نگاهی به حضور جواد نکونام روی نیمکت استقلال، مربی‌گری با «عفو رهبری»

بی بی سی: به دنبال جدایی ریکاردو ساپینتو، جواد نکونام به عنوان سرمربی جدید استقلال برای فصل آینده رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران انتخاب شده است.

حجت کریمی سرپرست استقلال، عصر سه‌شنبه پس از خروج از ساختمان باشگاه به خبرنگاران گفته بود تکلیف سرمربی‌گری آقای نکونام امروز (چهارشنبه) در جلسه اعضای هیات مدیره باشگاه روشن خواهد شد اما استقلال عصر دیروز به طور رسمی اعلام کرد که نکونام هدایت این تیم را به عهده گرفته است.

پیش از آن خبرگزاری فارس، رسانه نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، جواد نکونام را سرمربی قطعی این باشگاه در فصل آینده دانسته بود:

«جواد نکونام با پذیرفتن اشتباهاتی که در گذشته داشت و با مساعدت نهادهای ذیربط، عفو رهبری شامل حالش شد تا بتواند به فوتبال بازگردد.»

استفاده از عبارت‌هایی همچون «پذیرفتن اشتباهات گذشته»، «مساعدت نهادهای ذی‌ربط» و «عفو رهبری» در خبری که رسانه نزدیک به نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی تنظیم کرده بود، با گمانه‌زنی‌هایی در مورد چرایی و چگونگی ممنوعیت جواد نکونام در ماه‌های گذشته همراه شد، حتی این باور قوت گرفت که نهادهای امنیتی، با نظر مساعد رهبر جمهوری اسلامی، برای تیم‌های باشگاهی فوتبال ایران، حتی در انتخاب سرمربی نیز تصمیم‌گیری می‌کنند.

خبرگزاری تابناک پیشتر با اشاره به حذف عکس مشترک جواد نکونام با علی کریمی، بازیکن پیشین تیم ملی ایران و از منتقدان کنونی حاکمیت و «آنفالو کردن» صفحه آقای کریمی، از حل شدن «مشکلات حراستی و نظارتی در راه تصاحب نیمکت استقلال» خبر داده بود.
بازی با باشگاه عربستانی در اوج تیرگی روابط دو کشور
در هفته‌های گذشته پس از مطرح شدن نام جواد نکونام به عنوان سرمربی احتمالی استقلال، برخی از رسانه‌ها در ایران از «مخالفت نهادهای امنیتی» به عنوان مهمترین مشکل برای سرمربی‌گری کاپیتان پیشین تیم ملی ایران نام می‌بردند.

استناد این رسانه‌ها به ممنوع شدن هرگونه فعالیت جواد نکونام طی ماه‌های اخیر با دستور نهادهای اطلاعاتی و امنیتی بود. با این حال به نظر نمی‌رسید شباهتی میان ممنوع شدن فعالیت جواد نکونام از مربیگری در فوتبال با چهره‌هایی مانند علی دایی، وریا غفوری یا مهدی مهدوی‌کیا وجود داشته باشد.

برخی از ستاره‌های سابق فوتبال ایران در ماه‌های اخیر به دلیل همسو شدن با اعتراضات سراسری و انتقاد از سرکوب معترضان، مورد غضب دستگاه‌ها و نهادهای نظارتی قرار گرفتند و از هرگونه فعالیت در فوتبال ایران منع شدند.

رسانه‌ها در ایران دلیل حساسیت نهادهای غیرورزشی به جواد نکونام را «رها کردن تیم فولاد پیش از بازی با الهلال» در رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا دانستند.

جواد نکونام یکم اسفند ۱۴۰۱ پس از پیروزی تیم فولاد در مرحله یک هشتم نهایی لیگ قهرمانان آسیا مقابل الفیصلی عربستان از سرمربی‌گری این تیم کناره‌گیری‌ کرد.

این استعفا در فاصله سه روز به دیدار سرنوشت‌ساز تنها نماینده باشگاهی ایران مقابل یکی از بهترین باشگاه‌های تاریخ فوتبال عربستان و پیش از عادی‌سازی روابط دو کشور اعلام شده بود.

به گزارش رسانه در ایران، «یک نهاد دولتی» از جواد نکونام خواسته بود استعفای خود را یک روز پس از بازی با الهلال اعلام کند اما او نپذیرفته و به تهران سفر کرده بود. آنها دلیل این اقدام آقای نکونام را تلاش برای به دست آوردن نیمکت سرمربیگری تیم ملی دانسته بودند.

یازدهم اسفند ۱۴۰۱، رسانه طرفداری در خبرهایی به صراحت از تمایل «برخی از بازیکنان تیم ملی» برای انتخاب جواد نکونام به عنوان سرمربی تیم ملی فوتبال خبر داد. طرفداری همچنین از «بازیکنانی که برای بازگشت کارلوس کی‌روش به فوتبال ایران با مقامات دولتی و مدیران فدراسیون فوتبال رایزنی کرده بودند»، به عنوان موافقان حضور جواد نکونام در تیم ملی یاد کرد.

