بحران کمبود برق در ایران؛ برق مجانی مساجد و امور مذهبی چقدر است؟

 نظافت مسجدی در تهران، ۱۳۹۵رادیو فردا: رهبر جمهوری اسلامی سال ۸۹ کمک به مساجد و «پرداختن به آرایه‌های معنوی و ظاهری آن» را وظیفه‌ همگانی خوانده و گفته بود «مردم، شهرداری‌ها و دستگاه‌های دولتی هر یک باید در آن سهمی ایفا کنند».

کمتر از دو سال بعد علی لاریجانی، زمانی که رئیس مجلس شورای اسلامی بود، گفت «برای این‌که مساجد جاذبه داشته باشند، باید پرنور و پرفروغ باشند. این حداقل کاری است که می‌شود کرد. این باقیات صالحات برای نمایندگان است. تزیین مسجد و آراستگی آن یک امر مهم است. نباید این‌جا خست به خرج دهیم» و مجلس تصمیم گرفت برق مساجد و اماکن مذهبی را رایگان کند.

اکنون، یک دهه بعد از این تصمیم و اقدام، کشور دچار بحران کمبود برق است و در سال‌های اخیر بر وخامت این بحران نیز افزوده شده است.

تبلیغات گسترده عمومی برای صرفه‌جویی در مصرف برق به‌همراه تهدید به قطع برق مشترکان پرمصرف، در کنار قطع برق صنایع که در دو سال گذشته اتفاق افتاده، وضعیت تولید برق در ایران را بحرانی نشان می‌دهد.

وزارت نیرو اعلام کرده که میزان مصرف برق خانگی در پایان فروردین امسال ۳۱.۷ درصد از کل تولید برق کشور بوده است. بر اساس همین آمار رسمی دولت، میزان برق مصرفی صنایع ۳۶.۲ و برق بخش کشاورزی ۱۶.۳ درصد اعلام شده است.

اگر جمع مصرف کشاورزی و صنعت را مطابق همین آمار ۵۲.۵ درصد فرض کنیم، با احتساب برق خانگی که ۳۱.۷ درصد اعلام شده، از کل تولید برق ایران ۱۵.۸ درصد باقی می‌ماند که از این میزان برق باقی‌مانده تنها ۱.۹ درصد صرف روشنایی معابر می‌شود و مابقی برای اموری تحت عنوان برق عمومی و سایر مصارف اختصاص می‌یابد.

امسال وزارت نیرو با تبلیغات گسترده از مردم خواسته است که در مصرف برق صرفه‌جویی کنند. گزارش‌های مردم در شبکه‌های اجتماعی اما حکایت از آن دارد که روشنایی معابر امسال بسیار کمتر از سال‌های گذشته شده و روشنایی برق بسیاری از آزادراه‌ها و معابر اصلی و فرعی کاهش یافته یا به‌کلی قطع شده است.
چراغی که به خانه رواست
حدود ۱۴ درصد از برق تولیدی ایران صرف امور عمومی و سایر مصارف می‌شود؛ اموری همچون تبلیغات مذهبی.

پس از آن‌که مجلس در اردیبهشت ۹۱ طی مصوبه‌ای هزینه مصرفی و حق انشعاب برق و آب و گاز برای مساجد، حسینیه‌ها و دارالقرآن‌ها را رایگان اعلام کرد، در بهمن ۹۳ هم در مصوبه‌ای تکمیلی مساجد، حسینیه‌ها، مؤسسات قرآنی، دارالقرآن‌ها، حوزه‌های علمیه، گلزارهای شهدا، امامزاده‌ها و اماکن مذهبی از پرداخت حق انشعاب آب و فاضلاب، برق، گاز و عوارض معاف شدند.

این رایگان‌سازی‌ها به این‌جا ختم نشد. در دی ماه ۱۳۹۵ و در جریان بررسی برنامه ششم، مجلس تصمیم گرفت این مصوبه بودجه را در قوانین بالادستی جای بدهد و بدین ترتیب این مصوبه دائمی شد.

