چرا برخی از مردم آفریقای جنوبی از خارجی‌ها متنفرند؟

بی بی سی: در آفریقای جنوبی یک گروه ضد مهاجران موسوم به «عملیات دادولا»، به دلیل یورش به کسب و کارهای متعلق به اتباع خارجی و مجبور کردن آنان به بستن مغازه‌هایشان، شهرت بدی پیدا کرده است. در یکی از موارد نادر، خبرنگاران بی‌بی‌سی موفق شده‌اند با اعضای این گروه که مهمترین جنبش خیابانی ضد مهاجرین محسوب می‌شوند، تماس بگیرند.

در آشپزخانه مدرسه‌ای در کوا ثما، شهرکی در شرق ژهانسبورگ، دیماکاتسو ماکونا، سرگرم درست کردن ساندویچ است. او که تنها سرپرست سه فرزند است و۵۷ سال دارد بیش از ۱۰ سال است که آشپز است.

وی در حالی که نمی‌خواهد اشکش سرازیر شود می‌گوید: «به شما حقیقت را می‌گویم، من از خارجی‌ها متنفرم. چقدر دلم می‌خواهد که آنها اسباب و اثاثیه‌شان را جمع کنند و از کشور ما خارج شوند».

تا موقعی که خانم ماکونا عکس پسرش را در تلفن نشان نداده بود دلیل یک چنین نفرت شدیدی را نمی‌شد درک کرد. در این عکس پسرش با بدن ضعیف و لاغر و چشمان بی‌حالت و بی‎‌نور و آثار سوختگی در سراسر بدنش، بازوانش و تمام صورتش دیده می‌شود.

خانم ماکونا می‌گوید پسرش هنگامی که ۱۴ سال داشت استفاده از مواد مخدر را شروع کرد و اغلب برای تهیه پول جهت خرید مواد مخدر دزدی می‌کرد ولی یک روز وقتی سعی می‌کرد چند سیم برق را برای فروش به دزدد، دچار برق گرفتگی شد و بدنش سوخت.
دیماکاتسو ماکونا خارجی‌ها را به‌خاطر فروش مواد مخدر به پسرش و تخریب زندگی مقصر می‌داندپسرش از ماده مخدر موسوم به شیشه و نیااُپ که بسیار اعتیادآور است و جوامع سراسر آفریقای جنوبی را بدبخت کرده، استفاده می‌کرد. خانم ماکونا خارجیان را مسبب فروش این مواد می‌داند و به همین جهت است که از گروه ضد مهاجران موسوم به عملیات دادولا حمایت می‌کند.

او به بی‌بی‌سی می‌گوید: «دادولا تنها چیزی است که او را سر پا نگهداشته است.»

«عملیات دادولا»، دو سال قبل در شهرک سیاه پوست نشین سوئتو به راه افتاد و اولین گروهی است که حملات پارتیزانی ناشی از بیگانه‌ستیزی را که تاریخ آن به اندکی پس از پایان حکومت اقلیت سفیدپوست در سال ۱۹۹۴ باز می‌گردد، رسمی کرد. این گروه خود را یک جنبش مدنی می‌خواند و یک پلتفرم ضد مهاجران به نام «دادولا» را که در زبان زولو به معنی «مجبور به خروج» است، اداره می‌کند.

شهرک سوئتو، در خط مقدم مقاومت ضد مهاجران قرار داشت و محل زندگی نلسون ماندلا اولین رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی بود که به طور دموکراتیک انتخاب شده بود. اکنون این شهرک اقامتگاه معروف‌ترین گروه ضد مهاجران آفریقای جنوبی است.

در کشوری که از هر سه نفر یک نفر بیکار است و دارای یکی از نابرابرترین جوامع در دنیاست، خارجیان هدف آسانی شده‌اند.

ولی رقم مهاجران در آفریقای جنوبی رقم بسیار اغراق‌آمیزی است. انستیتوی مطالعات امنیتی، که یک سازمان تحقیقاتی مستقل مستقر در پرتوریا پایتخت آفریقای جنوبی است، در گزارشی که در سال ۲۰۲۲ انتشار داد شمار مهاجران در این کشور را سه میلیون و ۹۵۰ هزار نفر یعنی حدود ۶ و نیم درصد کل جمعیت این کشور اعلام کرده، رقمی که با موازین بین‌المللی همخوانی دارد. این رقم شامل تمام مهاجرین است بدون در نظر گرفتن وضعیت قانونی آنان یا این که از کجا آمده‌اند.

