نتایج رضایت‌بخش از آزمایش بالینی داروی آلزایمر؛ این دارو چه میزان بر کیفیت زندگی بیمار اثر دارد؟

 بیماری آلزایمر و سلول‌های مغز انسانیورونیوز: محققان با استفاده از یک داروی آزمایشی درمان آلزایمر موفق شدند آهنگ صعودی این بیماری مغزی را تاحدودی کاهش دهند. شرکت داروسازی ژاپنی ایزای (Eisai) به همراه شریک‌ آمریکای‌اش بایوژن (Biogen) چند هفته پیش از نتایج مثبت این دارو موسوم به «لِکانِمَب» (lecanemab) در مرحله کارآزمایی بالینی درمان آلزایمر خبر داده بودند.

بر اساس نتایجی که سه‌شنبه ۲۹ نوامبر منتشر شده است این دارو توانسته جلوی روند اجتناب‌ناپذیر بدتر شدن اوضاع در بیماران آلزایمری را بگیرد؛ با این حال گرچه نظرات متفاوت است اما به‌طور دقیق مشخص نیست تا چه اندازه بتواند بر کیفیت زندگی آن‌ها تاثیرگذار باشد.

نتایج ایزای و بایوژن بر اساس مطالعه روی حدود ۱۸۰۰ نفر که بیماری‌شان در مرحله پیشرفته نبوده حاصل شده و در نشست تخصصی آلزایمر در سان‌فرانسیسکو ارائه و سپس در مجله پزشکی «نیو انگلند» منتشر شده است. ناظران دارویی ایالات متحده باید تجویز این دارو را تائید کنند.

به‌مدت ۱۸ ماه و در فاصله زمانی ۲ هفته یک‌بار، شرکت‌کنندگان در این مطالعه داروی «لِکانِمَب» را به‌صورت وریدی [داخل رگ] یا انفوزیون دریافت کرده‌اند و محققان با استفاده از یک مقیاس ۱۸ درجه‌ای ویژه محاسبه توانایی شناختی و عملی، وضعیت‌ سلامت آن‌ها را ردیابی و ثبت کرده‌اند.

نتایج نشان می‌دهد روند «زوال عقل» در بیمارانی که این دارو را دریافت کرده‌اند کاهش داشته است، چیزی در حدود نیم درجه از ۱۸ درجه.

دکتر مایکل ایریزاری در این باره به آسوشیتدپرس می‌گوید: «تغییر کوچک‌تر از آن است که بتوان آن را به سرعت تشخیص داد اما اگر از بُعدی متفاوت به آن نگاه کنیم واقعیت این است که لیکانمب حدود ۵ ماه بدتر شدن وضعیت سلامت بیمار را به تاخیر می‌اندازد. و احتمال پیشرفته‌تر شدن بیماری در افرادی که این دارو را در طول مطالعه مصرف کرده بودند ۳۱ درصد کمتر شد.»

به باور این دکتر متخصص این موضوع یعنی طولانی‌تر شدن فاز یک بیماری؛ مرحله‌ای ابتدایی که پیشرفته نیست و معمولا بیماران در آن شرایط نسبتا بهتری دارند.

با این حال پزشکان بر سر این نکته که این تغییرات جزئی تا چه حد می‌تواند بر کیفیت زندگی بیمار و خانواده‌هایشان موثر باشد، نظر مشترکی ندارند.

دکتر مدهاو تامبیستتی، از موسسه ملی پیری می‌گوید:‌ «بعید است که تفاوت کوچک گزارش شده در این کارآزمایی توسط بیماران چیز خیلی قابل توجهی باشد. به اعتقاد بسیاری از محققان برای اینکه یک تغییر محسوس و معنی‌دار باشد باید دست‌کم به درجه ۱ از مقیاس ۱۸ رسیده باشد.»

با این حال دکتر ران پترسن، متخصص آلزایمر در کلینیک مایو، معتقد است: « اثر این دارو، یک اثر متوسط ​​است. اما من فکر می کنم از نظر بالینی معنی دار است؛  زیرا حتی چند ماه تاخیر در پیشرفت آلزایمر می تواند زمان بیشتری را به بیمار بدهد تا بدون کمک و به طور مستقل بتواند کارهای خود را انجام دهد.»

ماریا کاریلو، مدیر ارشد علمی انجمن آلزایمر هم بر این باور است که این آزمایش، کارآزمایی بالینی مهمی بوده و ثابت می‌کند دارویی که به پروتئین چسبناک آمیلوئید - که یکی از چندین عامل اصلی آلزایمر است - حمله می‌کند، می‌تواند پیشرفت بیماری را به تاخیر بیندازد.

کاریلو با تصریح بر اینکه «همه می‌دانیم این یک درمان نیست» گفت: «این آزمایش برای اولین بار انجام شده و همه سعی می‌کنم مفهوم کند شدن آلزایمر را درک کنیم.» واقعیت این است که هرگونه تاخیر در زوال شناختی، به‌ویژه در دوره ابتدایی بیماری می‌تواند برای «مدت زمانی که ما با عزیزانمان  هنوز هم می‌توانیم از خانواده و گردش‌ها و تعطیلات لذت ببریم» به‌شدت معنی‌دار باشد.

با این حال استفاده از این دارو هم مانند سایر داروهای دیگر عاری از عوارض ثانویه نیست. ایجاد تورم یا خونریزی در مغز می‌تواند از جمله عوارض استفاده از «لِکانِمَب»باشد که در حدود ۱۳ درصد از شرکت‌کنندگان در این مطالعه بصورت خیلی خفیف یا بدون علائم بالینی روی داده است. با این حال دست‌کم ۲ مورد مرگ در میان مصرف‌کنندگان این دارو به‌صورت رسمی گزارش شده است. گفته می‌شود آن‌ها از داروهای رقیق‌کننده خون برای بیماری‌های دیگر خود استفاده می‌کرده‌اند و بنابراین نمی‌تواند به‌طور مشخص علت مرگ آن‌ها را به داروی آلزایمر نسبت داد.

انتظار می‌رود سازمان غذا و داروی آمریکا در ماه ژانویه در مورد اعطای مجوز به این دارو تصمیم‌بگیرد. در صورت تائید، بعد از داروی شرکت بایوژن Biogen’s Aduhelm که سال گذشته تائید شد، «لِکانِمَب» (lecanemab) دومین داروی ضد آمیلوئید موجود در بازار خواهد بود.