کارشناس کانادایی: سپاه ممکن است سناریوی «کا‌.گ‌.ب» برای شوروی را در ایران پیاده کند

العربیه: پیتر جونز، تحلیلگر سیاسی و استاد دانشگاه اتاوا، در مقاله‌ای برای روزنامه «گلوب اند میل» می‌گوید در صورتی که ثابت شود سقوط رژیم اسلامگرای ایران اجتناب‌ناپذیر است، سپاه پاسداران ممکن است بخواهد سناریوی دستگاه امنیتی شوروی سابق «کا.گ.ب» را در ایران پیاده کند.

به گفته جونز، سپاه در حال حاضر قدرتمندترین بازیگر سیاسی-اقتصادی ایران است. اگر فرماندهان این سازمان به این نتیجه برسند که تغییر رژیم اجتناب‌ناپذیر است، ممکن است به منظور حفظ منافع اقتصادی خود، به خامنه‌ای پشت کنند و به رژیم جدید بپیوندند.

به عقیده این تحلیلگر سیاسی، اگر چنین اتفاقی روی دهد، مشابه آن چیزی خواهد بود که در زمان فروپاشی شوروی سابق اتفاق افتاد، که عناصر قدرتمند کا.گ.ب. و دیگر نهادهای امنیتی کمونیسم را کنار گذاشتند و «سرمایه‌داری ارباب‌سالارانه» را در آغوش کشیدند.

به گفته جونز، در صورت افتادن چنین اتفاقی، مردم ایران، به ویژه زنان، احتمالاً آزادی‌های بیشتری در انتخاب‌های شخصی خود کسب خواهند کرد، و این البته یک «تسکین بزرگ» برای مردمی است که به مدت چندین دهه تحت سرکوب قرار گرفته‌اند، ولی چنین سناریویی زمین تا آسمان با دموکراسی تفاوت دارد.

به گفته این استاد دانشگاه، به عنوان مثال، رژیم سلطنتی محمدرضا شاه پهلوی نیز دارای «نظم اجتماعی مترقی» بود، اما پشت این ویترین آزادی‌های اجتماعی، یک دستگاه سیاسی «سرکوبگر، فاسد و غیردموکراتیک» پنهان شده بود.

جونز می‌گوید تغییر رژیم در ایران با این سناریو به احتمال زیاد مساله اتمی ایران را نیز حل نمی‌کند. به گفته وی، خواست «اتمی شدن» مختص سپاه و اسلامگرایان نیست، و بسیاری فراموش می‌کنند که بلندپروازی‌های هسته‌ای ایران در دوران شاه شروع شد. بنابراین شواهد کمی وجود دارد که رژیم اقتدارگرای بعدی از مسئله اتمی عقب‌نشینی کند.

در باب مسائل منطقه‌ای نیز این کارشناس معتقد است که اگر سپاه پاسداران تصمیم بگیرد به جای چسبیدن به مسائل ایدئولوژیک، به سمت حفظ منافع اقتصادی خود گردش کند، این احتمال وجود دارد که روابط ایران با اسرائیل بازسازی شود، اما به خاطر «رقابت مذهبی» میان مسلمانان، این امکان با عرب‌ها وجود ندارد.

جونز در پایان مقاله خود نتیجه می‌گیرد که اگر چنین سناریویی پیاده شود، نباید انتظار یک ایران دموکراتیک را داشت. به گفته وی، در حالی که حدس زدن اینکه تغییر رژیم در ایران دقیقا چگونه روی می‌دهد بسیار دشوار است، می‌توان انتظار داشت در ایران بعد از جمهوری اسلامی مردم عادی زندگی شخصی نسبتا بهتری از امروز داشته باشند، اما کماکان تحت یک سیستم «فاسد و کنترل‌گر» زندگی کنند.