با تمام این تفاسیر، پرونده آقای نکونام و تیم ملی با انتخاب امیر قلعه‌نویی در ۲۱ اسفند ۱۴۰۱ بسته شد.
مشکلاتی بی‌شباهت به وریا غفوری و علی داییجواد نکونام و وریا غفوریاما آنچه خبرگزاری فارس «بازگشت جواد نکونام به فوتبال ایران» پس از چند ماه ممنوعیت فعالیت نامیده برای دیگر چهره‌های معترض فوتبال ملی رخ نداده است.

علی کریمی، علی دایی، مهدی مهدوی‌کیا و وریا غفوری از شاخص‌ترین چهره‌های فوتبال ایران بودند که پس از کشته شدن مهسا امینی در بازداشتگاه گشت ارشاد، مورد غضب حاکمیت قرار گرفتند و با پرونده‌سازی نهادهای امنیتی و قضایی روبرو شدند.

وریا غفوری را نیروهای امنیتی سوم آذر ۱۴۰۱ حین تمرین با تیم فولاد بازداشت کردند. روز بعد جواد نکونام با انتشار تصویری از یک ورزشگاه خالی از تماشاگر، در اینستاگرام خود نوشت: «جای وریا در بازداشتگاه نیست.»

در پایان نیم فصل نخست رقابت‌های لیگ برتر، وریا غفوری از تیم فولاد خوزستان اخراج می‌شود. بسیای این اخراج را به دستور نهادهای امنیتی مرتبط دانستند، هرچند که هم‌زمان گفته می‌شد جواد نکونام یکی از موافقان خروج غفوری از تیم فولاد است.

جواد نکونام از هفته پایانی شهریور ۱۴۰۱ و آغاز اعتراضات سراسری، کنش یا واکنش خاصی در قبال معترضان یا برخوردهای خشونت‌آمیز در خیابان‌ها و بازداشت‌های گسترده نداشت. او نه از مربیان یا بازیکنانی بود که به واسطه انتقادهایش به نهادهای امنیتی احضار شود و نه مانند علی دایی با فراخوان اعتصاب همراه شد که کسب و کارش پلمب شود.

روایت رسانه‌های ایران از روند ممنوع‌ شدن فعالیت و رفع این ممنوعیت، دلالت بر خشم زودگذر نهادهای امنیتی از تنها گذاشتن نماینده باشگاهی فوتبال ایران مقابل حریف عربستانی، در روزهای تیرگی روابط سیاسی دو کشور دارد.

با بهبود روابط ایران و عربستان و آنچه فارس «پذیرش اشتباهات» و «عفو رهبری» نامیده، به نظر می‌رسد دیگر مشکلی برای مربیگری نکونام در فوتبال ایران وجود ندارد.
امیر قلعه‌نویی، جواد نکونام و یک کدورت قدیمی
خبرآنلاین ۲۹ خرداد در گزارشی با عنوان «گزینه قلعه‌نویی برای سرمربیگری استقلال لو رفت» از محمد ربیعی سرمربی فصل گذشته مس رفسنجان به عنوان گزینه امیر قلعه‌نویی برای سرمربیگری استقلال نام برد.

این گزارش ساعاتی پس از انتشار خبر مربیگری جواد نکونام در استقلال، از وب‌سایت خبرآنلاین حذف شد. اما سایر رسانه‌ها در ایران، پیش و پس از این خبرگزاری، از محمد ربیعی به عنوان گزینه جدی امیر قلعه‌نویی برای هدایت تیم استقلال نام برده بودند.

آقای قلعه‌نویی هم‌اکنون سرمربی تیم ملی فوتبال ایران است.

پیش از این محمد مایلی‌کهن، سرمربی سابق تیم ملی ایران، در دهه ۱۳۷۰ شمسی در گفت‌وگوی تصویری با رسانه ورزش مدیا ادعا کرده بود که امیر قلعه‌نویی در انتخاب مربیان برخی تیم‌های باشگاهی مانند استقلال، نساجی، گل گهر و مس رفسنجان نقش دارد.

در برخی گزارش‌ها، عمده اختلاف امیر قلعه‌نویی با جواد نکونام به دوران همکاری این دو در باشگاه استقلال برمی‌گردد. سال ۱۳۹۲ امیر قلعه‌نویی سرمربی و جواد نکونام بازیکن استقلال بر سر مسائل فنی و قرارداد مالی با هم به اختلاف نظر خوردند و در نهایت جواد نکونام با انتشار بیانیه‌ای شدید الحن، استقلال را ترک کرد.

جواد نکونام سال ۱۳۹۵ با انتشار بیانیه‌ای‌ دیگر، خبر از خداحافظی خود از فوتبال داد. در این بیانیه او از تمامی مربیان باشگاهی‌اش از دوران نوجوانی تا بازنشستگی به غیر از امیر قلعه‌نویی نام برده بود.

در تحلیلی دیگر، منتقدین در ایران مدعی هستند رابطه نزدیک برخی بازیکنان تیم ملی فوتبال ایران با جواد نکونام و تلاش‌های آن‌ها برای سرمربیگری او در این تیم پیش از انتخاب امیر قلعه‌نویی، دلیل تلاش‌های سرمربی کنونی تیم ملی برای دور ماندن جواد نکونام از نیمکت استقلال بوده است؛ فرضیه احتمالی تلاشی دوباره برای تغییر کادر فنی تیم ملی، مانند آن‌چه پیش از جام جهانی برای دراگان اسکوچیچ و کارلوس کی‌روش اتفاق افتاد.