لفاظی‌های بیگانه‌ستیزی که بعضی از مقامات دولتی، سیاستمداران و گروه‌های ضد مهاجران به کار می‌برند این داستان ساختگی را که کشور لبریز از مهاجران است تقویت کرده است. بررسی عقاید اجتماعی آفریقای جنوبی در سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که تقریبا نیمی از ۶۰ میلیون جمعیت این کشور باور دارند که شمار مهاجران بین ۱۷ تا ۴۰ میلیون نفر است.

نظرسنجی ها حاکی از این است که حمایت از حزب حاکم کنگره ملی آفریقا که زمانی نلسون ماندلا رهبر آن بود برای اولین بار به زیر ۵۰ درصد رسیده است.

زندیل دابولا، که در رای‌گیری ژوئن ۲۰۲۳ به سمت رهبر عملیات دادولا، انتخاب شد، با لحنی آرام، قاطعانه و پرجذبه می‌گوید: «خارجیان مسبب اصلی تنگنای اقتصادی آفریقای جنوبی هستند.»

هنگامی که به او گفته شد این مبارزه صرفا بر اساس تنفر صورت می‌گیرد، به بی‌بی‌سی گفت: «اینجا ما باید واقع بین باشیم و قبول کنیم که بیشترِ مشکلاتی که داریم به دلیل سیل اتباع خارجی است.»

«کشور ما وضعیت آشفته‌ای دارد. اتباع خارجی روی یک برنامه ۲۰ ساله برای تصاحب آفریقای جنوبی کار می‌کنند.»

هنگامی که از خانم دابولا در باره صحت این برنامه ۲۰ ساله سئوال شد، اذعان کرد که این یک شایعه است ولی او معتقد است که صحت دارد.

«شما همه جا مواد مخدر را می‌بینید و بیشتر معتادان به این مواد آفریقایی جنوبی‌ها هستند نه اتباع خارجی. خب چه اتفاقی دارد می‌افتد؟ آیا آنها این مواد را به خورد خواهران و برادران ما می‌دهند تا این که تصاحب کشور برایشان آسان‌تر شود؟»
بی‌بی‌سی «آفریقا آی» (Africa Eye)، در ماموریتی درسووتو به گروه دادولا می‌پیونددولی اقدامات ناشی از خشمی که متوجه مهاجران است ممکن است مهاجرانی را که به طور قانونی وارد کشور شده و به صورت قانونی کار می‌کنند، هدف قرار دهد. یک نیجریه‌ای که افراد را برای بازاریابی آموزش می‌دهد و در اوایل سال جاری میلادی در ژهانسبورگ هدف حمله گروه عملیات دادولا قرار گرفته به بی‌بی‌سی گفت دو زن با تیزر به او حمله کردند، لباس‌هایش را داخل نهر آب انداختند و سئوال پیچش کردند.

وی گفت در حالی که این دو زن داد می‌زدند به او ناسزا می‌گفتند: «تو باید به نیجریه بروی....ماها دادولا هستیم، ما اهل آفریقای جنوبی هستیم.»

او که همه چیزش را از دست داده حالا در خیابان می‌خوابد. وی می‌گوید: «من در این کشور رای دادم. من شهروند اینجا هستم. من هیچ کشوری را ندیده‌ام که با مردم اینطور رفتار کند. اگر کار غیرقانونی می‌کنم مرا اخراج کنید. ولی من کار غیرقانونی نمی‌کنم. اما حالا شما من را بدبخت کرده‌اید. من نمی‌توانیم اجاره‌ام را پرداخت کنم. می‌خواهم بروم. تحملم تمام شده.»

عملیات دادولا همچنان می‌گوید نگران سرازیر شدن مواد مخدر به داخل محروم‌ترین جوامع این کشور است و موضوع شکایت اصلی آنها همین است، ولی داده‌هایی که ادعای آنان مبنی بر این که فروشندگان مواد مخدر شهروند آفریقای جنوبی نیستند را ثابت کند، وجود ندارد.

در دیپکلوف، در شرق سوئتو، خبرنگار بی‌بی‌سی به کسانی ملحق می‌شود که خود را نیروی ضربت می‌خوانند. آنها که در کامیون‌ها نشسته‌اند خیال دارند به سراغ یک دکاندار موزامبیکی بروند که صاحبخانه‌اش که اهل آفریقای جنوبی است می‌گوید اجاره‌اش را پرداخت نکرده است.

قرار بود این یک گفتگو باشد ولی به سرعت به یک برخورد منجر شد. ماندلا لنکوسی، یکی از این افراد، دکاندار را تهدید به کتک خوردن کرد. وقتی بی‌بی‌سی از آنها در باره رفتار قلدرمآبانه‌شان پرسد، گفتند آنان قانون را اجرا می‌کنند.

