فرود موفقیت‌آمیز نمونه‌های سنگ و خاک سیارک «بنو» به زمین

ایندیپندنت فارسی: نمونه‌‌های سیارکی جمع‌آوری‌شده از سیارک بنو بالاخره به زمین نشست و اینک ناسا فرصتی استثنایی پیدا کرده است تا درباره خاستگاه منظومه شمسی بیشتر بداند و در عین حال، احتمال برخورد این سیارک با سیاره ما در آینده را دقیق‌تر بررسی کند.

به گزارش سی‌ان‌ان، این نخستین باری است که ناسا به چنین موفقیتی دست پیدا می‌کند. فضاپیمای اوسیریس‌ــ‌رکس روز یکشنبه، هفت سال پس از پرتاب، به مدار زمین وارد شد تا نمونه‌‌های گردآوری‌شده از این سیارک پرحاشیه را به دست دانشمندان برساند.

فضاپیمای اوسیریس‌ــ‌رکس که در سال ۲۰۱۶ به فضا پرتاب شد، در سال ۲۰۱۸ به سیارک بنو رسید و گردش به دور آن را آغاز کرد. این فضاپیما دو سال پس از آن یعنی در سال ۲۰۲۰، در عملیاتی عجیب و خارق‌العاده، نمونه‌های سنگ و خاک این سیارک را گردآوری کرد و در ماه مه ۲۰۲۱، سفر طولانی شش میلیارد کیلومتری‌اش به سوی زمین را آغاز کرد.

فضاپیمای اوسیریس‌ــ‌رکس در تمام این مدت، کپسول حاوی حدود ۲۵۰ گرم سنگ و خاک این سیارک را با خود حمل ‌کرد و در نهایت روز یکشنبه، این کپسول باارزش را از فاصله ۱۰۲هزار کیلومتری به زمین رها کرد. این کپسول با سرعت حدود ۴۴ هزار کیلومتر بر ساعت وارد اتمسفر زمین شد.

برای اینکه این کپسول بتواند با سرعتی ایمن به سطح زمین برسد، از یک چتر نجات استفاده شد که سرعت آن را به ۱۷.۷ کیلومتر بر ساعت می‌رساند. نمونه‌ها ۱۰ دقیقه پس از ورود به اتمسفر زمین و چند دقیقه زودتر از زمان برنامه‌ریزی‌شده، با موفقیت در محدوده آزمایش و تمرین وزارت دفاع آمریکا در یوتا فرود آمدند.

بیل نلسون، مدیر ناسا، با تبریک به تیم پشتیبانی اوسیریس‌ــ‌رکس گفت که این کپسول چیزهای فوق‌العاده‌ و بزرگ‌ترین نمونه‌های سیارکی را با خود به زمین آورده است. او این ماموریت فضایی را غیرممکنی که ممکن شده است توصیف کرد و تلاش‌های تیمی دانشمندان ناسا را ستود.

اوسیریس‌ــ‌رکس همچنان به جست‌وجو در منظومه شمسی ادامه خواهد داد و اینک قرار است بررسی‌های دقیق‌تری روی سیارک آپوفیس انجام دهد؛ ماموریت فضایی جدیدی که نامش نیز متفاوت خواهد بود و «اوسیریس‌ــ‌اَپکس» نامیده‌ می‌شود.
گام بعدی چیست؟
مدیر پروژه تحقیقاتی اوسیریس‌ــ‌رکس در مرکز فضایی گادرد ناسا می‌گوید تیم‌های بررسی با چهار هلی‌کوپتر به محل فرود منتقل شدند تا بررسی کنند و ببینند مبادا کپسول دچار شکستگی یا آسیب شده باشد. این تیم تایید کرد که کپسول هنگام فرود نشکسته است.

یکی دیگر از مدیر پروژه‌های اوسیریس‌ــ‌رکس از لاکهید مارتین اسپیس گفت که تیم‌های تحقیقاتی برای این کار از ماه‌ها پیش آموزش دیده بودند.

این تیم با استفاده از تجهیزات خاص و دستکش‌ها و ماسک‌های محافظ و با در نظر گرفتن اینکه دمای کپسول حین ورود به زمین به دو هزار و ۷۶۰ درجه سانتی‌گراد رسیده بود، اطمینان حاصل کردند که کپسول به اندازه کافی سرد شده که بتوان آن را لمس کرد. این تیم همچنین ابتدا مطمئن شد که باتری کپسول نترکیده است و بخار سمی نشت نمی‌کند و سپس از محل فرود، نمونه‌هایی از جمله هوا، گردوغبار و ذرات خاک را نیز جمع‌آوری کرد.

دنتا لاورتا، یکی از پژوهشگران اصلی اوسیریس‌ــ‌رکس، می‌گوید یکی از اهداف اصلی و کلیدی این پروژه آوردن نمونه‌های دست‌نخورده از سیارک به زمین بود که هیچ ماده خارجی در آن مخلوط نشده باشد. به گفته او، با اینکه چنین چیزی محتمل نیست، «ما می‌خواهیم مطمئن شویم که نمونه‌‌ها کاملا دست‌نخورده‌اند و هیچ ماده‌ای از موادی که در محدوده‌ یوتا وجود دارد، در آن وارد نشده است».

