جنگ بر طرف فلسطینی باید گفت که نقش‌آفرینی سیاسی حماس تقریبا غیر ممکن شده است و تشکیلات خودگردان هم توانایی ایفای نقش در غزه را ندارد. بدین ترتیب، تشکیلات خودگردان به‌دلیل عدم تاثیرگذاری در روند بحران کنونی، مشروعیت خود را از دست خواهد داد و فلسطینیان احتمالا به‌دنبال رهبری جدیدی همانند مروان البرغوتی خواهند رفت.

شاید تنها پیروز جنگ غزه را بتوان ایران دانست که حامی مالی، تسلیحاتی و لجستیکی گروه حماس بود و بواسطه این گروه از اسرائیل به‌دلیل نقشش در ترور دانشمندان هسته‌ای و تخریب مراکز اتمی خود انتقام گرفت.

افزون بر آن، ایران به طور کنترل‌شده در چارچوب «قواعد درگیری» از حزب‌الله خواست در این جنگ به ایفای نقش بپردازد و در نهایت هم توانست به 10 میلیارد دلار از منابع مالی بلوکه‌شده خود دست بیابد.