آقای لنکوسی، که او هم اهل سوئتو و در حال حاضر بیکار است در حمله به خانه‌ها و محل کسب و کار مهاجران، کسانی که مظنون به ارتکاب همه چیز از فروش مواد مخدر گرفته یا ماندن در کشور پس از منقضی شدن ویزایشان هستند، شرکت می‌کند.

«ما در دوران آپارتاید بزرگ شدیم، وقتی که همه چیز بهتر از حالا بود.» و بعد با اشاره به مشکلات مواد مخدر اضافه می‌کند: «در آنموقع قانون، قانون بود.» دوستش با تایید این سخنان می‌گوید: «آفریقای جنوبی باید به همان آفریقای جنوبی سابق که ما می‌شناسیم برگردد. پدران ما دکان‌های بقالی را باز کردند ولی حالا تمام بقالی‌ها در دست خارجی‌ها به خصوص بنگلادشی‌ها، سومالیایی‌ها و اتیوپیایی‌هاست. چرا؟»

سیریل رامافوزا، رئیس جمهوری آفریقای جنوبی، از تظاهرات ضد مهاجران انتقاد کرده و گروه‌های پارتیزانی را که به مهاجران حمله کرده و آنان را مورد آزار و ایذا قرار می‌دهند ملامت کرده است. وی رفتار این گروه‌ها را مشابه سرکوب جوامع سیاه‌پوست در دوره رژیم آپارتاید دانسته است.

آقای رامافوزا در سال ۲۰۱۹ برای مقابله با نژادپرستی و بیگا‌نه‌ستیزی برنامه اقدام ملی را پیاده کرد ولی کمپین‌کنندگان خواهان اقدام بیشتر دولت هستند.

آنی میکائیل، یکی از فعالان پنل مشورتی مهاجران ژهانسبورگ به بی‌بی‌سی می‌گوید مهاجران فقیرترین مردم هستند و در حقیقت باید آنان را تحسین کرد که برای بقای خود تلاش می‌کنند.

ولی خانم دابولا، به نوبه خود می‌گوید منتقدین عملیات دادولا که معتقدند این گروه جمعی از پارتیزان‌های پرخشونت است، اشتباه فکر می‌کنند.

«ما خشونت را تشویق نمی‌کنیم و نمی‌خواهیم مردم احساس اذیت و آزار کنند... ولی نمی‌خواهیم خارجی‌ها بر ما چیره شوند و ما کاری درباره آن نکنیم.»

در ماه مه گذشته صدها نفر از طرفداران این گروه برای شرکت در اولین کنفرانس ملی عملیات دادولا به ژهانسبورگ رفتند و برای ثبت گروه به عنوان یک حزب سیاسی رای دادند.
عملیات دادولا به دیماکاتسو ماکونا احساس هدف و امید به آینده می‌دهدآنان در حالی که پرچم‌های آفریقای جنوبی را همراه داشتند با رقص و آواز در خیابان‌های ژهانسبورگ به سوی سالن شهرداری به راه افتاده بودند، مثل مراسم جشن و سرور.

ولی اشعاری که آنها می‌خوانند حاوی پیام تهدیدآمیز است: «خارجی‌ها را بسوزانید. ما به گاراژ می‌رویم، کمی بنزین می‌خریم و خارجی‌ها را می سوزانیم.»

لباس نظامی آنان یادآور زمانی است که آفریقای جنوبی برای آزادی مبارزه می‌کرد. تمام اینها نشان‌دهنده یک آمادگی برای نبرد است.

خانم ماکونا هم که لبخند به لب دارد و تی‌شرت حزبش را پوشیده در بین جمعیت است. او می‌گوید: «عملیات دادولا امروز تاریخ ساز خواهد شد.»

آیساک لسول، مشاور فنی عملیات دادولا، که روی صحنه است از طرفداران حزب که در حال هورا کشیدن هستند می‌پرسد: «آیا ما با خارجی‌های غیرقانونی صلح می‌کنیم؟»

حاضران یک صدا با فریاد می‌گویند «نه».

طبق قانون آفریقای جنوبی ثبت یک حزب به این معنی نیست که خود به خود واجد شرایط شرکت در انتخابات می‌شود- باید مسیرهایی را طی کند.

این حزب دارای یک مانیفست یا هر گونه سیاست دیگری جز موضعش در برابر خارجی‌ها نیست، اگر چه خانم دابولا می‌گوید حزب در تمام استان‌های آفریقای جنوبی جز کیپ شمالی حضور دارد.

طرفداران حزب جدید هنگام صحبت با بی‌بی‌سی به نظر می‌رسید واقعا خواستار تثبیت وضعیت در جوامعشان هستند. مردمی که از اوضاع کنونی به ستوه آمده‌اند نشان‌دهنده تغییر جو در چشم‌انداز سیاسی آفریقای جنوبی هستند.