او که حدود ۲۰ سال روی این برنامه فضایی کار کرده و در تمامی مراحل آن حضور داشته است، زمانی را که این کپسول ساخته و پیش از پرتاب روی فضاپیما نصب شد هم خوب به خاطر دارد. روز یکشنبه او یکی از نخستین افرادی بود که به استقبال این کپسول رفت.

لاورنتا می‌گوید این اتفاق مثل دیدن یک دوست قدیمی بود که مدت‌ها او را ندیده باشید: «من می‌خواستم آن را در آغوش بگیرم.»

دانشمندان این کپسول حاوی نمونه‌های سیارک بنو را به یک بخش موقت در نزدیک محل فرود تحویل دادند تا یک تیم ویژه مراقبت یکسری اقدام‌های پاکسازی روی آن انجام دهد. هدف از این کار این بود که مبادا اتمسفر زمین وارد نمونه‌ها شود. از این رو به گفته نیکول لانینگ، سرپرست تیم اوسیریس‌ــ‌رکس مرکز فضایی جانسون ناسا در هیوستون، قطعات بزرگ‌تر کپسول از بین خواهند رفت.

تیم اوسیریس‌ــ‌رکس سپس محفظه نمونه را برای انتقال با هواپیمای سی‌۱۷ به مرکز فضایی جانسون ناسا در هیوستون در روز دوشنبه آماده خواهد کرد. دانشمندان انتظار دارند که روز سه‌شنبه برای نخستین بار این محفظه را باز کنند.

تیم بازیابی نمونه‌ها همچنین تمامی فیلم‌های ثبت‌شده از فرود را بررسی و ارزیابی می‌کند تا مشخص شود آیا چتر نجات به‌موقع عمل کرده است یا خیر. دانشمندان همچنین عملکرد چتر اصلی را که مسئول کاهش سرعت کپسول تا رسیدن به سرعت فرود ایمن بود بررسی خواهند کرد.
درون کپسول چه می‌گذرد؟
جزئیات مربوط به آنچه درون کپسول وجود دارد، ۱۱ اکتبر از طریق ناسا در مرکز فضایی جانسون منتشر خواهد شد. هرچند این زمان برای بررسی و تجزیه و تحلیل داده‌ها بسیار کم است، دانشمندان قصد دارند در این زمان کوتاه، از وجود مواد معدنی و عناصر شیمیایی در نمونه‌ها تجزیه و تحلیلی اولیه انجام دهند.

دانشمندان سنگ و خاک گردآوری‌شده از سیارک بنو را طی دو سال آینده در یک اتاق اختصاصی در مرکز فضایی جانسون بررسی خواهند کرد. این نمونه‌ها تقسیم و به آزمایشگاه‌های سراسر جهان از جمله شرکای ماموریت اوسیریس‌ــ‌رکس مثل سازمان فضایی کانادا و سازمان اکتشافات هوافضای ژاپن ارسال خواهند شد. حدود ۷۰ درصد از این نمونه‌ها به شکل ذخایری دست‌نخورده باقی می‌مانند تا نسل‌های آینده با فناوری‌های بهتر بتوانند اطلاعات بیشتری از آن‌ها به دست آورند.

یکی از مدیران بخش علوم سیاره‌ای ناسا می‌گوید که این نمونه‌ها در هر صورت و تحت هر شرایطی، محافظت‌شده و ایمن باقی خواهند ماند. به گفته او، «این نمونه‌ها بیش از چهار میلیارد سال منتظر بوده‌ا‌ند تا انسان آن‌ها را بررسی کند و اگر بررسی آن‌ها کمی هم بیشتر طول بکشد، فکر می‌کنم ما مشکلی با آن نداریم».

نمونه‌های جمع‌آوری‌شده از سیارک بنو در کنار نمونه‌هایی که فضاپیمای ژاپنی هایابوسا۲ از سیارک ریوگو به زمین آورده بود، می‌توانند درباره مراحل آغازین منظومه شمسی اطلاعات مهم و کلیدی در اختیارمان بگذارند. دانشمندان بر این باورند که سیارک‌های کربنی مانند بنو در اوایل شکل‌گیری سیاره ما به زمین برخورد کرده و عناصر یا ترکیباتی مانند آب را به زمین آورده‌اند.

دانشمندان همچنین بر این باورند که سیارک بنو قدیمی‌ترین مواد منظومه شمسی را در خود دارد که در ستارگان بزرگ در حال مرگ و انفجارهای ابرنواختری ساخته شده‌اند. از این رو ناسا در چنین ماموریت‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کند تا شناخت ما از نحوه شکل‌گیری منظومه شمسی و چگونگی تکامل آن را افزایش دهد.

افزون بر این، بررسی و تجزیه و تحلیل سیارک بنو به دانشمندان امکان می‌دهد احتمال برخورد آن با زمین را نیز با دقت بیشتری ارزیابی و بررسی کنند.

شناخت بیشتر جمعیت‌های سیارکی نزدیک به زمین که ممکن است در مسیر برخورد با سیاره ما قرار گرفته باشند، برای دانشمندان بسیار مهم است. شناخت بهتر ترکیبات این سیارک‌ها و همچنین شناخت دقیق‌تر از مدار آن‌ها برای پیش‌بینی اینکه کدام‌یک از این سیارک‌ها ممکن است به زمین برخورد کند، بسیار مهم است. همچنین لازم است بدانیم که یک سیارک مانند بنو چه زمان به فاصله خطرناکی از زمین می‌رسد تا با دانستن ترکیبات آن بتوان روشی برای انحراف در مدارش طراحی کرد.