چگونه موتورهای روتکس شرکت کانادایی سر از پهپادهای ایرانی درآوردند؟

 پهپاد مهاجر-6 ایرانیورونیوز: شرکت محصولات تفریحی بمباردیر (BPR) مستقر در کبک کانادا متوجه شد موتور «روتکس» (Rotax) این شرکت در پهپادهای ایرانی که روسیه از آنها در جنگ با اوکراین استفاده می‌کند پیدا شده است. این اتفاق چگونه افتاده است؟

نشنال پست کانادا در گزارشی اعلام کرد که یک شرکت کانادایی می‌گوید اطلاعات جدیدی در مورد اینکه چگونه یکی از موتورهایش در یک پهپاد ایرانی مورد استفاده روسیه علیه اوکراین استفاده شده، کشف کرده است و اکنون مقامات دولتی در حال بررسی این موضوع هستند.

شرکت محصولات تفریحی بمباردیر وسایل نقلیه تفریحی مانند موتور، موتورسیکلت، ماشین‌های برفی و دوچرخه چهارچرخ (ATV) تولید می‌کند.

برند ماشین‌های برفی آن یعنی «اسکی-دوو» (Ski-Doo) آنقدر در کانادا نمادین و محبوب است که شرکت پخش کانادا آن را به عنوان یکی از بزرگترین اختراعات کانادا در سال ۲۰۰۷ ثبت کرده است.

این شرکت به هیچ‌وجه سازنده تسلیحات نظامی یا پیمانکار دفاعی نیست، زیرا قسمت نظامی خود را در سال ۲۰۰۳ فروخته و موتور روتکس که توسط شرکت تابعه اتریشی‌اش ساخته می‌شود، عمدتا برای استفاده غیرنظامی در نظر گرفته شده است.

طبق روایت نشنال پست، در گزارشی در ماه سپتامبر مشخص شد پهپاد «مهاجر-۶» ساخت ایران که توسط نیروهای اوکراینی سرنگون شده حاوی موتور هواپیمای روتکس-۹۱۲ بوده و این تنها باری نیست که در پهپادهای ایرانی، موتورهای روتکس پیدا می‌شود.

از طرفی طبق گزارش برخی از رسانه‌های ایران، پهپاد شاهد-۱۲۹ جمهوری اسلامی هم از موتور روتکس استفاده می‌کند.

شرکت بمباردیر در بیانیه‌ای تاکید کرد که این موتورها واقعا برای آنها بوده است. اما چیزی که آنها از آن مطمئن نیستند این است که این موتورها چگونه به ایران رسیده است، زیرا آنها این موتورها را به ایران و روسیه نفروخته‌اند.
چگونه موتور روتکس شرکت کانادایی در پهپاد ایرانی قرار گرفته است؟
نشنال پست مدعی شد این موتورها اغلب برای استفاده غیرنظامی هستند و این شرکت کانادایی در واقع آن‌ها را تا سال ۲۰۱۹ در ایران می‌فروخت تا این که عرضه آن را قطع کرد. شرکت مهتابال مستقر در تهران در وبسایت خود می‌گوید که نماینده رسمی موتورهای روتکس در ایران است. همچنین سابقه استفاده ازموتورهای روتکس در هواپیماهای بدون سرنشین وجود دارد.

سی‌بی‌سی هم قبلا در گزارشی نوشته بود که در سال ۲۰۲۰، شرکت بمباردیر اعلام کرد ارسال موتور به کشورهایی را که «کشورهای نامشخص» نامیده می‌شوند، متوقف می‌کند. این بیانیه به دنبال گزارش‌هایی مبنی بر استفاده از موتورهای روتکس در هواپیماهای بدون سرنشین جمهوری آذربایجان علیه نیروهای ارمنی در طول جنگ قره‌باغ منتشر شده بود.

این شرکت آن زمان ادعا کرد که این ماجرا را تازه شنیده‌ و درباره استفاده از فناوری‌شان در پهپادهای نظامی بی‌اطلاع بوده‌ است.

