«تقاطع صلح»؛ طرح پیشنهادی ارمنستان برای جایگزینی «دالان زنگزور»

بی بی سی: نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان، پیشنهاد باز کردن مرز بین کشورهای جنوب قفقاز، ترکیه و ایران را برای تردد کالا و رفت و آمد مسافران مطرح کرده است.

او روز ۲۶ اکتبر (۴ آبان) در «مجمع راه ابریشم» در شهر تفلیس گرجستان، برای اولین بار پیشنهاد پروژه «تقاطع صلح»‌ ایروان را به صورت رسمی مطرح کرد که اجرای آن به معنای باز کردن تمام مسیرهای ارتباطی میان ارمنستان، جمهوری آذربایجان، ترکیه،‌ گرجستان و ایران است.

پاشینیان گفت: «هدف اصلی این پروژه ایجاد ارتباط میان ارمنستان، ترکیه، جمهوری آذربایجان و ایران، از طریق بازسازی، ساختن و راه انداختن جاده‌ها، خطوط راه‌آهن، خط لوله، کابل‌کشی و خطوط انتقالی است.»

او در توضیح بیشتر این پروژه گفت که «شیوه عملکرد تمام زیرساخت‌ها شامل جاده و خط آهن و مسیرهای هوایی و خط لوله، در حوزه اختیارات و حاکمیت کشورهایی تعریف می‌شود که خاک آنها در مسیر این پروژه قرار می‌گیرد».

او افزود که خطوط ترابری در این پروژه می‌تواند هم‌زمان برای حمل و نقل داخلی و همین طور خارجی استفاده شود و گفت که کشورهای حاضر در این پروژه می‌توانند بر سر تسهیل عبور از مرزها و تشریفات گمرکی به توافق برسند.

پاشینیان گفت که نهاد تازه‌ای برای تضمین امنیت بین‌المللی حمل و نقل بار و رفت و آمد مسافر در چارچوب این پروژه، در ارمنستان تاسیس خواهد شد.

نخست وزیر ارمنستان گفت که ایروان به زودی درخواست رسمی شروع کار روی این پروژه را برای دولت‌های جمهوری آذربایجان، ترکیه، گرجستان و ایران خواهد فرستاد.

به نظر می‌آید این ابتکار ایروان جایگزینی برای پروژه «دالان زنگزور» جمهوری آذربایجان باشد که هدف از آن ساخت مسیری برای دسترسی مستقیم به جمهوری خودمختار نخجوان، با گذر از استان سیونیک در جنوب ارمنستان است.
وزیر امور خارجه ارمنستان در سفر به تهران با ابراهیم رئیسی دیدار کرد. ایران می‌گوید مخالف تغییر در مرزهای منطقه استباید توجه داشت که پاشینیان در معرفی پروژه «تقاطع صلح» اشاره‌ای به نقش روسیه در این طرح نکرد. این در حالی است که روسیه اداره خط آهن ارمنستان را بر عهده دارد و نیروهای روسیه از مرز ارمنستان با ترکیه و ایران حفاظت می‌کنند.

او پیش از پرده‌برداری از این طرح در مصاحبه‌ای با وال‌استریت ژورنال، با انتقاد از مسکو گفته بود که پایگاه‌های نظامی روسیه در ارمنستان «هیچ سودی» برای کشورش ندارد.

نخست وزیر ارمنستان در این گفت‌وگو که ویدیوی آن روز ۲۵ اکتبر در سایت رسمی خودش هم منتشر شد، در پاسخ به سوالی درباره این که آیا وجود این پایگاه‌ها به نفع ارمنستان است یا به ضرر آن، گفت: «متاسفانه در حال حاضر ما هیچ سودی در آن نمی‌بینیم.»

با وجود این او تصریح کرد که ایروان درباره خارج شدن این پایگاه‌های روسیه از ارمنستان صحبت نمی‌کند.

هم‌زمان مجلس روسیه بررسی طرح به رسمیت شناختن گواهی رانندگی شهروندان ارمنستان برای کار یا فعالیت‌های تجاری در روسیه را به مدت نامعلومی به تعویق انداخته است. رئیس کمیته حمل و نقل دوما گفت که چنین طرحی در شرایط فعلی بر خلاف منافع روسیه است. این کشور میزبان بزرگ‌ترین جامعه مهاجران ارمنی است.
ابراز امیدواری برای توافق صلح
نخست وزیر ارمنستان در سخنانش در تفلیس ابراز امیدواری کرد که در «ماه‌های آینده» قرارداد صلحی با جمهوری آذربایجان امضا شود.