علاوه بر آب و برق و گاز رایگان، سالانه دست‌کم ۳۰۰ میلیارد تومان نیز به‌طور مستقیم به مساجد و «اماکن مقدس» کمک می‌شود.

در بودجه امسال هم مقرر شده که شوراهای برنامه استان‌ها حداقل پنج درصد از اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای خود را برای تکمیل مساجد نیمه‌تمام هزینه کنند. ردیف بودجه امسال مساجد هم رقمی معادل ۱۵۸ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.

چهارسال پیش همایون حائری معاون امور برق و انرژی وزیر گفته بود که در برخی مراکز برخوردار از تعرفه برق رایگان مانند مساجد و مدارس بیت‌کوین استخراج شده است، اما هرگز مشخص نشد که کدام مساجد و به چه میزان برق صرف این کار کرده بودند.

براساس گزارش‌های رسمی، حدود ۷۹ هزار باب مسجد در ایران وجود دارد. تعداد مساجد کشور در طول ۴۰ سال گذشته حدود سه برابر شده و از ۲۵ هزار باب مسجد در سال ۱۳۵۷ به ۷۳ هزار باب در سال ۱۳۹۷ رسیده است.

در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴پیش‌بینی شده که تعداد مساجد کشور به رقم ۹۲ هزار باب برسد.

در واقع آب و برق رایگان که روح‌الله خمینی ۴۴ سال پیش در جریان انقلاب اسلامی ایران وعده آن را داده بود، چهار دهه بعد به امور مذهبی و تبلیغات اسلامی تعلق گرفته است.
سخت‌گیری بر کارمندان، فشار به مردم
امسال اولین سالی است که دولت و مجلس تصمیم گرفته‌اند ساعت رسمی کشور را تغییر ندهند؛ تصمیمی که با هدف کاهش مصرف برق به‌ آن رسیده‌اند. گزار‌ش‌ها نشان می‌دهد که مصرف برق در دو هفته اول خرداد ماه به‌نسبت سال گذشته ۹ درصد رشد کرده است.

بر اساس مصوبه دولت، ساعت کار کارکنان دولت از ساعت شش صبح آغاز می‌شود. افزون بر کارکنان دولت، بخش خصوصی و کارگران هم باید با ساعت رسمی کشور خود را هماهنگ کنند.

این مصوبه فعالیت‌های تجاری را هم مختل کرده است. مردم در شبکه‌های اجتماعی بارها به این موضوع اعتراض کرده و می‌گویند این مصوبه زندگی و شرایط کاری را به‌خصوص برای کارکنانی که فرزند کوچک دارند، سخت کرده است.

کمبود برق در دو سال گذشته خسارت‌های بسیاری را به صنایع کشور به‌خصوص صنایع کوچک و متوسط وارد کرد.

علی رسولیان رئیس سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران سال گذشته در یک برنامه تلویزیونی از خسارت هفت میلیارد دلاری صنایع از قطعی برق خبر داد؛ رقمی که به‌گفته تولیدکنندگان بسیار کم برآورد شده است.

بر اساس گزارش‌های رسمی، سال گذشته بیشترین آسیب از قطع برق را صنایع فولاد و پتروشیمی متحمل شدند، با این حال فشار نهایی به کارگران پیمانی و روزمزد وارد شد.

شرایط امسال هم مثل سال گذشته است و افزایش تولید در برق اتفاق نیفتاده، این در حالی است که ایران برای جلوگیری از کسری برق، سالانه نیاز به راه‌اندازی پنج هزار مگاوات نیروگاه برقی جدید یا تبدیل نیروگاه‌های بخاری و گازی خود به نوع چرخه ترکیبی دارد.

اخیراً وزارت نیرو اعلام کرده که ناترازی برق در ساعات اوج مصرف ۱۵ هزار مگاوات است، اما تولیدکنندگان برق می‌گویند کمبود برق بیش از ۲۰ هزار مگاوات است.

قطع برق در تابستان گذشته زندگی کارگران را دچار چالش گذران روزمره زندگی کرد و حالا در سومین تابستان بدون برق، در کنار افزایش نرخ تورم، تابستان سختی پیش روی کارگران خواهد بود.