این واقعیت که این موتورها در هواپیماهای بدون سرنشین استفاده می‌شوند، ناشی از اثربخشی آنها نیست، بلکه به دلیل قیمت بسیار ارزان آنهاست. چون آنها در رده محصولات غیرنظامی به بازار عرضه می‌شوند ذیل برخی از قوانین سختگیرانه صادرات کنترل تسلیحات هم قرار ندارند.

اما در عین حال، برخی از اقلام و محصولات در کانادا «دو منظوره» هستند، به این معنی که پتانسیل استفاده به عنوان سلاح یا سایر ادوات نظامی را دارند.

اگر آنها واجد شرایط استفاده نظامی آشکار باشند، هم در کانادا و هم در اتحادیه اروپا مشمول مقررات سنگین می‌شوند.
نه فقط در کانادا؛ قطعات دیگر از کشورهای غربی در پهپادهای ایرانی پیدا شده است
شرکت بمباردیر تنها شرکتی نیست که محصولاتشان به نحوی سر از پهپادهای ایرانی درآورده است.

روزنامه وال‌استریت ژورنال اواخر نوامبر، گزارش داد که لنزهای مادون قرمز ساخت اسرائیل، همراه با بیش از ۲۰۰ قطعه دیگر از ایالات متحده، اروپا و سایر کشورهای متحد آنها در پهپادهای ایرانی مورد استفاده روسیه در حمله به اوکراین یافت شده است.

براساس اسناد اوکراینی که توسط کمیسیون مستقل غیرانتفاعی ضد فساد (NAKO) مستقر در کی‌یف بررسی شده، حدود سه چهارم اجزای این پهپادها ساخت امریکا بوده و سایر قطعات هم توسط شرکت‌های ژاپنی، اسرائیلی و آلمانی ساخته شده بودند.

اسرائیل مدت‌هاست هیچ رابطه دیپلماتیکی با ایران ندارد و هیچ صادراتی هم انجام نداده، پس این قطعات چگونه در پهپادهای ایرانی قرار گرفته است؟

براساس گزارش وال‌استریت ژورنال، بسیاری از این قطعات که در پهپادهای ایرانی کشف شده، تحت کنترل صادرات قرار ندارند و می‌توان آنها را به راحتی آنلاین خرید و از طریق کشورهای دیگر به ایران ارسال کرد.

علاوه بر این، اسکای‌نیوز اوایل نوامبر مدعی شد روسیه موفق شده چندین سلاح پیشرفته غربی را بدزدد و به ایران بفرستند. این تسلیحات ابتدا برای کمک به نیروهای اوکراینی به میدان نبرد فرستاده شده بود که روسیه موفق شد به آنها دست پیدا کند.

هم روسیه و هم ایران تحت تحریم‌های شدید غرب قرار دارند و به همین دلیل اغلب برای تجارت با شرکت‌های غربی دچار مشکل هستند.

از طرفی هم سی‌ان‌ان چندی پیش درباره قطعات پهپادهای ایرانی که روسیه از آنها در جنگ با اوکراین استفاده می‌کند گزارشی اختصاصی منتشر کرد. در این گزارش عنوان شده بود که قطعات به کار رفته شده در داخل یک پهپاد ایرانی که در پاییز گذشته در اوکراین سرنگون شده بود، متعلق به بیش از دوجین شرکت آمریکایی و غربی بوده است. این گزارش شرح می‌داد که از ۵۲ قطعه‌ای که اوکراینی‌ها از پهپاد شاهد-۱۳۶ ایران خارج کردند، به نظر می‌رسد ۴۰ قطعه توسط ۱۳ شرکت مختلف آمریکایی ساخته شده باشد. بر اساس این ارزیابی، ۱۲ قطعه باقی مانده هم ساخت شرکت‌هایی در کانادا، سوئیس، ژاپن، تایوان و چین بوده است.

ماهیت دقیق چگونگی وجود موتور روتکس کانادا در پهپادهای ایرانی هنوز مشخص نیست و شاید باید منتظر ماند تا گزارش تحقیقات بمباردیر منتشر شود.