بنا بر گزارش‌ها نیکول پاشینیان در حاشیه اجلاس تفلیس با علی اسدوف، نخست وزیر جمهوری آذربایجان دیدار کرده است.

تلویزیون ایمدی، شبکه طرفدار دولت گرجستان، گزارش داد که پاشینیان و اسدوف «گفت‌وگویی رو در رو و چند ساعته درباره اختلافات میان رو طرف» با وساطت ایراکلی غاریباشویلی، نخست وزیر گرجستان داشته‌اند.

این شبکه گفت: «جمهوری آذربایجان و ارمنستان در حال پیشرفت به سوی مرحله‌ای تازه برای تضمین روند عادی‌سازی روابط دوجانبه هستند و گرجستان سال‌هاست که نقش میانجی اصلی را در این روند ایفا می‌کند.»

رسانه‌های ارمنستان و جمهوری آذربایجان هم با ارجاع به گزارش‌ رسانه‌های گرجستان درباره دیدار پاشینیان و اسدوف گزارش داده‌اند و هیچ جزییاتی از این دیدار منتشر نکرده‌اند.

بعضی ناظران در جمهوری آذربایجان می‌گویند که دیدار روز ۲۶ اکتبر اسدوف و پاشینیان در تفلیس نشانگر شکل‌گیری چارچوبی منطقه‌ای متشکل از سه کشور جنوب قفقاز است.

هم‌زمان با این تحولات نشست برنامه‌ریزی شده باکو-ایروان که قرار بود اواخر ماه اکتبر در بروکسل برگزار شود، لغو شده است.
تردید رسانه‌های جمهوری آذربایجان درباره طرح ایروان
موضوع پروژه «تقاطع صلح»، پنج‌شنبه ۲۶ اکتبر در برنامه تحلیلی شبانه تلویزیون دولتی آذربایجان به بحث گذاشته شد.

کارشناسان این برنامه گفتند که برای اجرای این پروژه، اول باید جمهوری آذربایجان و ارمنستان یک توافق صلح امضا کنند. آنها گفتند که جمهوری آذربایجان عجله‌ای برای انعقاد قرارداد صلح با ارمنستان ندارد، مگر این که چشم‌انداز چنین پیمانی در جهت تامین منافع باکو باشد.

سایت طرفدار دولت «مساوات» در جمهوری آذربایجان درباره طرح پاشینیان ابراز تردید کرده و گفته است که نخست وزیر ارمنستان همواره در حال تغییر مواضعش بوده است. این سایت نوشت: «او فقط حرف می‌زند، اما عمل نمی‌کند.»

مساوات همچنین گفت که جمهوری آذربایجان نمی‌خواهد زمان را به خاطر «دمدمی مزاج» بودن ارمنستان از دست بدهد و افزود که باکو همین الان هم تصمیمش را برای پیاده‌سازی تمام پروژه‌های سیاسی، اقتصادی و استراتژیک در جنوب قفقاز بدون حضور ارمنستان گرفته است.

الدر نمازوف، تحلیلگر سیاسی در جمهوری آذربایجان می‌گوید که پاشینیان با طرح پروژه تقاطع صلح «تلاش کرده از قافله عقب نماند»، آن هم درست بعد از آن که جمهوری آذربایجان و ایران برای ساخت مسیر ارتباطی با نخجوان از طریق ایران گام‌های عملی برداشته‌اند. او گفت اگر ارمنستان به جنگ دیپلماتیک با جمهوری آذربایجان ادامه دهد، باکو هیچ قراردادی با ایروان امضا نخواهد کرد.

سایت پولیتیکو هم روز ۲۵ اکتبر اظهارات حکمت حاجی‌اف، مشاور سیاست خارجی رئیس جمهور آذربایجان را منتشر کرد که گفته بود پروژه دالان زنگزور، برای باکو «جذابیتش را از دست داده است». او همچنین گفت به جای آن «ما می‌توانیم این کار را با ایران انجام دهیم».